Ondernemingsrecht - Samenvatting
Week 1
Hoofdstuk 1 - De kern van het ondernemingsrecht
Ondernemingen zijn gericht op winst, op het behalen van economische voordelen. Als
ondernemingsvorm komen vooral rechtsvormen in aanmerking die toelaten winst uit te keren
aan degenen die in de onderneming participeren.
Voor een economisch goed functionerende samenleving zijn goed opgezette juridische
instituties van het grootste belang.
1.1 BV
BV → Besloten Vennootschap (art. 2:175 BW)
- dat deze een in een of meer overdraagbare aandelen verdeeld kapitaal heeft.
- er dient bij oprichting ten minste één aandeel te worden uitgegeven (€1 min.).
1. Aandelen zijn voor de BV een middel om vermogen aan te trekken.
- De aandeelhouder brengt vermogen in de bv in. Hij verkrijgt als
tegenprestatie van de bv een of meer aandelen. Deze
inbrengverplichting houdt in dat de aandeelhouder vermogen aan de bv
ter beschikking moet stellen.
2. Aan het aandeel is doorgaans stemrecht in de aandeelhoudersvergadering
verbonden (art. 2:228 BW).
- In beginsel levert ieder aandeel één stem op. Voor het aantal in de
aandeelhoudersvergadering uit te brengen stemmen is in beginsel de
omvang van het aandelenbezit doorslaggevend. De bv heeft een
plutocratisch karakter.
- Plutocratisch = hoe meer aandelen iemand houdt, des te
machtiger hij in de aandeelhoudersvergadering en daarmee in
de vennootschap is.
3. Het aandeel vervult vaak een winstverdelingsfunctie: in beginsel geeft ieder
aandeel recht op een gedeelte van de winst (art. 2:216 BW).
- Winst = dividend
- Uitzonderingen → art. 2:216 lid 6 en 7 BW.
- De BV is besloten. Dit houdt in dat de door haar uitgegeven aandelen op naam
staan en overdracht ervan in beginsel niet vrijelijk kan plaatsvinden. → art. 2:195
lid 1 BW.
- Blokkeringsregelingen hebben tot gevolg dat aandelen in een bv niet zonder
meer vrij verhandelbaar zijn.
- De overdracht van aandelen kan slecht bij notariële akte plaatsvinden. Alle
aandeelhouders dienen te worden opgenomen in het aandeelhoudersregister
(art. 2:194 BW).
, - Een aandeelhouder is niet persoonlijk aansprakelijk voor hetgeen in naam van de
vennootschap wordt verricht en is niet gehouden boven het bedrag dat op zijn
aandelen behoort te worden gestort in de verliezen van de vennootschap bij te dragen.
- De BV wordt geregeerd door haar statuten. Dit zijn door de oprichters/aandeelhouders
van de bv zelf opgestelde regels voor haar organisatie. Het zijn haar eigen interne
regels van specifieke aard. (art. 2:177 BW; art. 2:180 lid 1 BW).
1.2 NV
NV → Naamloze Vennootschap
- Het minimumkapitaal van een nv bedraagt €45.000,- (art. 2:67 lid 2 BW).
- Kent een in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal (art. 2:64 BW).
- Het aandeel vervult bij een nv dezelfde functies als bij een bv, art. 2:80 BW; art.
2:105 BW; art. 2:118 BW.
- Bij een nv behoeven aandelen niet op naam te luiden. Mag wel (art. 2:82 BW).
1.3 De maatschap en de vennootschap onder firma
Maatschap → beroepsuitoefening
- een obligatoire, wederkerige overeenkomst tot samenwerking van twee of meer
personen.
- gericht op het door middel van samenwerking behalen van vermogensrechtelijk
voordeel dat aan de vennoten ten goede komt. → winstverdelingsdoel.
- een maatschap strekt tot een actieve samenwerking van de maten die erop gericht is
om door middel van hun inbreng voor gemeenschappelijke rekening voordeel te
behalen dat aan hen allen ten goede komt (art. 7A:1655-1688 BW).
- De maten zijn voor gelijke delen aansprakelijk voor de verbintenissen van de
maatschap (art. 7A:1680 BW).
- De vennoten dienen in beginsel gezamenlijk het beleid te bepalen.
Vennootschap onder firma → VOF (bedrijfsuitoefening)
- Als een maatschap onder gemeenschappelijke naam een onderneming of een bedrijf
uitoefent.
- De VOF kent hoofdelijke verbondenheid van de vennoten voor verbintenissen van de
VOF.
- De vennoten dienen in beginsel gezamenlijk het beleid te bepalen.
Het onderscheid tussen beroepsuitoefening en bedrijfsuitoefening is van belang, omdat voor
de gezamenlijke bedrijfsuitoefening onder gemeenschappelijke naam als gevolg van het
wettelijke regime voor de VOF strengere aansprakelijkheidsregels gelden dan voor de
beroepsuitoefening.
De verschillen tussen de maatschap en de VOF komen in het bijzonder tot uiting op twee
punten:
, 1. Bij de VOF ontleent iedere vennoot aan de wet (art. 17 lid 1 WvK)
vertegenwoordigingsbevoegdheid. Bij een maatschap daarentegen mag een vennoot in
beginsel slechts namens de andere vennoten optreden indien deze hem daartoe een
volmacht hebben gegeven (art. 7A:1679 BW).
- Vertegenwoordigingsbevoegdheid = ieder van de vennoten is in beginsel
bevoegd om namens de vof te handelen.
2. Voor schulden van de VOF zijn alle vennoten hoofdelijk verbonden (art. 18 WvK).
Het aansprakelijkheidsregime van de maatschap is in vergelijking met de VOF minder
streng. De vennoten van een maatschap zijn in beginsel slechts voor gelijke delen
verbonden aan de schulden (art. 7A:1679/1680 BW).
Voor het functioneren van de maatschap en de VOF is vooral het tussen de vennoten
afgesloten contract van belang.
1.4 Verschillen tussen nv/bv enerzijds en de maatschap/VOF anderzijds
Bij een bv/nv zijn de aandeelhouders in beginsel niet aansprakelijk voor hetgeen in naam van
de nv/bv is verricht. Voor de vennoten van een maatschap/VOF gelden strengere
aansprakelijkheidsregels.
De bv/nv moet een jaarrekening opmaken, vaststellen en openbaar maken. De jaarrekening
bevat een overzicht van het vermogen en het resultaat van de nv/bv. De financiële stand van
een nv/bv is door de openbaarmaking voor een ieder in te zien.
Voor de maatschap/VOF geldt de verplichting om een jaarrekening op te maken, vast te
stellen of openbaar te maken niet.
Een aandeelhouder kan de kapitaalvennootschap niet opzeggen. Een vennoot van een
personenvennootschap kan wel uit de vennootschap stappen.
De wetgever schrijft voor dat een nv/bv steeds twee organen dienen te hebben, de
aandeelhoudersvergadering met bepaalde in de wet en de statuten genoemde bevoegdheden
en het bestuur met andere bevoegdheden.
Bij een maatschap/VOF is het wettelijke uitgangspunt tegenovergesteld. Daar gaat de
wetgever ervan uit dat de vennoten ook besturen. → duale organisatiestructuur.
1.5 Tussenvormen: commanditaire vennootschap en coöperatie
Commanditaire vennootschap → cv
- een samenwerkingsovereenkomst tussen een of meer gewone vennoten (hoofdelijk
aansprakelijke vennoten) en een of meer commanditaire vennoten.
- een commanditaire vennoot is tot niet meer gehouden dan het bedrag van zijn
inbrengen (art. 20 lid 3 WvK). Hij heeft recht op een deel van de winst van de cv. Zijn
bijdrage in het verlies is, beperkt tot het bedrag van zijn commanditaire inbreng.
- Art. 19, 20 en 21 Wetboek van Koophandel
, - Het gaat hierbij om cv’s die voor derden als zodanig kenbaar zijn, zich met
andere woorden als cv’s aan de buitenwereld presenteren.
- Art. 20 lid 2 WvK geeft aan dat een commanditaire vennoot geen bestuurs- of
beheershandelingen mag verrichten. Deze dienen door de gewone vennoten te worden
verricht.
- Indien een commanditaire vennoot zich niet houdt aan art. 20 lid 2 Wvk, dan
is de commanditaire vennoot in beginsel jegens hen hoofdelijk aansprakelijk
voor de verbintenissen van de cv.
- De HR heeft beslist dat de aansprakelijkheid van de commanditaire vennoot wordt
verlicht, als deze in onevenredige verhouding staat tot de aard en de ernst van de
overtreding van het beheersverbod (HR 29 mei 2015, NJ 2015/380).
- Bekendmaking is ook niet nodig, omdat commanditaire vennoten in beginsel niet door
de schuldeisers van de cv kunnen worden aangesproken.
Coöperatie
- een rechtsvorm die gesitueerd kan worden tussen de maatschap en de VOF en de NV
en de BV. (art. 2:53-63j BW).
- de coöperatie wordt in de opzet van de wetgever als een aparte rechtsvorm naast de
nv, bv, vereniging en stichting beschouwd en niet als een bijzondere soort van
vereniging.
- De coöperatie mag wel winst uitkeren (art. 2:53a BW). Een coöperatie dient zich ten
doel te stellen te voorzien in bepaalde stoffelijke behoeften van haar leden.
- De statuten van een coöperatie mogen bepalen dat overeenkomsten als die welke zij
met haar leden sluit, ook met anderen mogen worden aangegaan (art. 2:53 lid 3 BW).
- Een rechtbank kan op vordering van een belanghebbende of het OM een coöperatie
ontbinden, indien deze zich niet aan dit voorschrift (art. 2:53 lid 4 BW) houdt (art.
2:21 lid 3 BW).
- Art. 2:55 BW: in geval van ontbinding zijn leden van de coöperatie aansprakelijk
tegenover de coöperatie voor haar tekort, maar deze aansprakelijkheid kan in de
statuten geheel of gedeeltelijk worden weggeschreven (art. 2:56 lid 1 BW).
- Uitgesloten Aansprakelijkheid = U.A.
- Beperkte Aansprakelijkheid = B.A.
1.6 Combinatievorm: concern
Concern (art. 2:24b BW)= indien verschillende rechtsvormen gecombineerd worden om één
onderneming te drijven.
- Moederbedrijf + dochterbedrijven
- het concern of de groep vormt één onderneming
- het Nederlandse vennootschapsrecht staat toe dat bv/nv’s als aansprakelijke vennoten
in een maatschap/VOF participeren.
1.7 Rechtspersoon
Rechtspersoonlijkheid (art. 2:3 BW) heeft als belangrijkste gevolg dat de rechtspersoon zelf
drager van rechten en plichten kan zijn. = rechtssubject
Week 1
Hoofdstuk 1 - De kern van het ondernemingsrecht
Ondernemingen zijn gericht op winst, op het behalen van economische voordelen. Als
ondernemingsvorm komen vooral rechtsvormen in aanmerking die toelaten winst uit te keren
aan degenen die in de onderneming participeren.
Voor een economisch goed functionerende samenleving zijn goed opgezette juridische
instituties van het grootste belang.
1.1 BV
BV → Besloten Vennootschap (art. 2:175 BW)
- dat deze een in een of meer overdraagbare aandelen verdeeld kapitaal heeft.
- er dient bij oprichting ten minste één aandeel te worden uitgegeven (€1 min.).
1. Aandelen zijn voor de BV een middel om vermogen aan te trekken.
- De aandeelhouder brengt vermogen in de bv in. Hij verkrijgt als
tegenprestatie van de bv een of meer aandelen. Deze
inbrengverplichting houdt in dat de aandeelhouder vermogen aan de bv
ter beschikking moet stellen.
2. Aan het aandeel is doorgaans stemrecht in de aandeelhoudersvergadering
verbonden (art. 2:228 BW).
- In beginsel levert ieder aandeel één stem op. Voor het aantal in de
aandeelhoudersvergadering uit te brengen stemmen is in beginsel de
omvang van het aandelenbezit doorslaggevend. De bv heeft een
plutocratisch karakter.
- Plutocratisch = hoe meer aandelen iemand houdt, des te
machtiger hij in de aandeelhoudersvergadering en daarmee in
de vennootschap is.
3. Het aandeel vervult vaak een winstverdelingsfunctie: in beginsel geeft ieder
aandeel recht op een gedeelte van de winst (art. 2:216 BW).
- Winst = dividend
- Uitzonderingen → art. 2:216 lid 6 en 7 BW.
- De BV is besloten. Dit houdt in dat de door haar uitgegeven aandelen op naam
staan en overdracht ervan in beginsel niet vrijelijk kan plaatsvinden. → art. 2:195
lid 1 BW.
- Blokkeringsregelingen hebben tot gevolg dat aandelen in een bv niet zonder
meer vrij verhandelbaar zijn.
- De overdracht van aandelen kan slecht bij notariële akte plaatsvinden. Alle
aandeelhouders dienen te worden opgenomen in het aandeelhoudersregister
(art. 2:194 BW).
, - Een aandeelhouder is niet persoonlijk aansprakelijk voor hetgeen in naam van de
vennootschap wordt verricht en is niet gehouden boven het bedrag dat op zijn
aandelen behoort te worden gestort in de verliezen van de vennootschap bij te dragen.
- De BV wordt geregeerd door haar statuten. Dit zijn door de oprichters/aandeelhouders
van de bv zelf opgestelde regels voor haar organisatie. Het zijn haar eigen interne
regels van specifieke aard. (art. 2:177 BW; art. 2:180 lid 1 BW).
1.2 NV
NV → Naamloze Vennootschap
- Het minimumkapitaal van een nv bedraagt €45.000,- (art. 2:67 lid 2 BW).
- Kent een in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal (art. 2:64 BW).
- Het aandeel vervult bij een nv dezelfde functies als bij een bv, art. 2:80 BW; art.
2:105 BW; art. 2:118 BW.
- Bij een nv behoeven aandelen niet op naam te luiden. Mag wel (art. 2:82 BW).
1.3 De maatschap en de vennootschap onder firma
Maatschap → beroepsuitoefening
- een obligatoire, wederkerige overeenkomst tot samenwerking van twee of meer
personen.
- gericht op het door middel van samenwerking behalen van vermogensrechtelijk
voordeel dat aan de vennoten ten goede komt. → winstverdelingsdoel.
- een maatschap strekt tot een actieve samenwerking van de maten die erop gericht is
om door middel van hun inbreng voor gemeenschappelijke rekening voordeel te
behalen dat aan hen allen ten goede komt (art. 7A:1655-1688 BW).
- De maten zijn voor gelijke delen aansprakelijk voor de verbintenissen van de
maatschap (art. 7A:1680 BW).
- De vennoten dienen in beginsel gezamenlijk het beleid te bepalen.
Vennootschap onder firma → VOF (bedrijfsuitoefening)
- Als een maatschap onder gemeenschappelijke naam een onderneming of een bedrijf
uitoefent.
- De VOF kent hoofdelijke verbondenheid van de vennoten voor verbintenissen van de
VOF.
- De vennoten dienen in beginsel gezamenlijk het beleid te bepalen.
Het onderscheid tussen beroepsuitoefening en bedrijfsuitoefening is van belang, omdat voor
de gezamenlijke bedrijfsuitoefening onder gemeenschappelijke naam als gevolg van het
wettelijke regime voor de VOF strengere aansprakelijkheidsregels gelden dan voor de
beroepsuitoefening.
De verschillen tussen de maatschap en de VOF komen in het bijzonder tot uiting op twee
punten:
, 1. Bij de VOF ontleent iedere vennoot aan de wet (art. 17 lid 1 WvK)
vertegenwoordigingsbevoegdheid. Bij een maatschap daarentegen mag een vennoot in
beginsel slechts namens de andere vennoten optreden indien deze hem daartoe een
volmacht hebben gegeven (art. 7A:1679 BW).
- Vertegenwoordigingsbevoegdheid = ieder van de vennoten is in beginsel
bevoegd om namens de vof te handelen.
2. Voor schulden van de VOF zijn alle vennoten hoofdelijk verbonden (art. 18 WvK).
Het aansprakelijkheidsregime van de maatschap is in vergelijking met de VOF minder
streng. De vennoten van een maatschap zijn in beginsel slechts voor gelijke delen
verbonden aan de schulden (art. 7A:1679/1680 BW).
Voor het functioneren van de maatschap en de VOF is vooral het tussen de vennoten
afgesloten contract van belang.
1.4 Verschillen tussen nv/bv enerzijds en de maatschap/VOF anderzijds
Bij een bv/nv zijn de aandeelhouders in beginsel niet aansprakelijk voor hetgeen in naam van
de nv/bv is verricht. Voor de vennoten van een maatschap/VOF gelden strengere
aansprakelijkheidsregels.
De bv/nv moet een jaarrekening opmaken, vaststellen en openbaar maken. De jaarrekening
bevat een overzicht van het vermogen en het resultaat van de nv/bv. De financiële stand van
een nv/bv is door de openbaarmaking voor een ieder in te zien.
Voor de maatschap/VOF geldt de verplichting om een jaarrekening op te maken, vast te
stellen of openbaar te maken niet.
Een aandeelhouder kan de kapitaalvennootschap niet opzeggen. Een vennoot van een
personenvennootschap kan wel uit de vennootschap stappen.
De wetgever schrijft voor dat een nv/bv steeds twee organen dienen te hebben, de
aandeelhoudersvergadering met bepaalde in de wet en de statuten genoemde bevoegdheden
en het bestuur met andere bevoegdheden.
Bij een maatschap/VOF is het wettelijke uitgangspunt tegenovergesteld. Daar gaat de
wetgever ervan uit dat de vennoten ook besturen. → duale organisatiestructuur.
1.5 Tussenvormen: commanditaire vennootschap en coöperatie
Commanditaire vennootschap → cv
- een samenwerkingsovereenkomst tussen een of meer gewone vennoten (hoofdelijk
aansprakelijke vennoten) en een of meer commanditaire vennoten.
- een commanditaire vennoot is tot niet meer gehouden dan het bedrag van zijn
inbrengen (art. 20 lid 3 WvK). Hij heeft recht op een deel van de winst van de cv. Zijn
bijdrage in het verlies is, beperkt tot het bedrag van zijn commanditaire inbreng.
- Art. 19, 20 en 21 Wetboek van Koophandel
, - Het gaat hierbij om cv’s die voor derden als zodanig kenbaar zijn, zich met
andere woorden als cv’s aan de buitenwereld presenteren.
- Art. 20 lid 2 WvK geeft aan dat een commanditaire vennoot geen bestuurs- of
beheershandelingen mag verrichten. Deze dienen door de gewone vennoten te worden
verricht.
- Indien een commanditaire vennoot zich niet houdt aan art. 20 lid 2 Wvk, dan
is de commanditaire vennoot in beginsel jegens hen hoofdelijk aansprakelijk
voor de verbintenissen van de cv.
- De HR heeft beslist dat de aansprakelijkheid van de commanditaire vennoot wordt
verlicht, als deze in onevenredige verhouding staat tot de aard en de ernst van de
overtreding van het beheersverbod (HR 29 mei 2015, NJ 2015/380).
- Bekendmaking is ook niet nodig, omdat commanditaire vennoten in beginsel niet door
de schuldeisers van de cv kunnen worden aangesproken.
Coöperatie
- een rechtsvorm die gesitueerd kan worden tussen de maatschap en de VOF en de NV
en de BV. (art. 2:53-63j BW).
- de coöperatie wordt in de opzet van de wetgever als een aparte rechtsvorm naast de
nv, bv, vereniging en stichting beschouwd en niet als een bijzondere soort van
vereniging.
- De coöperatie mag wel winst uitkeren (art. 2:53a BW). Een coöperatie dient zich ten
doel te stellen te voorzien in bepaalde stoffelijke behoeften van haar leden.
- De statuten van een coöperatie mogen bepalen dat overeenkomsten als die welke zij
met haar leden sluit, ook met anderen mogen worden aangegaan (art. 2:53 lid 3 BW).
- Een rechtbank kan op vordering van een belanghebbende of het OM een coöperatie
ontbinden, indien deze zich niet aan dit voorschrift (art. 2:53 lid 4 BW) houdt (art.
2:21 lid 3 BW).
- Art. 2:55 BW: in geval van ontbinding zijn leden van de coöperatie aansprakelijk
tegenover de coöperatie voor haar tekort, maar deze aansprakelijkheid kan in de
statuten geheel of gedeeltelijk worden weggeschreven (art. 2:56 lid 1 BW).
- Uitgesloten Aansprakelijkheid = U.A.
- Beperkte Aansprakelijkheid = B.A.
1.6 Combinatievorm: concern
Concern (art. 2:24b BW)= indien verschillende rechtsvormen gecombineerd worden om één
onderneming te drijven.
- Moederbedrijf + dochterbedrijven
- het concern of de groep vormt één onderneming
- het Nederlandse vennootschapsrecht staat toe dat bv/nv’s als aansprakelijke vennoten
in een maatschap/VOF participeren.
1.7 Rechtspersoon
Rechtspersoonlijkheid (art. 2:3 BW) heeft als belangrijkste gevolg dat de rechtspersoon zelf
drager van rechten en plichten kan zijn. = rechtssubject
