Deel 2: krachtige leeromgevingen voor een divers publiek
Inleiding
De definitie van betrokkenheid zegt dat je maar betrokken kan zijn als je aan de grens van
de mogelijkheden werkt. Ons onderwijsaanbod moet voor elke leerling ingrijpen op zijn
zone van naaste ontwikkeling (Vygotsky).
1 Zoek de gemiddelde leerling
De wijze waarop en het tempo waarop de leerinhouden behandeld worden, stemt de
leerkracht af op een ‘richtgroep’ (de gemiddelde leerling). Leerlingen die boven deze
richtgroep uitsteken haken af omdat ze alles al weten, zwakke leerlingen moeten
voortdurend mentaal op hun tenen staan of boven hun krachten werken.
Maatregelen in het onderwijs die tegemoet komen aan de uiteenlopende capaciteiten en
voorkeuren van leerlingen worden aangeduid met het begrip differentiatie. Dit zijn
maatregelen die tot doel hebben recht te doen aan de individuele verschillen tussen
leerlingen.
Externe differentiatie zijn maatregelen op het niveau van de onderwijsstructuur of de
schoolorganisatie. Interne differentiatie zijn de maatregelen binnen de klas.
Een ander belangrijk onderscheid bij differentiatie is het verschil tussen convergente en
divergente differentiatie.
Bij convergerende differentiatie is er een minimumdoel voor de groep als geheel. De
manier waarop het onderwijs wordt georganiseerd leidt ertoe dat alle leerlingen de
vooropgestelde doelen behalen en dat de resultaten van de leerlingen dichter naar elkaar
toe groeien.
Bij divergerende differentiatie sluit de leerkracht zo veel mogelijk aan bij de individuele
niveaus en onderwijsbehoeften van de kinderen. De leerkracht is hierbij begeleider van
het leerproces van de leerlingen. De divergerende differentiatie nemen de verschillen
tussen de leerlingen toe, waardoor er nog meer differentiatie nodig is.
4
, 2 Differentiatie in het
onderwijs
Differentiatie in het onderwijs kan
gestalte krijgen op drie niveaus:
- Macroniveau
- Mesoniveau
- Microniveau
Differentiatie die niet op klasniveau of het microniveau plaatsvindt, noemt men externe
differentiatie (macro- en mesoniveau). Differentiatie binnen de klas noemen we interne
differentiatie.
2.1 Het macroniveau
Differentiatie op macroniveau of institutionele differentiatie betreft de organisatie van
het schoolsysteem in scholen van uiteenlopend karakter en niveau.
Rechtlijnige loopbaan wil zeggen dat de leerling zonder vertraging is kunnen doorstromen
en afstuderen. Discontinuïteiten betekent dat de jongeren enige vertraging hebben
ondervonden.
2.2 Het mesoniveau
Differentiatie op mesoniveau (schoolniveau) wil zeggen dat een school als geheel een
aantal onderwijskundige maatregelen heeft genomen, waardoor men zich beter in staat
acht met de verschillen tussen leerlingen rekening te houden.
Streaming is een groeperingsvorm waarbij niveauklassen worden samengesteld uit
leerlingen met ongeveer gelijke leerprestaties.
Setting is een groeperingsvorm waarbij leerlingen met ongeveer dezelfde leerprestaties
voor een bepaald vak in een niveaugroep worden samengebracht.
2.3 Het microniveau
Interne differentiatie betekend dat de leerkracht het beste probeert te halen uit elke
leerling. Sommige leerlingen moeten op een andere manier worden benaderd. Lesgeven
op maat staat hier centraal.
Er is een wisselwerking tussen de maatregelen die genomen worden op schoolniveau en
die op klasniveau.
5
Inleiding
De definitie van betrokkenheid zegt dat je maar betrokken kan zijn als je aan de grens van
de mogelijkheden werkt. Ons onderwijsaanbod moet voor elke leerling ingrijpen op zijn
zone van naaste ontwikkeling (Vygotsky).
1 Zoek de gemiddelde leerling
De wijze waarop en het tempo waarop de leerinhouden behandeld worden, stemt de
leerkracht af op een ‘richtgroep’ (de gemiddelde leerling). Leerlingen die boven deze
richtgroep uitsteken haken af omdat ze alles al weten, zwakke leerlingen moeten
voortdurend mentaal op hun tenen staan of boven hun krachten werken.
Maatregelen in het onderwijs die tegemoet komen aan de uiteenlopende capaciteiten en
voorkeuren van leerlingen worden aangeduid met het begrip differentiatie. Dit zijn
maatregelen die tot doel hebben recht te doen aan de individuele verschillen tussen
leerlingen.
Externe differentiatie zijn maatregelen op het niveau van de onderwijsstructuur of de
schoolorganisatie. Interne differentiatie zijn de maatregelen binnen de klas.
Een ander belangrijk onderscheid bij differentiatie is het verschil tussen convergente en
divergente differentiatie.
Bij convergerende differentiatie is er een minimumdoel voor de groep als geheel. De
manier waarop het onderwijs wordt georganiseerd leidt ertoe dat alle leerlingen de
vooropgestelde doelen behalen en dat de resultaten van de leerlingen dichter naar elkaar
toe groeien.
Bij divergerende differentiatie sluit de leerkracht zo veel mogelijk aan bij de individuele
niveaus en onderwijsbehoeften van de kinderen. De leerkracht is hierbij begeleider van
het leerproces van de leerlingen. De divergerende differentiatie nemen de verschillen
tussen de leerlingen toe, waardoor er nog meer differentiatie nodig is.
4
, 2 Differentiatie in het
onderwijs
Differentiatie in het onderwijs kan
gestalte krijgen op drie niveaus:
- Macroniveau
- Mesoniveau
- Microniveau
Differentiatie die niet op klasniveau of het microniveau plaatsvindt, noemt men externe
differentiatie (macro- en mesoniveau). Differentiatie binnen de klas noemen we interne
differentiatie.
2.1 Het macroniveau
Differentiatie op macroniveau of institutionele differentiatie betreft de organisatie van
het schoolsysteem in scholen van uiteenlopend karakter en niveau.
Rechtlijnige loopbaan wil zeggen dat de leerling zonder vertraging is kunnen doorstromen
en afstuderen. Discontinuïteiten betekent dat de jongeren enige vertraging hebben
ondervonden.
2.2 Het mesoniveau
Differentiatie op mesoniveau (schoolniveau) wil zeggen dat een school als geheel een
aantal onderwijskundige maatregelen heeft genomen, waardoor men zich beter in staat
acht met de verschillen tussen leerlingen rekening te houden.
Streaming is een groeperingsvorm waarbij niveauklassen worden samengesteld uit
leerlingen met ongeveer gelijke leerprestaties.
Setting is een groeperingsvorm waarbij leerlingen met ongeveer dezelfde leerprestaties
voor een bepaald vak in een niveaugroep worden samengebracht.
2.3 Het microniveau
Interne differentiatie betekend dat de leerkracht het beste probeert te halen uit elke
leerling. Sommige leerlingen moeten op een andere manier worden benaderd. Lesgeven
op maat staat hier centraal.
Er is een wisselwerking tussen de maatregelen die genomen worden op schoolniveau en
die op klasniveau.
5
