Hoorcollege 1 Verkleuringen en bleken
Leerdoel:
Je kunt het verschijnsel verkleuringen van gebitselementen herkennen, beschrijven en
diagnosticeren. Ook kun je de verschillende behandelindicaties benoemen bij de
verschillende soorten gebitsverkleuringen.
Waarnemen: tinten, kleuren en verschillen zien
Kleur is opgebouwd uit drie onderdelen:
- Hue (kleur)
- Chroma (intensiteit van de kleur)
- Brilliance (hoeveelheid zwart in de kleur)
Verschillende factoren spelen een rol in het waarnemen van een kleur.
Kleurenbepaling
A1 = dan A4
- Minder zwart
- Minder rood
- Minder geel
A1 heeft een:
- Hogere L*
- Lagere a*
- Lagere b*
ΔE = totale kleurverschil
Ofwel ΔE = [(ΔL*) + (Δa*) + (Δb*)]
3
Kleurenring van de tandheelkunde
13 schades/ tinten
Interpretatie ΔE =delta
Als ΔE = 1 50% de kleur van 2 objecten goed overeenstemt
Voor < 2 ΔE < 3,7 kleurverschil minimaal zichtbaar
Als ΔE > 4 goed kleurverschil
Als iemand aan de start al A2 heeft, zie je bijna geen kleurverschil na bleken.
Glazuur is voor 70% licht doorlatend (vergelijkbaar met mat glas).
Incisale rand kun je niet bleken.
Naarmate je ouder wordt, worden ook je gebitselementen geler/donkerder. Dit hoort bij het
proces van ouder worden.
,Veroudering
Op latere leeftijd kunnen door verouderingsprocessen verkleuringen ontstaan. Dit komt,
omdat er bijvoorbeeld sprake is van slijtage, of omdat de tandhalzen blootliggen, of omdat
het glazuur brosser is geworden waardoor er kleine scheurtjes in zijn ontstaan.
Verkleuringen ontstaan dan sneller doordat kleurstoffen makkelijker in het poreuze
tandbeen kunnen dringen. Daarnaast wordt door veroudering de laag tandbeen dikker
waardoor tanden en kiezen vaak wat donkerder van kleur worden.
Gebitselementen zijn zelden egaal van kleur
- Lichtdoorlatendheid verschilt
- Dentinedikte neemt af richting incisaal (cervicaal geler dan incisaal)
Indeling in 3 vlakken Levendigheid aan elementen
1. Incisale deel
o Te dun door slijtage/ erosie
o Glasachtig aspect -> donker in mondholte
2. Middelste deel
3. Cervicale deel
Etiologie kleurverschil
- Erfelijkheid
- Aanleg
- Veroudering
- Trauma etc.
Oorsprong verkleuringen tand
1. Dentogenese en (pre)eruptieve-rijping
2. Na dentogenese geïncltreerd in glazuur en/of dentine exogeen of endogeen
3. Gebrekkige aanleg glazuur en/of dentine primair of secundair
4. Verkeurende agentia op glazuur
5. Glazuur of dentine post eruptief verdwenen
TV! Groepsindeling van de gebitselementen
Endogeen
Endogeen formatief Uit lichaam (incl. pulpa) afkomstig agentia
in dentine/ glazuur ingebouwd; hiertoe
worden ook gerekend hypocalcificaties en
erfelijke structuurstoornissen van het
glazuur en/ of dentine.
Endogeen post eruptief Vorming van tertiair dentine in pulpa,
pulpa-obliteratie (veroudering), pulpale
bloeding.
Exogeen (post-eruptief)
Exogene post eruptieve infiltratie Vanuit de mond in het glazuur/dentine
geïnfiltreerd uit
, caviteit/vulling/pulpavulling
binnengedrongen.
Exogene post eruptieve pseudoverkleuring Aanslag op buitenzijde gebitselement.
Exogene post eruptieve afbraakverkleuring Dunner wordend/verdwenen glazuur en
blootliggend tandbeen (dit laatste evt.
secundair verkleurd door infiltratie van
agentia) doorschemerende pulpa na
interne dentineresorptie.
Agentia = biologische levende/ niet levende organismen die een infectie, allergie of toxiciteit
kunnen veroorzaken.
Oorsprong verkleuringen tand
Endogeen formatieve verkleuring/ intrinsieke verkleuring
- Ontstaat tijdens dentogenese
- Onduidelijk welke kleurstoffen
- Sommige zijn uiterst zeldzaam
TV! Fluorose moet je kunnen herkennen: het komt symmetrisch voor. Fluorose zit IN de
tand. Het glazuur is harder dan normaal en is niet op te lossen met bleken. Vaak komt cariës
hier weinig voor (ook door weinig suikerconsumptie bv. in Soedan)
* Antibiotica is in deze tijd vaak niet de reden dat tanden verkleuren! Dit was alleen vroeger
met tetracycline, en dit wordt hierdoor bijna niet/nooit meer voorgeschreven.
Voorbeelden endogeen formatieve verkleuring:
- MIH (kaasmolaren)
- Coeliakie (glutenallergie)
- Lues (schroevendraaiertand)
- Syfilis
- Mulberry molar Lijk top framboos
- Erfelijke Amelogenesis Imperfecta
- Erfelijke Dentinogenesis imperfecta
- Fluorotische verkleuringen Komt altijd aan twee kanten voor
- Tetracyclinegebruik van moeder tijdens de tandvorming van het kind.
MIH Coeliakie Lues Syfilis
, Mulberry molar Amelogenesis Imperfecta Dentinogenesis imperfecta
Fluorotis Tetracyclinegebruik
Endogene post-eruptieve verkleuring: door avitale pulpa. -> Foto maken, kijken of er al een
endo is gedaan. Zo ja, van binnenuit bleken. Zo nee: endo uitvoeren. Extern bleken heeft
geen zin.
Tertaire dentine, pulpa, avitaliteit (afbraakverkleuring)
- Capillaire bloeding door trauma (kan tijdelijk zijn)
- Necrotische pulpa (avitaliteit)
Interne invasieve cervicale resorptie
Mogelijk door gutta percha wat is gaan doorschemeren OF doordat er onder de
gingivarand wortelresorptie optreedt -> endo uitvoeren, als dit niet helpt is de tand
verloren.
Exogeen post-eruptieve verkleuringen
Onderscheid tussen:
- Exogene post-eruptieve infiltratie
- Exogene post-eruptieve pseudoverkleuring
- Exogene post-eruptieve afbraakverkleuring
Exogene of uitwendige post-eruptieve infiltratie
- Pigmenten dringen door d.m.v. cracks
- Industriële verkleuringen
- Doorschemering van amalgaam/ vulmaterialen
- Dieet
- Roken
Exogeen post-eruptieve pseudoverkleuringen
- Tandsteen
- Chloorhexidine (aanslag)
o Toepassen na tanden poetsen. Tandpasta goed uitspugen (verminderd
werking van chloorhexidine)
- Chromogene bacteriën
Exogene post-eruptieve afbraakverkleuring Post-eruptief verval
- Cariës
- Erosie
Leerdoel:
Je kunt het verschijnsel verkleuringen van gebitselementen herkennen, beschrijven en
diagnosticeren. Ook kun je de verschillende behandelindicaties benoemen bij de
verschillende soorten gebitsverkleuringen.
Waarnemen: tinten, kleuren en verschillen zien
Kleur is opgebouwd uit drie onderdelen:
- Hue (kleur)
- Chroma (intensiteit van de kleur)
- Brilliance (hoeveelheid zwart in de kleur)
Verschillende factoren spelen een rol in het waarnemen van een kleur.
Kleurenbepaling
A1 = dan A4
- Minder zwart
- Minder rood
- Minder geel
A1 heeft een:
- Hogere L*
- Lagere a*
- Lagere b*
ΔE = totale kleurverschil
Ofwel ΔE = [(ΔL*) + (Δa*) + (Δb*)]
3
Kleurenring van de tandheelkunde
13 schades/ tinten
Interpretatie ΔE =delta
Als ΔE = 1 50% de kleur van 2 objecten goed overeenstemt
Voor < 2 ΔE < 3,7 kleurverschil minimaal zichtbaar
Als ΔE > 4 goed kleurverschil
Als iemand aan de start al A2 heeft, zie je bijna geen kleurverschil na bleken.
Glazuur is voor 70% licht doorlatend (vergelijkbaar met mat glas).
Incisale rand kun je niet bleken.
Naarmate je ouder wordt, worden ook je gebitselementen geler/donkerder. Dit hoort bij het
proces van ouder worden.
,Veroudering
Op latere leeftijd kunnen door verouderingsprocessen verkleuringen ontstaan. Dit komt,
omdat er bijvoorbeeld sprake is van slijtage, of omdat de tandhalzen blootliggen, of omdat
het glazuur brosser is geworden waardoor er kleine scheurtjes in zijn ontstaan.
Verkleuringen ontstaan dan sneller doordat kleurstoffen makkelijker in het poreuze
tandbeen kunnen dringen. Daarnaast wordt door veroudering de laag tandbeen dikker
waardoor tanden en kiezen vaak wat donkerder van kleur worden.
Gebitselementen zijn zelden egaal van kleur
- Lichtdoorlatendheid verschilt
- Dentinedikte neemt af richting incisaal (cervicaal geler dan incisaal)
Indeling in 3 vlakken Levendigheid aan elementen
1. Incisale deel
o Te dun door slijtage/ erosie
o Glasachtig aspect -> donker in mondholte
2. Middelste deel
3. Cervicale deel
Etiologie kleurverschil
- Erfelijkheid
- Aanleg
- Veroudering
- Trauma etc.
Oorsprong verkleuringen tand
1. Dentogenese en (pre)eruptieve-rijping
2. Na dentogenese geïncltreerd in glazuur en/of dentine exogeen of endogeen
3. Gebrekkige aanleg glazuur en/of dentine primair of secundair
4. Verkeurende agentia op glazuur
5. Glazuur of dentine post eruptief verdwenen
TV! Groepsindeling van de gebitselementen
Endogeen
Endogeen formatief Uit lichaam (incl. pulpa) afkomstig agentia
in dentine/ glazuur ingebouwd; hiertoe
worden ook gerekend hypocalcificaties en
erfelijke structuurstoornissen van het
glazuur en/ of dentine.
Endogeen post eruptief Vorming van tertiair dentine in pulpa,
pulpa-obliteratie (veroudering), pulpale
bloeding.
Exogeen (post-eruptief)
Exogene post eruptieve infiltratie Vanuit de mond in het glazuur/dentine
geïnfiltreerd uit
, caviteit/vulling/pulpavulling
binnengedrongen.
Exogene post eruptieve pseudoverkleuring Aanslag op buitenzijde gebitselement.
Exogene post eruptieve afbraakverkleuring Dunner wordend/verdwenen glazuur en
blootliggend tandbeen (dit laatste evt.
secundair verkleurd door infiltratie van
agentia) doorschemerende pulpa na
interne dentineresorptie.
Agentia = biologische levende/ niet levende organismen die een infectie, allergie of toxiciteit
kunnen veroorzaken.
Oorsprong verkleuringen tand
Endogeen formatieve verkleuring/ intrinsieke verkleuring
- Ontstaat tijdens dentogenese
- Onduidelijk welke kleurstoffen
- Sommige zijn uiterst zeldzaam
TV! Fluorose moet je kunnen herkennen: het komt symmetrisch voor. Fluorose zit IN de
tand. Het glazuur is harder dan normaal en is niet op te lossen met bleken. Vaak komt cariës
hier weinig voor (ook door weinig suikerconsumptie bv. in Soedan)
* Antibiotica is in deze tijd vaak niet de reden dat tanden verkleuren! Dit was alleen vroeger
met tetracycline, en dit wordt hierdoor bijna niet/nooit meer voorgeschreven.
Voorbeelden endogeen formatieve verkleuring:
- MIH (kaasmolaren)
- Coeliakie (glutenallergie)
- Lues (schroevendraaiertand)
- Syfilis
- Mulberry molar Lijk top framboos
- Erfelijke Amelogenesis Imperfecta
- Erfelijke Dentinogenesis imperfecta
- Fluorotische verkleuringen Komt altijd aan twee kanten voor
- Tetracyclinegebruik van moeder tijdens de tandvorming van het kind.
MIH Coeliakie Lues Syfilis
, Mulberry molar Amelogenesis Imperfecta Dentinogenesis imperfecta
Fluorotis Tetracyclinegebruik
Endogene post-eruptieve verkleuring: door avitale pulpa. -> Foto maken, kijken of er al een
endo is gedaan. Zo ja, van binnenuit bleken. Zo nee: endo uitvoeren. Extern bleken heeft
geen zin.
Tertaire dentine, pulpa, avitaliteit (afbraakverkleuring)
- Capillaire bloeding door trauma (kan tijdelijk zijn)
- Necrotische pulpa (avitaliteit)
Interne invasieve cervicale resorptie
Mogelijk door gutta percha wat is gaan doorschemeren OF doordat er onder de
gingivarand wortelresorptie optreedt -> endo uitvoeren, als dit niet helpt is de tand
verloren.
Exogeen post-eruptieve verkleuringen
Onderscheid tussen:
- Exogene post-eruptieve infiltratie
- Exogene post-eruptieve pseudoverkleuring
- Exogene post-eruptieve afbraakverkleuring
Exogene of uitwendige post-eruptieve infiltratie
- Pigmenten dringen door d.m.v. cracks
- Industriële verkleuringen
- Doorschemering van amalgaam/ vulmaterialen
- Dieet
- Roken
Exogeen post-eruptieve pseudoverkleuringen
- Tandsteen
- Chloorhexidine (aanslag)
o Toepassen na tanden poetsen. Tandpasta goed uitspugen (verminderd
werking van chloorhexidine)
- Chromogene bacteriën
Exogene post-eruptieve afbraakverkleuring Post-eruptief verval
- Cariës
- Erosie
