Samenvatting Marzano. Wat werkt op school?
HOOFDSTUK 4: Uitdagende doelen & effectieve feedback.
De 2e factor op schoolniveau is “uitdagende doelen en effectieve feedback”. Deze factor is
hoofdzakelijk een combinatie van “hoge verwachtingen” en “nadruk op prestaties”.
Nadruk op prestaties: Opstellen van leerdoelen:
Eerst bespreekt Marzano het effect van het stellen van doelen. Uit de tabel met de uitleg op pagina
39 blijkt dat de prestatiescores in klassen waar duidelijke leerdoelen werden opgesteld 0,55 hoger
waren dan in groepen waar geen duidelijke leerdoelen waren opgesteld. Dit verschil is 21%.
Leerdoelen hebben voor de school als geheel ook een krachtig, samenwerkend verhogend effect op
leraren, bestuurders en schoolleiding. Zij zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor algemene doelen.
Er is dus een sterke ondersteuning voor het opstellen van leerdoelen als een belangrijke factor bij
effectief onderwijs. Er is nog een ander cruciaal aspect belangrijk, maar dat ligt minder voor de hand:
‘Leerdoelen zouden een uitdaging voor alle leerlingen moeten zijn. Deze voorwaarde volgt direct uit
het onderzoek naar verwachtingen.’ (cursief Marzano, WvdB).
Leraren zouden de hoge verwachtingen rechtstreeks aan de LL moeten melden, wat inhoudt dat voor
alle LL duidelijke doelen zouden moeten worden opgesteld.
Bewaking leerproces: de noodzaak van feedback:
Hoe kunnen we weten of de doelen worden bereikt als er geen effectieve feedback plaatsvind? Net
als de leerdoelen, heeft ook het effect op feedback een sterke en brede wetenschappelijke
ondersteuning. Het effect op prestaties bij feedback varieert van laag (21 punten) tot hoog (41
punten). Leerprestaties van LL waar effectieve feedback plaatsvind liggen aanzienlijk hoger.
Om effect te hebben op schoolprestaties moet feedback twee kenmerken hebben:
- Het moet op het juiste moment worden gegeven. De LL moeten tijdens het leerproces
feedback ontvangen: in het ideale meerdere malen per jaar. Feedback wat op het juiste
moment wordt gegeven wordt “procesgerichte” beoordeling genoemd (i.t.t. de
“productgerichte” beoordeling die alleen aan het eind van een leerervaring wordt gegeven).
Een juiste en systematische toepassing van een procesgerichte beoordeling kan de prestaties
van LL drastisch verbeteren. Deze conclusies zijn een dilemma voor scholen die voor
feedback gebruikmaken van overheidstoetsen en extern gestandaardiseerde toetsen. Een
dergelijke feedback is per definitie samenvattend.
- De feedback moet specifiek gericht zijn voor de leerstof die is geleerd.
Een school kan niet nauwkeurig vaststellen hoe goed LL leren, tenzij ze gebruikmaakt van
beoordelingen die specifiek zijn voor het onderwijsprogramma dat daadwerkelijk wordt
onderwezen. Veel scholen maken gebruik van gestandaardiseerde overheidstoetsen om het
leren van de LL te beoordelen. Deze toetsen zijn wel een afspiegeling van de leerstof die door
de overheid belangrijk wordt gevonden, maar vormen een probleem omdat de vragen in
deze toetsen een steekproef zijn van de leerstof in overheidsdocumenten voor
onderwijsnormen.
Overheidstoetsen vormen ook een probleem als ze worden gebruikt voor zeer algemene
categorieën van prestaties. Deze geven vaak weinig feedback m.b.t. specifieke kennis en
vaardigheden.
, ACTIESTAPPEN: (Kort samengevat, maar lees/leer ook uit het boek. De ervaring leert dat deze
belangrijk zijn voor de toets!)
Actiestap 1:
Implementeer een beoordelingssysteem dat op het juiste moment feedback geeft op specifieke kennis
en vaardigheden voor specifieke LL.
Effectieve feedback is specifiek en procesgericht. Eenmaal per jaar d.m.v. een overheidstoets of
gestandaardiseerde toets is zeer beneden de minimale frequentie. LL moeten minstens eenmaal per
kwartaal feedback ontvangen. Dit sluit automatisch overheidstoetsen en gestandaardiseerde toetsen
uit. Om praktische redenen heeft een school twee fundamentele opties:
- Opzetten van een reeks toetsen die eens per kwartaal worden afgenomen en specifiek
worden ontwikkeld om de bekwaamheden van LL m.b.t. essentiële leerstof die door de
school is omschreven te beoordelen.
Hoewel een goede, is dit wel een dure optie omdat de meeste scholen de tijd en de expertise
niet in huis hebben om dit op te zetten.
- Opnieuw ontwikkelen van schoolrapporten en het geven van cijfers als afspiegeling van de
bekwaamheden van LL m.b.t. specifieke kennis en vaardigheden.
Actiestap 2:
Stel specifieke, uitdagende prestatiedoelen op voor de school als geheel.
Als een effectief beoordelingssysteem is opgezet kunnen prestatiedoelen voor de school als geheel
worden opgesteld. Een cruciaal aspect is, er niet teveel te stellen.
Doelen voor de hele school kunnen zeer verschillend zijn. Echter, het stellen van enkele doelen die in
korte tijd kunnen worden bereikt, kan zo’n effect hebben dat Schmoker dit een “break-through
strategy’ (doorbraakstrategie) noemt.
Zorg voor structuren die het mogelijk maken de leraar betrokkenheid in beleid en besluiten tot uiting
te laten komen.
Op pag.44 staat een noot van de vertalers m.b.t. de betrokkenheid van leraren en ouders zoals de
Nederlandse situatie is.
Actiestap 3:
Stel specifieke doelen voor individuele leerlingen.
Het stellen van doelen voor individuele LL heeft misschien een nog krachtiger effect dan het stellen
van enkele doelen voor de hele school. Individuele doelen vormen al jaren het belangrijkste
onderdeel in het speciaal onderwijs.
Doelen voor de hele school hebben zeker nu, maar ze worden gewoonlijk uitgedrukt als een
percentage LL dat op een bepaald gebied een bepaald prestatieniveau laat zien.
Bij het stellen van doelen voor de hele school loopt een gedeelte van de LL het risico dat ze
systematisch wordt uitgesloten van de krachtige effecten van het stellen van doelen en het bewaken
van de vorderingen. LL kunnen m.b.v. een leraar ieder kwartaal prestatiedoelen stellen voor
specifieke thema’s binnen specifieke disciplines.
Samenvatting:
Er zijn twee sleutelelementen nodig voor het implementeren van uitdagende doelen en effectieve
feedback:
- Uitdagende doelen moeten voor alle LL worden opgesteld;
- Effectieve feedback moet specifiek en vormend zijn.
De 3-actiestappen worden aanbevolen om een beoordelingssysteem op te zetten dat minstens
eenmaal per kwartaal feedback geeft voor specifieke thema’s aan individuele LL. Om dit te
bewerkstelligen worden innovatieve schoolrapporten voorgesteld, waarbij vormende beoordelingen
HOOFDSTUK 4: Uitdagende doelen & effectieve feedback.
De 2e factor op schoolniveau is “uitdagende doelen en effectieve feedback”. Deze factor is
hoofdzakelijk een combinatie van “hoge verwachtingen” en “nadruk op prestaties”.
Nadruk op prestaties: Opstellen van leerdoelen:
Eerst bespreekt Marzano het effect van het stellen van doelen. Uit de tabel met de uitleg op pagina
39 blijkt dat de prestatiescores in klassen waar duidelijke leerdoelen werden opgesteld 0,55 hoger
waren dan in groepen waar geen duidelijke leerdoelen waren opgesteld. Dit verschil is 21%.
Leerdoelen hebben voor de school als geheel ook een krachtig, samenwerkend verhogend effect op
leraren, bestuurders en schoolleiding. Zij zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor algemene doelen.
Er is dus een sterke ondersteuning voor het opstellen van leerdoelen als een belangrijke factor bij
effectief onderwijs. Er is nog een ander cruciaal aspect belangrijk, maar dat ligt minder voor de hand:
‘Leerdoelen zouden een uitdaging voor alle leerlingen moeten zijn. Deze voorwaarde volgt direct uit
het onderzoek naar verwachtingen.’ (cursief Marzano, WvdB).
Leraren zouden de hoge verwachtingen rechtstreeks aan de LL moeten melden, wat inhoudt dat voor
alle LL duidelijke doelen zouden moeten worden opgesteld.
Bewaking leerproces: de noodzaak van feedback:
Hoe kunnen we weten of de doelen worden bereikt als er geen effectieve feedback plaatsvind? Net
als de leerdoelen, heeft ook het effect op feedback een sterke en brede wetenschappelijke
ondersteuning. Het effect op prestaties bij feedback varieert van laag (21 punten) tot hoog (41
punten). Leerprestaties van LL waar effectieve feedback plaatsvind liggen aanzienlijk hoger.
Om effect te hebben op schoolprestaties moet feedback twee kenmerken hebben:
- Het moet op het juiste moment worden gegeven. De LL moeten tijdens het leerproces
feedback ontvangen: in het ideale meerdere malen per jaar. Feedback wat op het juiste
moment wordt gegeven wordt “procesgerichte” beoordeling genoemd (i.t.t. de
“productgerichte” beoordeling die alleen aan het eind van een leerervaring wordt gegeven).
Een juiste en systematische toepassing van een procesgerichte beoordeling kan de prestaties
van LL drastisch verbeteren. Deze conclusies zijn een dilemma voor scholen die voor
feedback gebruikmaken van overheidstoetsen en extern gestandaardiseerde toetsen. Een
dergelijke feedback is per definitie samenvattend.
- De feedback moet specifiek gericht zijn voor de leerstof die is geleerd.
Een school kan niet nauwkeurig vaststellen hoe goed LL leren, tenzij ze gebruikmaakt van
beoordelingen die specifiek zijn voor het onderwijsprogramma dat daadwerkelijk wordt
onderwezen. Veel scholen maken gebruik van gestandaardiseerde overheidstoetsen om het
leren van de LL te beoordelen. Deze toetsen zijn wel een afspiegeling van de leerstof die door
de overheid belangrijk wordt gevonden, maar vormen een probleem omdat de vragen in
deze toetsen een steekproef zijn van de leerstof in overheidsdocumenten voor
onderwijsnormen.
Overheidstoetsen vormen ook een probleem als ze worden gebruikt voor zeer algemene
categorieën van prestaties. Deze geven vaak weinig feedback m.b.t. specifieke kennis en
vaardigheden.
, ACTIESTAPPEN: (Kort samengevat, maar lees/leer ook uit het boek. De ervaring leert dat deze
belangrijk zijn voor de toets!)
Actiestap 1:
Implementeer een beoordelingssysteem dat op het juiste moment feedback geeft op specifieke kennis
en vaardigheden voor specifieke LL.
Effectieve feedback is specifiek en procesgericht. Eenmaal per jaar d.m.v. een overheidstoets of
gestandaardiseerde toets is zeer beneden de minimale frequentie. LL moeten minstens eenmaal per
kwartaal feedback ontvangen. Dit sluit automatisch overheidstoetsen en gestandaardiseerde toetsen
uit. Om praktische redenen heeft een school twee fundamentele opties:
- Opzetten van een reeks toetsen die eens per kwartaal worden afgenomen en specifiek
worden ontwikkeld om de bekwaamheden van LL m.b.t. essentiële leerstof die door de
school is omschreven te beoordelen.
Hoewel een goede, is dit wel een dure optie omdat de meeste scholen de tijd en de expertise
niet in huis hebben om dit op te zetten.
- Opnieuw ontwikkelen van schoolrapporten en het geven van cijfers als afspiegeling van de
bekwaamheden van LL m.b.t. specifieke kennis en vaardigheden.
Actiestap 2:
Stel specifieke, uitdagende prestatiedoelen op voor de school als geheel.
Als een effectief beoordelingssysteem is opgezet kunnen prestatiedoelen voor de school als geheel
worden opgesteld. Een cruciaal aspect is, er niet teveel te stellen.
Doelen voor de hele school kunnen zeer verschillend zijn. Echter, het stellen van enkele doelen die in
korte tijd kunnen worden bereikt, kan zo’n effect hebben dat Schmoker dit een “break-through
strategy’ (doorbraakstrategie) noemt.
Zorg voor structuren die het mogelijk maken de leraar betrokkenheid in beleid en besluiten tot uiting
te laten komen.
Op pag.44 staat een noot van de vertalers m.b.t. de betrokkenheid van leraren en ouders zoals de
Nederlandse situatie is.
Actiestap 3:
Stel specifieke doelen voor individuele leerlingen.
Het stellen van doelen voor individuele LL heeft misschien een nog krachtiger effect dan het stellen
van enkele doelen voor de hele school. Individuele doelen vormen al jaren het belangrijkste
onderdeel in het speciaal onderwijs.
Doelen voor de hele school hebben zeker nu, maar ze worden gewoonlijk uitgedrukt als een
percentage LL dat op een bepaald gebied een bepaald prestatieniveau laat zien.
Bij het stellen van doelen voor de hele school loopt een gedeelte van de LL het risico dat ze
systematisch wordt uitgesloten van de krachtige effecten van het stellen van doelen en het bewaken
van de vorderingen. LL kunnen m.b.v. een leraar ieder kwartaal prestatiedoelen stellen voor
specifieke thema’s binnen specifieke disciplines.
Samenvatting:
Er zijn twee sleutelelementen nodig voor het implementeren van uitdagende doelen en effectieve
feedback:
- Uitdagende doelen moeten voor alle LL worden opgesteld;
- Effectieve feedback moet specifiek en vormend zijn.
De 3-actiestappen worden aanbevolen om een beoordelingssysteem op te zetten dat minstens
eenmaal per kwartaal feedback geeft voor specifieke thema’s aan individuele LL. Om dit te
bewerkstelligen worden innovatieve schoolrapporten voorgesteld, waarbij vormende beoordelingen
