Farmacologie

Farmacologie
Hoorcollege 1
1.1 Geschiedenis en inleidende begrippen
1.1.1 Geschiedenis
- Pharmacon (Grieks) = werkzame stof, toverkruid, geneeskrachtig kruid en
giftig kruid  later ‘geneesmiddel’
- Farmacologische ontdekkingen:
 Planten met een geneeskrachtige werking
Cfr. Digoxine (= Digoxine wordt gebruikt voor hartfalen/6dagen voor de
helft van de pil uit je lichaam is)
 Penicilline door Fleming 1928 (AB)
 Insuline door Von Mering en Minkowski 1889  is ontdekt door een
hond die geen pancreas had
 Orale anticoagulantia
 Groeihormoon  is ontdekt in de hypofyse van ratten, later haalden ze
het uit dode mensen
VROEGER: geneesmiddelen per toeval ontdekt of door dierlijke en menselijke
proeven
NU: ontwikkeld voor een specifieke aandoening
1.1.2 Inleidende begrippen
Onder geneesmiddel wordt verstaan:
‘Elke enkelvoudige of samengestelde substantie, aangediend als hebbende
therapeutische of profylactische eigenschappen met betrekking tot ziekten
bij de mens
(profylactisch = ter preventie/ om iets te voorkomen)

OF

- ‘Elke enkelvoudige of samengestelde substantie die bij de mens kan
worden gebruikt of aan de mens kan worden toegediend om hetzij
fysiologische functies te herstellen, te verbeteren of te wijzigen door een
farmacologisch, immunologisch of metabolisch effect te bewerkstelligen,
om een medische diagnose te stellen
Onder substantie wordt verstaan:
Elke stof, ongeacht haar oorsprong, zijnde onder andere:

- Menselijke oorsprong, zoals: menselijk bloed, cellen en weefsels, en
daarvan afgeleide producten
- Dierlijke oorsprong, zoals: micro-organismen, gehele dieren, delen van
organen, afscheidingsproducten van dieren, toxinen, door extractie
verkregen substanties, van bloedafgeleide producten
- Chemische oorsprong, zoals: elementen, natuurlijke chemische stoffen en
chemische producten verkregen door omzetting of synthese




1

, 1.2 Wettelijke bepalingen
1.2.1 Het voorschrijven van een geneesmiddel
Het voorschrijven van geneesmiddelen is een voorbehouden handeling.
Wettelijk door:
- Artsen
- Tandartsen
- Vroedvrouwen: foliumzuur, maaglast, adrenaline voorschrijven en
toedienen voor thuisbevalling
Cave: sinds 2011 hebben verpleegkundig specialisten en physician assistants
voorschrijfbevoegdheid in NL.
- Binnen hun deskundigheid
- Minder complexe en routinematige recepten (vb. insuline)
- Sinds 2014 mogelijk voor: diabetesverpleegkundigen,
longverpleegkundigen en oncologieverpleegkundigen.
- Voorwaarden aan verbonden

1.2.2 Bevindingen bij vpk en uitdagingen voor de toekomst
Verpleegkundigen met voorschrijfbevoegdheid ervaren:
- Meer zelfvertrouwen
- Versterkte relatie bij de ZO
- Hogere jobsatisfaction
- Hogere werkdruk
Uitdaging:
- De vergrijzing van de bevolking,
- Toenemend aantal chronische ZO
- Besparing binnen de gezondheidszorg
 Het opvolgen van chronische patiënten in eerste- en tweedelijnszorg door
verpleegkundigen zou een oplossing kunnen bieden.

1.2.3 OFF – label geneesmiddelengebruik
= Geneesmiddelen die voor iets anders worden gebruikt dan wat op de
bijsluiter staat
Om een geneesmiddel op de markt te brengen moet de producent een
vergunning aanvragen:
- Op Europees niveau: European Medicines Agency – EMA ( alle vaccins
moeten goedgekeurd worden door het EMA)
- Op Belgisch niveau: Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en
gezondheidsproducten – FAGG
- In de VS: Food and Drug Administration – FDA
Situaties van off-label voorschrijven:
- Geneesmiddel gebruiken als 1ste of 2de keuzemiddel gebruiken terwijl de
indicatie een beperkt gebruik aangeeft (3 de of 4de keuzemiddel)
- Andere patiëntengroep
- Onvoldoende gegevens voor het geneesmiddel bij een ernstige stoornis
versus wel voldoende gegevens bij geringe stoornis
- Kinderen (toedieningsvorm en dosering)
- Geneesmiddel voor een volledig andere indicatie gebruiken ( aan kinderen
geven terwijl het voor volwassenen is)

2