Onderzoek & behandeling: reumatologie
Algemene inleiding
Wat is reumatologie?
“Reumatologie houdt zich bezig met aandoeningen van bindweefsels, gewrichten en gerelateerde
structuren die gekarakteriseerd worden door inflammatie, degeneratie of metabole stoornissen”
➔ Gewrichten, botten, spieren en pezen
Belang van kinesitherapie?
- Informatie en advies
- Ondersteunen in (heropname van) lichamelijke activiteit en actieve levensstijl
- Aanpakken van primaire stoornissen en beperkingen
- Secundaire preventie van met reuma samenhangende klachten (pijn, verminderde
spierkracht, sedentaire leefstijl, verminderde aerobe capaciteit, verminderd evenwicht,
afgenomen mobiliteit, valangst, beperkingen in activiteiten en participatie etc.)
- Instrueren bij gebruik hulpmiddelen
Prognose
Afhankelijk van:
1) Medische toestand en specifieke diagnose
2) Functionele toestand (anamnese en klinisch onderzoek)
3) Psychosociale factoren (gele vlaggen)
Een patiënt met een goede medische en functionele prognose kan toch slecht herstellen omwille van
psychosociale factoren die her herstel in de weg staan
1
,Anamnese en klinisch onderzoek
1. Onset en verloop symptomen
2. Lokalisatie symptomen (lokaal/veralgemeend, symmetrisch, etc.)
3. Familiale achtergrond
4. Beïnvloedende factoren: wat maakt de klachten erger of minder erg?
5. Impact op functie, activiteiten en participatie
6. Co-morbiditeiten (typisch reuma; mogelijkheid op cardiologische of neurologische
problemen)
7. Pijntypes (nociceptief, neuropatisch, nociplastisch of mixed pain)
8. Andere onderzoeken
Pijntypes
Nociceptieve pijn
- Inflammatoire pijn
• Dolor – rubor – calor - tumor
• Nachtelijke pijn
• Pijn bij rust
• Aanhoudende ochtendstijfheid (> 1 uur)
• Beter bij inspanning
- Mechanische pijn
• Pijn bij belasting
• Geen nachtelijke pijn
• Pijn verdwijnt in rust
• Kortdurende ochtendstijfheid
Neuropatische pijn
- Sensorische testing (hyper/ hypo-esthesie, paresthesie, hyper/ hypoalgesie, allodynie)
- Spiertesting (functioneel of bv EMG)
- Vragenlijsten (LANSS, painDETECT)
- Testen die druk zetten op zenuw
- Dermatomen en myotomen bekijken
Nociplastische pijn
CS = onderliggend mechanisme
Algoritme:
Eerst neuropatische pijn uitsluiten
• Criterium 1: disproportionele pijndistributie
2
, ➢ Ernst van pijn en gerelateerd dysfunctioneren (intolerantie voor dagelijkse
activiteiten) disproportioneel tot de hoeveelheid en/ of ernst van weefselschade)
• Criterium 2: diffuse pijndistributie
➢ (Bilaterale pijn/ mirror pain (i.e. symmetrisch pijn patroon)
➢ Pijn variërend in (anatomische) locatie
➢ Groot pijngebied met niet-segmentale verdeling
➢ Allodynie buiten segmentaal gebied van primaire nociceptie
• Criterium 3: hypersensitiviteit voor allerlei prikkels
➢ Reuk, smaak, licht, geluid, tast, medicatie, koude/ warmte, etc.
➢ Central Sensitization Inventory (cutoff = 40) → niet voor diagnose, wel als toevoeging
Andere onderzoeken
Geassocieerde symptomen:
- Huid, nagels
- Ogen
- Mond, keel
- Lymfeklieren
- Vaatstelsel
- Lever, milt
- Spijsverteringsstelsel
- Genitaliën
Deze symptomen opmerken als therapie moeilijk vordert en als er nog geen diagnose van reuma
bekend is → P doorsturen naar reumatoloog (reuma = vaak een systeemaandoening)
3
, Klinisch onderzoek van het gewricht
Onderzoeken van belangrijkste aspecten die aangetast worden bij reumatologische aandoeningen:
1) Zwelling van het gewricht (relevant bij inflammatoire aandoeningen)
2) Mobiliteit van het gewricht
3) Ganganalyse
4) Patroon van gewrichtsaantasting
5) Andere: BFO + uitbreidende testen (bv. spier- en neurologische testen)
1) Zwelling van het gewricht
- Intra-articulair vocht
- Synoviale verdikking
- Peri-articulaire wekedelen zwelling
➔ Oorzaak klinisch te onderscheiden? Moeilijk! Vaak bijkomende onderzoeken nodig
• Echografie (Visualisatie van pezen, synoviaal membraan, intra-articulaire
vochtuitstorting, peritendineuze structuren)
• CT (Visualisatie botomtrekken, wervel- en discuspathologie, fracturen)
• MRI (Weke delen, beenmerg, necrose, oedeem, infecties)
• PET
• Scintigrafie
2) Mobiliteit van het gewricht
- Verschillend voor elk gewricht
- Vergelijk steeds met contralaterale zijde
- Vergelijk steeds actieve vs passieve ROM (spierbeperking vs articulaire beperking)
3) Ganganalyse
4) Patroon van gewrichtsaandoening
4
Algemene inleiding
Wat is reumatologie?
“Reumatologie houdt zich bezig met aandoeningen van bindweefsels, gewrichten en gerelateerde
structuren die gekarakteriseerd worden door inflammatie, degeneratie of metabole stoornissen”
➔ Gewrichten, botten, spieren en pezen
Belang van kinesitherapie?
- Informatie en advies
- Ondersteunen in (heropname van) lichamelijke activiteit en actieve levensstijl
- Aanpakken van primaire stoornissen en beperkingen
- Secundaire preventie van met reuma samenhangende klachten (pijn, verminderde
spierkracht, sedentaire leefstijl, verminderde aerobe capaciteit, verminderd evenwicht,
afgenomen mobiliteit, valangst, beperkingen in activiteiten en participatie etc.)
- Instrueren bij gebruik hulpmiddelen
Prognose
Afhankelijk van:
1) Medische toestand en specifieke diagnose
2) Functionele toestand (anamnese en klinisch onderzoek)
3) Psychosociale factoren (gele vlaggen)
Een patiënt met een goede medische en functionele prognose kan toch slecht herstellen omwille van
psychosociale factoren die her herstel in de weg staan
1
,Anamnese en klinisch onderzoek
1. Onset en verloop symptomen
2. Lokalisatie symptomen (lokaal/veralgemeend, symmetrisch, etc.)
3. Familiale achtergrond
4. Beïnvloedende factoren: wat maakt de klachten erger of minder erg?
5. Impact op functie, activiteiten en participatie
6. Co-morbiditeiten (typisch reuma; mogelijkheid op cardiologische of neurologische
problemen)
7. Pijntypes (nociceptief, neuropatisch, nociplastisch of mixed pain)
8. Andere onderzoeken
Pijntypes
Nociceptieve pijn
- Inflammatoire pijn
• Dolor – rubor – calor - tumor
• Nachtelijke pijn
• Pijn bij rust
• Aanhoudende ochtendstijfheid (> 1 uur)
• Beter bij inspanning
- Mechanische pijn
• Pijn bij belasting
• Geen nachtelijke pijn
• Pijn verdwijnt in rust
• Kortdurende ochtendstijfheid
Neuropatische pijn
- Sensorische testing (hyper/ hypo-esthesie, paresthesie, hyper/ hypoalgesie, allodynie)
- Spiertesting (functioneel of bv EMG)
- Vragenlijsten (LANSS, painDETECT)
- Testen die druk zetten op zenuw
- Dermatomen en myotomen bekijken
Nociplastische pijn
CS = onderliggend mechanisme
Algoritme:
Eerst neuropatische pijn uitsluiten
• Criterium 1: disproportionele pijndistributie
2
, ➢ Ernst van pijn en gerelateerd dysfunctioneren (intolerantie voor dagelijkse
activiteiten) disproportioneel tot de hoeveelheid en/ of ernst van weefselschade)
• Criterium 2: diffuse pijndistributie
➢ (Bilaterale pijn/ mirror pain (i.e. symmetrisch pijn patroon)
➢ Pijn variërend in (anatomische) locatie
➢ Groot pijngebied met niet-segmentale verdeling
➢ Allodynie buiten segmentaal gebied van primaire nociceptie
• Criterium 3: hypersensitiviteit voor allerlei prikkels
➢ Reuk, smaak, licht, geluid, tast, medicatie, koude/ warmte, etc.
➢ Central Sensitization Inventory (cutoff = 40) → niet voor diagnose, wel als toevoeging
Andere onderzoeken
Geassocieerde symptomen:
- Huid, nagels
- Ogen
- Mond, keel
- Lymfeklieren
- Vaatstelsel
- Lever, milt
- Spijsverteringsstelsel
- Genitaliën
Deze symptomen opmerken als therapie moeilijk vordert en als er nog geen diagnose van reuma
bekend is → P doorsturen naar reumatoloog (reuma = vaak een systeemaandoening)
3
, Klinisch onderzoek van het gewricht
Onderzoeken van belangrijkste aspecten die aangetast worden bij reumatologische aandoeningen:
1) Zwelling van het gewricht (relevant bij inflammatoire aandoeningen)
2) Mobiliteit van het gewricht
3) Ganganalyse
4) Patroon van gewrichtsaantasting
5) Andere: BFO + uitbreidende testen (bv. spier- en neurologische testen)
1) Zwelling van het gewricht
- Intra-articulair vocht
- Synoviale verdikking
- Peri-articulaire wekedelen zwelling
➔ Oorzaak klinisch te onderscheiden? Moeilijk! Vaak bijkomende onderzoeken nodig
• Echografie (Visualisatie van pezen, synoviaal membraan, intra-articulaire
vochtuitstorting, peritendineuze structuren)
• CT (Visualisatie botomtrekken, wervel- en discuspathologie, fracturen)
• MRI (Weke delen, beenmerg, necrose, oedeem, infecties)
• PET
• Scintigrafie
2) Mobiliteit van het gewricht
- Verschillend voor elk gewricht
- Vergelijk steeds met contralaterale zijde
- Vergelijk steeds actieve vs passieve ROM (spierbeperking vs articulaire beperking)
3) Ganganalyse
4) Patroon van gewrichtsaandoening
4
