INLEIDING
PRIVAATRECHT
Uitwerking leerdoelen
Groep 26
Blok 4
, Probleem 1:
Leerdoelen:
- Wanneer komt een overeenkomst tot stand?
- Is een overeenkomst geldig als die is aangegaan door iemand met een gedragsstoornis?
- Is een overeenkomst geldig als die is aangegaan door een minderjarige?
- Is een overeenkomst geldig als die is aangegaan door iemand die onder curatele staat?
LD1: Wanneer komt een overeenkomst tot stand?
De definitie van een overeenkomst staat vermeld in art. 6:213 BW. ‘Een overeenkomst in de zin
van deze titel is een meerzijdige rechtshandeling, waarbij 1 of meer partijen jegens 1 of meer
anderen een verbintenis aangaan’.
Een overeenkomst komt tot stand door een aanbod en de aanvaarding daarvan (art. 6:217 lid 1
BW). Daarnaast moet wat partijen gewild hebben en wat ze verklaard hebben overeenkomen (wil
en wilsverklaring), art. 6:217 lid 1 BW jo. art. 3:33 BW.
Van een aanbod is pas sprake als de verklaring de belangrijkste elementen van de inhoud voor
een te sluiten overeenkomst bevat, zodat een simpele ‘ja’ van de wederpartij voldoende is om de
overeenkomst tot stand te brengen. Maar niet elk aanbod is daadwerkelijk een aanbod in de zin
van art. 6:217 lid 1 BW.
Arrest Hofland/Hennis (zie blz. 217 zwaartepunten)
Feiten: Hofland biedt dmv een advertentie in een woongids een huis te koop aan (tegen
een bepaalde prijs). Hennis ziet deze advertentie en aanvaard het aanbod van Hofland
direct. Ze maken een voorlopige koopakte op met de personalia van Hennis. Hierdoor krijgt
Hofland te zien wie zijn huis wilt kopen, hierop besluit hij zijn aanbod in te trekken.
Rechtsvraag: is er sprake van een koopovereenkomst nu Hennis het door Hofland gedane
aanbod heeft geaccepteerd?
Overweging HR: er is geen sprake van een koopovereenkomst. De HR stelt dat een
advertentie waarin een individueel bepaalde zaak, zoals een woning, voor een bepaalde
prijs wordt aangeboden, moet worden gezien als een uitnodiging om in onderhandeling te
treden.
Rechtsregel: een advertentie waarin een individueel bepaalbare zaak voor een bepaalde
prijs wordt aangeboden, mag door eventuele gegadigden in beginsel niet anders worden
opgevat dan als een uitnodiging om in onderhandeling te treden. Daarbij kunnen van
belang zijn:
- De prijs
- Eventuele verdere voorwaarden van de koop
- De persoon van de gegadigde
Het is van belang of een aanbod herroepelijk, onherroepelijk of vrijblijvend wordt gedaan. Art.
6:219 lid 1 BW gaat ervan uit dat een aanbod herroepelijk is, tenzij uit het aanbod
onherroepelijkheid volgt.
1. Bij een herroepelijk aanbod kan het aanbod door de aanbieder worden herroepen tot aan
het moment dat de andere partij het aanbod aanvaardt of de aanvaardingsmededeling is
verzonden (art. 6:219 lid 2 BW).
2. Bij een onherroepelijk aanbod ontbreekt de mogelijkheid om het aanbod rechtsgeldig te
kunnen herroepen, dit volgt uit art. 6:219 lid 1 BW. Van onherroepelijkheid is sprake
, wanneer het een termijn voor de aanvaarding inhoudt of de onherroepelijkheid ervan op
andere wijze uit het aanbod volgt. ???
3. Bij een vrijblijvend aanbod bestaat er een ruime herroepingsmogelijkheid. Dit betekent dat
de aanbieder het aanbod onverwijld (= zonder vertraging) na de aanvaarding nog kan
herroepen (art. 6:219 lid 2 BW (tweede zin)). Dit betekent dat de aanbieder (met gezwinde
spoed) de mogelijkheid heeft om na de aanvaarding nog zijn aanbod in te trekken.
Verschil tussen herroepen van een aanbod en het intrekken van een aanbod:
Bij herroepen van een aanbod is er al een aanbod tot stand gekomen, maar je probeert hierbij te
zorgen dat dit aanbod niet kan worden aanvaard. Bij het intrekken van een aanbod kan er worden
voorkomen dat er een geldig aanbod tot stand komt. Bij intrekken is het aanbod al gedaan maar
nog niet geaccepteerd.
Eerst intrekken, daarna eventueel herroepen.
Een aanbod kan ook vervallen (art. 6:221 BW), dit kan op verschillende manieren:
1. Er is een tijdsbepaling opgenomen in het aanbod. Als het aanbod niet binnen de bepaalde
tijd wordt aanvaard, vervalt het aanbod.
2. Een schriftelijk aanbod kan vervallen als het niet binnen een redelijke tijd wordt aanvaard.
Wat een redelijke tijd is hangt af van de omstandigheden van het geval. Art. 6:221 lid 1 BW
3. Een mondeling aanbod vervalt indien het niet onmiddellijk wordt aanvaard. Als iemand niet
meteen wil aanvaarden maar het aanbod ook niet wil laten vervallen moet aan de
aanbieder een bedenktijd vragen. Art. 6:221 lid 1 BW
4. Een aanbod vervalt als hij wordt verworpen. Art. 6:221 lid 2 BW (uitzondering is art. 6:225
BW)
5. Een aanbod kan ook vervallen door een herroeping (zie bovenstaande)
Een aanbod vervalt NIET door de dood of het verlies van handelingsbekwaamheid van 1 van de
partijen, art. 6:222 BW. Dit betekent dat de erfgenamen van de aanbieder of de curator het
aanbod gestand moeten houden.
De aanvaarding bestaat uit de verklaring van de wederpartij dat zij het aanbod aanvaardt. Het is
de ‘ja’ op het aanbod. De aanvaarding moet in overeenstemming zijn met de inhoud van het
aanbod (art. 6:225 BW) en dat het moet zijn gedaan op een moment dat het aanbod nog van
kracht was (art. 6:221 BW). Een aanvaarding is een tot de aanbieder gerichte (wils)verklaring.
Wil en wilsverklaring:
Een overeenkomst is een meerzijdige rechtshandeling. Voor rechtshandelingen geldt als
uitgangspunt dat voor hun totstandkoming het daarbij in het leven te roepen rechtsgevolg moet
zijn gewild. De wil moet door een mededeling of andere uiting ook naar buiten toe kenbaar zijn,
art. 3:33 BW.
Het aanbod en de aanvaarding vormen samen de in art. 3:33 BW bedoelde ‘wilsverklaringen’, die
een overeenkomst doen ontstaan.
Sluiten de voor de totstandkoming van een overeenkomst benodigde wilsverklaringen op elkaar
aan, dan noemt met dit de wilsovereenstemming. In de meeste gevallen zijn beide partijen in
overeenstemming met wat zij willen. Maar het kan zijn dat een wilsverklaring niet overeenstemt
met de daarachter schuilgaande wil. De verklaringen stemmen dan wel overeen maar hun
onderlinge wil niet. In dit soort gevallen is er dan géén sprake van wilsovereenstemming. We
, spreken dan van discrepantie tussen wil en verklaring. In de gevallen waarin de wil en de
wilsverklaring uiteenlopen, is er geen sprake van een geslaagde rechtshandeling (er komt dus
geen rechtshandeling tot stand).
Arrest Bunde/Erkens:
Feiten: de gemeente Bunde gaat een overeenkomst aan met Erkens. De gemeente wil een
woonwijk bouwen een daarvoor moet het bedrijf Erkens worden gekocht. Doordat Erkens
zijn bedrijf verkoopt moet hij veel belasting betalen over deze inkomsten. Om deze reden
besluiten de gemeente en Erkens om in de koopovereenkomst een beding op te nemen
zodat de gemeente de belastingschade van Erkens betaalt. Dit vormt echter een
misverstand, Erkens gaat ervan uit dat de gehele inkomstenbelasting wordt vergoed door
de gemeente. Maar de gemeente gaat ervan uit dat zij alleen het verschil tussen het bedrag
aan inkomstenbelasting en het bedrag dat zonder die onteigening zou moeten worden
betaald, moeten betalen. Erkens stelt dat door het misverstand er tussen de partijen geen
overeenkomst tot stand is gekomen.
Rechtsvraag: is er sprake van een koopovereenkomst?
Overweging HR; in deze zaak geeft de HR een criterium om vast te stellen of er een
overeenkomst tot stand is gekomen, als er sprake is van een misverstand. Als partijen een
misverstand hebben moet er worden gekeken naar wat de partijen over een weer hebben
verklaard en welke zin zij uit elkaars verklaring en gedraging hebben afgeleid. Hier kunnen
4 factoren een rol spelen:
1. Of de ene betekenis meer voor de hand lag dan die van de ander
2. Of de partij die van deze betekenis is uitgegaan mocht verwachten dat de andere
partij deze betekenis ook zou kennen
3. Of de andere partij zich had voorzien van deskundige bijstand en de wederpartij
mocht verwachten dat de andere partij hen hierover zou inlichten
4. Kijk of de betekenis die 1 van de partijen heeft gegeven aan de uitdrukking ertoe
leidt dat het resultaat niet goed overeenkomt met het doel van de overeenkomst.
In deze zaak oordeelt de HR dat de gemeente niet verplicht is tot het betalen van de
inkomstenbelasting.
Codificering staat in art. 3:35 BW
? De overeenkomst veroorzaakte misverstand voor beide partijen, dit leidt tot nietigheid
van de overeenkomst ?
Gerechtvaardigd vertrouwen:
Art. 3:35 BW kan de wederpartij beschermen, als er sprake is van discrepantie tussen wil en
verklaring. Indien iemand redelijkerwijs mocht vertrouwen op het feit dat wil en wilsverklaring
overeenstemden, dan zal de overeenkomst alsnog geldig worden verklaard. De schijn van wil die
door de verklaring of gedraging is opgewekt bij de wederpartij, mag in beginsel voor de werkelijke
wil worden gehouden, al was die feitelijk niet aanwezig. Dit wordt het gerechtvaardigd vertrouwen
genoemd.
Gerechtvaardigd vertrouwen vereist ‘goede trouw’ in de zin van art. 3:11 BW. Aldus vormt art. 3:11
BW de maatstaf voor de beoordeling of iemand die is afgegaan op de schijnbare wil die hij
afleidde uit een door een ander aan hem gerichte verklaring, die schijn ook inderdaad voor
werkelijkheid had mogen houden. Of hij dat mocht, moet worden beoordeeld aan de hand van de
omstandigheden van het geval.
Hoe nadeliger voor de verklarende en voordeliger voor de wederpartij, hoe minder snel er sprake
is van een gerechtvaardigd vertrouwen (dat de verklaring daadwerkelijk is gewild).
PRIVAATRECHT
Uitwerking leerdoelen
Groep 26
Blok 4
, Probleem 1:
Leerdoelen:
- Wanneer komt een overeenkomst tot stand?
- Is een overeenkomst geldig als die is aangegaan door iemand met een gedragsstoornis?
- Is een overeenkomst geldig als die is aangegaan door een minderjarige?
- Is een overeenkomst geldig als die is aangegaan door iemand die onder curatele staat?
LD1: Wanneer komt een overeenkomst tot stand?
De definitie van een overeenkomst staat vermeld in art. 6:213 BW. ‘Een overeenkomst in de zin
van deze titel is een meerzijdige rechtshandeling, waarbij 1 of meer partijen jegens 1 of meer
anderen een verbintenis aangaan’.
Een overeenkomst komt tot stand door een aanbod en de aanvaarding daarvan (art. 6:217 lid 1
BW). Daarnaast moet wat partijen gewild hebben en wat ze verklaard hebben overeenkomen (wil
en wilsverklaring), art. 6:217 lid 1 BW jo. art. 3:33 BW.
Van een aanbod is pas sprake als de verklaring de belangrijkste elementen van de inhoud voor
een te sluiten overeenkomst bevat, zodat een simpele ‘ja’ van de wederpartij voldoende is om de
overeenkomst tot stand te brengen. Maar niet elk aanbod is daadwerkelijk een aanbod in de zin
van art. 6:217 lid 1 BW.
Arrest Hofland/Hennis (zie blz. 217 zwaartepunten)
Feiten: Hofland biedt dmv een advertentie in een woongids een huis te koop aan (tegen
een bepaalde prijs). Hennis ziet deze advertentie en aanvaard het aanbod van Hofland
direct. Ze maken een voorlopige koopakte op met de personalia van Hennis. Hierdoor krijgt
Hofland te zien wie zijn huis wilt kopen, hierop besluit hij zijn aanbod in te trekken.
Rechtsvraag: is er sprake van een koopovereenkomst nu Hennis het door Hofland gedane
aanbod heeft geaccepteerd?
Overweging HR: er is geen sprake van een koopovereenkomst. De HR stelt dat een
advertentie waarin een individueel bepaalde zaak, zoals een woning, voor een bepaalde
prijs wordt aangeboden, moet worden gezien als een uitnodiging om in onderhandeling te
treden.
Rechtsregel: een advertentie waarin een individueel bepaalbare zaak voor een bepaalde
prijs wordt aangeboden, mag door eventuele gegadigden in beginsel niet anders worden
opgevat dan als een uitnodiging om in onderhandeling te treden. Daarbij kunnen van
belang zijn:
- De prijs
- Eventuele verdere voorwaarden van de koop
- De persoon van de gegadigde
Het is van belang of een aanbod herroepelijk, onherroepelijk of vrijblijvend wordt gedaan. Art.
6:219 lid 1 BW gaat ervan uit dat een aanbod herroepelijk is, tenzij uit het aanbod
onherroepelijkheid volgt.
1. Bij een herroepelijk aanbod kan het aanbod door de aanbieder worden herroepen tot aan
het moment dat de andere partij het aanbod aanvaardt of de aanvaardingsmededeling is
verzonden (art. 6:219 lid 2 BW).
2. Bij een onherroepelijk aanbod ontbreekt de mogelijkheid om het aanbod rechtsgeldig te
kunnen herroepen, dit volgt uit art. 6:219 lid 1 BW. Van onherroepelijkheid is sprake
, wanneer het een termijn voor de aanvaarding inhoudt of de onherroepelijkheid ervan op
andere wijze uit het aanbod volgt. ???
3. Bij een vrijblijvend aanbod bestaat er een ruime herroepingsmogelijkheid. Dit betekent dat
de aanbieder het aanbod onverwijld (= zonder vertraging) na de aanvaarding nog kan
herroepen (art. 6:219 lid 2 BW (tweede zin)). Dit betekent dat de aanbieder (met gezwinde
spoed) de mogelijkheid heeft om na de aanvaarding nog zijn aanbod in te trekken.
Verschil tussen herroepen van een aanbod en het intrekken van een aanbod:
Bij herroepen van een aanbod is er al een aanbod tot stand gekomen, maar je probeert hierbij te
zorgen dat dit aanbod niet kan worden aanvaard. Bij het intrekken van een aanbod kan er worden
voorkomen dat er een geldig aanbod tot stand komt. Bij intrekken is het aanbod al gedaan maar
nog niet geaccepteerd.
Eerst intrekken, daarna eventueel herroepen.
Een aanbod kan ook vervallen (art. 6:221 BW), dit kan op verschillende manieren:
1. Er is een tijdsbepaling opgenomen in het aanbod. Als het aanbod niet binnen de bepaalde
tijd wordt aanvaard, vervalt het aanbod.
2. Een schriftelijk aanbod kan vervallen als het niet binnen een redelijke tijd wordt aanvaard.
Wat een redelijke tijd is hangt af van de omstandigheden van het geval. Art. 6:221 lid 1 BW
3. Een mondeling aanbod vervalt indien het niet onmiddellijk wordt aanvaard. Als iemand niet
meteen wil aanvaarden maar het aanbod ook niet wil laten vervallen moet aan de
aanbieder een bedenktijd vragen. Art. 6:221 lid 1 BW
4. Een aanbod vervalt als hij wordt verworpen. Art. 6:221 lid 2 BW (uitzondering is art. 6:225
BW)
5. Een aanbod kan ook vervallen door een herroeping (zie bovenstaande)
Een aanbod vervalt NIET door de dood of het verlies van handelingsbekwaamheid van 1 van de
partijen, art. 6:222 BW. Dit betekent dat de erfgenamen van de aanbieder of de curator het
aanbod gestand moeten houden.
De aanvaarding bestaat uit de verklaring van de wederpartij dat zij het aanbod aanvaardt. Het is
de ‘ja’ op het aanbod. De aanvaarding moet in overeenstemming zijn met de inhoud van het
aanbod (art. 6:225 BW) en dat het moet zijn gedaan op een moment dat het aanbod nog van
kracht was (art. 6:221 BW). Een aanvaarding is een tot de aanbieder gerichte (wils)verklaring.
Wil en wilsverklaring:
Een overeenkomst is een meerzijdige rechtshandeling. Voor rechtshandelingen geldt als
uitgangspunt dat voor hun totstandkoming het daarbij in het leven te roepen rechtsgevolg moet
zijn gewild. De wil moet door een mededeling of andere uiting ook naar buiten toe kenbaar zijn,
art. 3:33 BW.
Het aanbod en de aanvaarding vormen samen de in art. 3:33 BW bedoelde ‘wilsverklaringen’, die
een overeenkomst doen ontstaan.
Sluiten de voor de totstandkoming van een overeenkomst benodigde wilsverklaringen op elkaar
aan, dan noemt met dit de wilsovereenstemming. In de meeste gevallen zijn beide partijen in
overeenstemming met wat zij willen. Maar het kan zijn dat een wilsverklaring niet overeenstemt
met de daarachter schuilgaande wil. De verklaringen stemmen dan wel overeen maar hun
onderlinge wil niet. In dit soort gevallen is er dan géén sprake van wilsovereenstemming. We
, spreken dan van discrepantie tussen wil en verklaring. In de gevallen waarin de wil en de
wilsverklaring uiteenlopen, is er geen sprake van een geslaagde rechtshandeling (er komt dus
geen rechtshandeling tot stand).
Arrest Bunde/Erkens:
Feiten: de gemeente Bunde gaat een overeenkomst aan met Erkens. De gemeente wil een
woonwijk bouwen een daarvoor moet het bedrijf Erkens worden gekocht. Doordat Erkens
zijn bedrijf verkoopt moet hij veel belasting betalen over deze inkomsten. Om deze reden
besluiten de gemeente en Erkens om in de koopovereenkomst een beding op te nemen
zodat de gemeente de belastingschade van Erkens betaalt. Dit vormt echter een
misverstand, Erkens gaat ervan uit dat de gehele inkomstenbelasting wordt vergoed door
de gemeente. Maar de gemeente gaat ervan uit dat zij alleen het verschil tussen het bedrag
aan inkomstenbelasting en het bedrag dat zonder die onteigening zou moeten worden
betaald, moeten betalen. Erkens stelt dat door het misverstand er tussen de partijen geen
overeenkomst tot stand is gekomen.
Rechtsvraag: is er sprake van een koopovereenkomst?
Overweging HR; in deze zaak geeft de HR een criterium om vast te stellen of er een
overeenkomst tot stand is gekomen, als er sprake is van een misverstand. Als partijen een
misverstand hebben moet er worden gekeken naar wat de partijen over een weer hebben
verklaard en welke zin zij uit elkaars verklaring en gedraging hebben afgeleid. Hier kunnen
4 factoren een rol spelen:
1. Of de ene betekenis meer voor de hand lag dan die van de ander
2. Of de partij die van deze betekenis is uitgegaan mocht verwachten dat de andere
partij deze betekenis ook zou kennen
3. Of de andere partij zich had voorzien van deskundige bijstand en de wederpartij
mocht verwachten dat de andere partij hen hierover zou inlichten
4. Kijk of de betekenis die 1 van de partijen heeft gegeven aan de uitdrukking ertoe
leidt dat het resultaat niet goed overeenkomt met het doel van de overeenkomst.
In deze zaak oordeelt de HR dat de gemeente niet verplicht is tot het betalen van de
inkomstenbelasting.
Codificering staat in art. 3:35 BW
? De overeenkomst veroorzaakte misverstand voor beide partijen, dit leidt tot nietigheid
van de overeenkomst ?
Gerechtvaardigd vertrouwen:
Art. 3:35 BW kan de wederpartij beschermen, als er sprake is van discrepantie tussen wil en
verklaring. Indien iemand redelijkerwijs mocht vertrouwen op het feit dat wil en wilsverklaring
overeenstemden, dan zal de overeenkomst alsnog geldig worden verklaard. De schijn van wil die
door de verklaring of gedraging is opgewekt bij de wederpartij, mag in beginsel voor de werkelijke
wil worden gehouden, al was die feitelijk niet aanwezig. Dit wordt het gerechtvaardigd vertrouwen
genoemd.
Gerechtvaardigd vertrouwen vereist ‘goede trouw’ in de zin van art. 3:11 BW. Aldus vormt art. 3:11
BW de maatstaf voor de beoordeling of iemand die is afgegaan op de schijnbare wil die hij
afleidde uit een door een ander aan hem gerichte verklaring, die schijn ook inderdaad voor
werkelijkheid had mogen houden. Of hij dat mocht, moet worden beoordeeld aan de hand van de
omstandigheden van het geval.
Hoe nadeliger voor de verklarende en voordeliger voor de wederpartij, hoe minder snel er sprake
is van een gerechtvaardigd vertrouwen (dat de verklaring daadwerkelijk is gewild).
