ZIEKTELEER
Deel Dierickx
, H1: KANKER: DEFINITIE,
SYMPTOMEN EN DIAGNOSE
1.1. DEFINITIE EN KENMERKEN
Kanker komt van cancrum, Latijn voor krab. Kanker werd voor het eerst vastgesteld bij
mensen met huidletsels die leken op de uitlopers van een krab.
Kanker wordt gekarakteriseerd door ongecontroleerde celdeling, waardoor er abnormaal
weefsel groeit. We noemen dit een tumor of neoplasie.
We moeten kanker onderscheiden van normale groei en weefsel.
Weefsels moeten groeien, om te kunnen ontwikkelen tot volwassenen.
Normaal:
− Ontwikkeling en groei
− Volwassen weefsels
o Homeostase behouden en beschadigingen herstellen
o Adaptatie: hyperplasie (meer cellen aanmaken dan normaal door trainen,
hormonen, …) en hypertrofie (grotere cellen aanmaken dan normaal) =>
flexibel en reversibel!
− Bijvoorbeeld: groei van baarmoederslijmvlies, vergroting van prostaat, spiergroei
Kanker:
− Groei zonder de wetten van het ecosysteem te respecteren
− Onaangepaste groei
o Niet adaptief: zonder uitlokkende fysiologische stimulus
o Niet flexibel of reversibel: dooft niet spontaan uit
Kenmerken van tumoren:
Kenmerk Benigne tumor Maligne tumor
Begrenzing Scherp Onregelmatig
Kapsel Frequent Zelden
Groeiwijze Niet-invasief Invasief
Groeisnelheid Laag Hoog
Necrose Zelden Frequent
Differentiatie Goed Slecht
Mitotische activiteit Laag Hoog
Metastasering Niet Wel
P a g i n a 1 | 79
Error! Use the Home tab to apply Titel to the text that you want to appear here.
Error! Use the Home tab to apply Kop 1 to the text that you want to appear here.
,Er is meer kans op een kwaadaardige tumor als de vorm onregelmatig is en de tumor snel
groeit.
Een kwaadaardige tumor kan ingroeien in het weefsel ernaast. Dan is de tumor invasief.
Door de verhoogde snelheid van een kwaadaardige tumor komt celdood, ook wel necrose
genoemd, frequent voor. Het kwaadaardig tumorweefsel lijkt niet op het weefsel dat in de
buurt ligt, bij goedaardige tumoren is dat wel het geval.
Een goedaardige tumor kan na een aantal jaren evolueren naar een kwaadaardige tumor!
Het lichaam bestaat uit 4 soorten cellen:
− Epitheelcellen: vb. huid, darmen
− Spiercellen: gladde spiercellen in het spijsverteringsstelsel, gestreepte spiercellen
in de skeletspieren en hartspiercellen
− Zenuwcellen
− Bindweefselcellen
DNA:
Het genoom is de som van al ons DNA. DNA
vormt chromosomen. Een gen is een combinatie
van basenparen. Op een chromosoom liggen dus
meerdere genen. De code in de genen zorgt
ervoor dat we eiwitten aanmaken.
We hebben 23 paar chromosomen. Het zijn 44
autosomen en 2 geslachtschromosomen. De chromosomen zijn genummerd van groot
naar klein. Elk chromosoom heeft 2 armen: de korte arm (p) en de lange arm (q).
RNA maakt eiwitten van genetisch materiaal (DNA). Dit heet het centraal dogma.
Genomics bestudeert DNA. Transcriptomics bestudeert RNA. Proteomics bestudeert
eiwitten.
Bij een kankercel gebeurt er meestal iets in de chromosomen. Soms valt er een stukje
weg, dit heet deletie. Duplicatie treedt op wanneer een gen verdubbeld wordt. Inversie is
het verwisselen van genen. Translocatie betekent dat een gen van het ene naar het
andere chromosoom verplaatst wordt.
P a g i n a 2 | 79
Error! Use the Home tab to apply Titel to the text that you want to appear here.
Error! Use the Home tab to apply Kop 1 to the text that you want to appear here.
, Hiernaast zie je het
genomisch landschap.
Per type kanker is
aangegeven hoeveel
genetische afwijkingen er
te vinden zijn.
Als je op 2 jaar kanker krijgt, heb je niet veel tijd om afwijkingen te krijgen. Bij longkanker
en huidkanker is er een continue blootstelling aan roken en UV-licht, waardoor er continu
beschadiging van het DNA is. Daarom zijn er ook meer afwijkingen bij deze soorten
kanker.
Het type kanker hangt af van het type cel waaruit ze is ontstaan:
Epitheel Carcinoma
Lymfocyten Lymfoma
Witte Leukemie
bloedcellen
Bindweefsel Sarcoma
Melanocyten Melanoma
We onderscheiden bovendien vaste en vloeibare tumoren:
− Vast: carcinomen, sarcomen en melanomen
− Lymfomen: tumoren van klieren, kunnen in organen of in bloed zitten
− Vloeibaar: bloedkankers, bekendste voorbeeld is leukemie
1.2. STATISTIEKEN
Hoe ouder je wordt, hoe meer kans je hebt op kanker. Je hebt namelijk meer tijd gehad
om aan vanalles blootgesteld te worden.
Initieel gaan vrouwen meer kanker ontwikkelen (borstkanker), maar later komt die prostaat
tot uiting, waardoor er meer mannen zijn op latere leeftijd
P a g i n a 3 | 79
Error! Use the Home tab to apply Titel to the text that you want to appear here.
Error! Use the Home tab to apply Kop 1 to the text that you want to appear here.
Deel Dierickx
, H1: KANKER: DEFINITIE,
SYMPTOMEN EN DIAGNOSE
1.1. DEFINITIE EN KENMERKEN
Kanker komt van cancrum, Latijn voor krab. Kanker werd voor het eerst vastgesteld bij
mensen met huidletsels die leken op de uitlopers van een krab.
Kanker wordt gekarakteriseerd door ongecontroleerde celdeling, waardoor er abnormaal
weefsel groeit. We noemen dit een tumor of neoplasie.
We moeten kanker onderscheiden van normale groei en weefsel.
Weefsels moeten groeien, om te kunnen ontwikkelen tot volwassenen.
Normaal:
− Ontwikkeling en groei
− Volwassen weefsels
o Homeostase behouden en beschadigingen herstellen
o Adaptatie: hyperplasie (meer cellen aanmaken dan normaal door trainen,
hormonen, …) en hypertrofie (grotere cellen aanmaken dan normaal) =>
flexibel en reversibel!
− Bijvoorbeeld: groei van baarmoederslijmvlies, vergroting van prostaat, spiergroei
Kanker:
− Groei zonder de wetten van het ecosysteem te respecteren
− Onaangepaste groei
o Niet adaptief: zonder uitlokkende fysiologische stimulus
o Niet flexibel of reversibel: dooft niet spontaan uit
Kenmerken van tumoren:
Kenmerk Benigne tumor Maligne tumor
Begrenzing Scherp Onregelmatig
Kapsel Frequent Zelden
Groeiwijze Niet-invasief Invasief
Groeisnelheid Laag Hoog
Necrose Zelden Frequent
Differentiatie Goed Slecht
Mitotische activiteit Laag Hoog
Metastasering Niet Wel
P a g i n a 1 | 79
Error! Use the Home tab to apply Titel to the text that you want to appear here.
Error! Use the Home tab to apply Kop 1 to the text that you want to appear here.
,Er is meer kans op een kwaadaardige tumor als de vorm onregelmatig is en de tumor snel
groeit.
Een kwaadaardige tumor kan ingroeien in het weefsel ernaast. Dan is de tumor invasief.
Door de verhoogde snelheid van een kwaadaardige tumor komt celdood, ook wel necrose
genoemd, frequent voor. Het kwaadaardig tumorweefsel lijkt niet op het weefsel dat in de
buurt ligt, bij goedaardige tumoren is dat wel het geval.
Een goedaardige tumor kan na een aantal jaren evolueren naar een kwaadaardige tumor!
Het lichaam bestaat uit 4 soorten cellen:
− Epitheelcellen: vb. huid, darmen
− Spiercellen: gladde spiercellen in het spijsverteringsstelsel, gestreepte spiercellen
in de skeletspieren en hartspiercellen
− Zenuwcellen
− Bindweefselcellen
DNA:
Het genoom is de som van al ons DNA. DNA
vormt chromosomen. Een gen is een combinatie
van basenparen. Op een chromosoom liggen dus
meerdere genen. De code in de genen zorgt
ervoor dat we eiwitten aanmaken.
We hebben 23 paar chromosomen. Het zijn 44
autosomen en 2 geslachtschromosomen. De chromosomen zijn genummerd van groot
naar klein. Elk chromosoom heeft 2 armen: de korte arm (p) en de lange arm (q).
RNA maakt eiwitten van genetisch materiaal (DNA). Dit heet het centraal dogma.
Genomics bestudeert DNA. Transcriptomics bestudeert RNA. Proteomics bestudeert
eiwitten.
Bij een kankercel gebeurt er meestal iets in de chromosomen. Soms valt er een stukje
weg, dit heet deletie. Duplicatie treedt op wanneer een gen verdubbeld wordt. Inversie is
het verwisselen van genen. Translocatie betekent dat een gen van het ene naar het
andere chromosoom verplaatst wordt.
P a g i n a 2 | 79
Error! Use the Home tab to apply Titel to the text that you want to appear here.
Error! Use the Home tab to apply Kop 1 to the text that you want to appear here.
, Hiernaast zie je het
genomisch landschap.
Per type kanker is
aangegeven hoeveel
genetische afwijkingen er
te vinden zijn.
Als je op 2 jaar kanker krijgt, heb je niet veel tijd om afwijkingen te krijgen. Bij longkanker
en huidkanker is er een continue blootstelling aan roken en UV-licht, waardoor er continu
beschadiging van het DNA is. Daarom zijn er ook meer afwijkingen bij deze soorten
kanker.
Het type kanker hangt af van het type cel waaruit ze is ontstaan:
Epitheel Carcinoma
Lymfocyten Lymfoma
Witte Leukemie
bloedcellen
Bindweefsel Sarcoma
Melanocyten Melanoma
We onderscheiden bovendien vaste en vloeibare tumoren:
− Vast: carcinomen, sarcomen en melanomen
− Lymfomen: tumoren van klieren, kunnen in organen of in bloed zitten
− Vloeibaar: bloedkankers, bekendste voorbeeld is leukemie
1.2. STATISTIEKEN
Hoe ouder je wordt, hoe meer kans je hebt op kanker. Je hebt namelijk meer tijd gehad
om aan vanalles blootgesteld te worden.
Initieel gaan vrouwen meer kanker ontwikkelen (borstkanker), maar later komt die prostaat
tot uiting, waardoor er meer mannen zijn op latere leeftijd
P a g i n a 3 | 79
Error! Use the Home tab to apply Titel to the text that you want to appear here.
Error! Use the Home tab to apply Kop 1 to the text that you want to appear here.
