Samenvatting Jeugdrecht

Samenvatting jeugdrecht
1.De bescherming van het kind en de
kinderrechten

1.1. Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind

1.1.1. Aard van het verdrag

EVRM = het Europees Verdrag ter bescherming van de Rechten van de Mens

 Beschermt een aantal basisrechten waarop burgers zich kunnen beroepen
 Oorsprong in de democratische rechtsstaat
 Op vlak van Procedure gaat het over
o Eerlijk proces
Vb. wapengelijkheid (weten wat er in de andere partij hun dossier staat)
Vb. een advocaat hebben
o Binnen een redelijke termijn
-> lukt heel vaak niet door te weinig speurders,… rechter kijkt hierop toe
o Privéleven worden beschermd
Vb. wat mag er in de pers komen?
 Kwam tot stand in Europa
 Heeft een directe werking = burgers kunnen rechtstreeks rechten putten uit de
artikelen van het verdrag (eerst wel 2x in beroep gaan voor je naar EHRM kan gaan)
 mensen kunnen een procedure starten als de rechten worden geschonden
 Een uitspraak van het EHRM (= Europees Hof ter bescherming van de Rechten van de
Mens) heeft geen direct gevolg voor de burger die de schending van een specifiek
beschermd recht met succes aanvecht

 dit verdrag heeft betrekking op alle burgers van de aangesloten verdragsstaten

Op 20 november 1989 kwam het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind
(IVRK) tot stand.
 Beperkte directe werking , er bestaat geen rechtsinstantie die enig toezicht uitoefent,
enkel een comité.
 Slagkracht = beperkter dan die van EVRM

1.1.2. Basisrechten

De door het verdrag beschermde rechten kunnen naar hun aard onderverdeeld worden in:
 Rechten op voorzieningen
Vb. onderwijs
Vb. gezondheidszorg
 Rechten op beschermingen en participatierechten

1

, Vb. recht op zelfbeschikking
Vb. recht op inspraak

Naar hun inhoud kunnen de beschermde rechten samengevat worden als het
 niet-discriminatiebeginsel
 het belang van het kind
 het recht op leven en ontwikkeling
 het recht op een eigen mening

de rode draad van het kinderrechtenverdrag is de gedachte dat een kind een zelfstandige
entiteit is, een mens met eigen rechten die echter kwetsbaar is en daarom een bijzondere
bescherming geniet
 bemang van het kind staat altijd op nummer 1

1.2. andere verdragen

in het reeds aangehaalde EVRM worden de rechten van kinderen niet systematisch
behandeld, maar het EHRM geeft weel kindervriendelijke rechtspraak ontwikkeld, hierdoor
mede geïnspireerd door het IVRK. Rechten die zeer nadrukkelijk beschermd worden zijn:
 verbod op foltering
 recht op vrijheid
 recht op een eerlijk proces
 recht op eerbieding van het privéleven

ook moet het Internationaal verdrag tot bescherming van de burgerlijke en politieke rechten
(BuPo) vermeld worden. Dit verdrag bepaalt onder meer dat:
 de doodstraf niet mag worden opgelegd aan een minderjarige
 uitzonderingen gemaakt kunnen worden op de openbaarheid van rechterlijke
uitspraken met betrekkingen tot minderjarigen
 DIRECTE WERKING
 Binnen de VN tot stand gekomen
 Geen controlemechanisme

Invloed IVRK bij:
 Becherming van personen met een handicap
 Kinderarbeid
 Rekrutering van kinderen voor militaire doeleinden

EHRM beschouwt het IVRK als een bron van mensenrechten en dit ook in zijn rechtspraak
geïntegreerd heeft

1.3. De Belgische grondwet en de doorwerking van het IVRK in
België

Ook in de Belgische grondwet zijn de belangrijkste rechten van kinderen en minderjarigen
opgenomen:
 Recht op ontwikkeling

2

,  Belang van het kind
 Recht op eigen mening
Worden uitdrukkelijke vermeld. Dit is niet zo voor het non-discriminatiebeginsel, dat reeds
afzonderlijk gewaarborgd wordt in andere artieklen van de Grondwet.

Het is de rechter die bepaalt of een verdragsbepaling al dan niet directe werking heeft.

2. De diverse takken van het jeugdrecht. Een overzicht

In het Belgische rechtsstelsel komen kinderen en jongeren ruim aan bod. Omwille van hun
kwetsbaarheid zijn hun rechten op een andere manier geregeld dan die van volwassenen.

We spraken reeds over de basisrechten die kinderen genieten of zouden moeten genieten in
een demcratische rechtsstaat.

De rechten van een minderjarige in het bijzonder bewaakt door een speciaal daartoe
aangestelde rechter, met name de jeugdrechter. Sedert de invoering van de
familierechtbank maakt de jeugdrechtbank deel uit van de familie – en jeugdrechtbank, en
houdt de jeugdrechter zich bezig met de MOF – en VOS-zaken.

Structuur

Rechtbank van eerste aanleg bestaat uit 4 afdelingen:
 De burgerlijke rechtbank
 De burgerlijke rechtbank behandelt alle geschillen omtrent bedragen van meer dan 5.000
euro, behalve de bij de wet voorziene uitzonderingen.

 De correctionele rechtbank
 Residuaire bevoegdheid
= Wanneer een aangelegenheid niet door de Grondwet is voorbehouden aan
de wetgevende macht en evenmin is opgedragen aan de uitvoerende macht
hebben we te maken met de zogenaamde residuaire of
restaangelegenheden.

 Toegewezen bevoegdheid
= specifieke rechtbanken, met een specifieke bevoegdheod

 Proceleur des konings
= namens het openbaar ministerie de aanklager in een strafzaak.
De procureur des Konings daagt de verdachte voor de rechter door middel
van een Dagvaarding. Het openbaar ministerie, dat optreedt als
vertegenwoordiger van de maatschappij, oefent de strafvordering uit.

 Onderzoeksrechter
= leidt een gerechtelijk onderzoek. ... Het is de taak van
de onderzoeksrechter om zowel bewijzen tegen (à charge), als voor (à
décharge) de verdachte te verzamelen.

3

,  De strafuitvoeringsrechtbank
 ziet toe of de straffen uitgevoerd worden
 beslissen of iemand vervroegd kan vrij komen
 Familie- en jeugdrechtbank
o Familierechtbank
 Eigenlijke familiekamers
 Kamers voor minnelijke schikking
 een familierechter tracht via bemiddeling tot een oplossing van een
geschil te komen. Dit is voor alle betrokkenen nuttig (minder kosten en
korter)
o Jeugdrechtbank
 de jeugdrechter behandeld protectionele dossiers (MOF en VOS)

2.1. De burgerrechtelijke dossiers
2.1.1. Afstamming
2.1.1.1. Begrip

Tussen ouders en kinderen bestaat vanzelfsprekend een biologische band. Deze band, die
ook affectieve connotaties heeft, krijgt in ons rechtsysteem ook een juridische dimensie,
waarin alle rechten en plichten die ouders en kinderen jegens elkaar hebben, worden
vastgelegd.

In ons rechtssyteem streeft men ernaar de biologische en juridische band te doen
samenvallen, al is dit niet altijd het geval.

Complecer is de afstamming langs vaderszijde. Door DNA-analyse is dit reeds al makkelijker
geworden om de vaderlijke afstamming, en dus de bilogische band vast te stellen.

Voor tijdens het huwelijk geboren kinderen geldt de regel dat de echtgenoot van de
moeder geacht wordt de vader van de kinderen te zijn. Die geldt ook voor de kinderen die
tot 300 dagen na de ontbinding of nietigverklaring van het huwelijk geboren worden.
= vaderschapsregel

2.1.1.2. Erkenning

De erkenning is een eenzijdige rechtshandeling, waarbij vader of moeder erkennen dat zij
ouder zijn van het erkende kind. Dit gebeurt bijna altijd in de akte van geboorte, die wordt
opgesteld wanneer aangifte van geboorte gedaan wordt op de diensten van de burgelijke
stand van de gemeente. (kan ook nog achteraf gebeuren op de originele akte).

 iedereen kan tot erkenning overgaan, zelf een minderjarige

Erkenning is alleen mogelijk indien de naam van de erkenner nog niet in de akte van
geboorte is opgenomen. In het gevak van de moeder komt dit ZELDEN voor, maar vaderlijke
erkenningen gebeuren geregeld op deze wijze.
 De man die een kind erkent, moet niet aantonen dat hij ook de biologische vader is
4