Relatievermogensrecht/Huwelijksvermogensrecht
les 1 Samenlevingsvormen en gemeenschap van goederen
Huwelijksvermogensrecht 2021: Hoofdstuk 2 t/m 2.3, hoofdstuk 3, 4, 5, 6 en 9.3
Lesdoelen
• Je kunt de verschillende vormen van samenleven beschrijven.
• Voor de verschillende samenlevingsvormen kun je de draagplicht, aansprakelijkheid en
verhaalbaarheid uitleggen en toepassen.
• De begrippen toestemmingsvereiste, verknochtheid, uitsluitingsclausule en
insluitingsclausule kun je uitleggen en toepassen.
Vermogensoverheveling: heeft te maken met je vermogen, en het verschuiven van je
vermogen, onderdelen:
● Relatie- of huwelijksvermogensrecht: wat is van wie? (les 1 t/m 3)
● Erfrecht: wie krijgt wat? Als je partner overlijdt, wat gebeurt er met zijn vermogen
● Successiewet (schenken en erven): wat kost het, wat moet je aan belasting
betalen?
Er zijn 3 samenlevingsvormen:
● Het huwelijk: deze kun je sluiten met of zonder huwelijkse voorwaarde
● Geregistreerd partnerschap: komt overeen met het huwelijk, belangrijk verschil is
dat je makkelijker uit elkaar kunt dan wanneer je gehuwd bent. (zonder rechter,
vermits er geen kinderen zijn).
● Ongehuwd samenwonen: dit kan d.m.v. een samenlevingscontract (niet verplicht),
maar samenwonen zorgt er niet voor dat je elkaars erfgenaam bent en je hoeft elkaar
ook geen alimentatie te betalen
& scheiding van tafel en bed: bijv. invloedrijk zijn m.b.t. geloof.
,huwelijksvoorwaarden
● Je kunt maar met één persoon tegelijk het huwelijk aangaan, een
samenlevingscontract kan wel met meerdere personen
● Je moet minimaal 18 jaar zijn, wil je kunnen trouwen
● Je kunt ook een huwelijk aangaan als je beide van hetzelfde geslacht bent
● Bloedverwanten kunnen niet met elkaar trouwen
● Wanneer iemand onder curatele staat (vanwege drank- of drugsgebruik) en wil
trouwen, moet hij toestemming hebben van zijn curator
Geregistreerd partnerschap: deze regeling bestaat sinds 01-01-1998. Verschillen
geregistreerd partnerschap en het huwelijk:
Kinderen die zijn geboren vóór 01-04-2014, tijdens een situatie van een geregistreerd
partnerschap, die stonden niet automatisch in een familierechtelijke betrekking tot de partner
van de vrouw die het kind kreeg. Die partner moest dat kind eerst juridisch erkennen, dit
geldt niet meer sinds 01-04-2014
Een geregistreerd partnerschap kan worden omgezet in een huwelijk, andersom is dit niet
mogelijk
Als je getrouwd bent en je wil uit elkaar gaan dan moet dit via de rechter, bij een
geregistreerd partnerschap kun je gemakkelijker uit elkaar, dit kan bijvoorbeeld via een
advocaat. Uitzondering: bij minderjarige kinderen moet je wel via de rechter
Titel 6: rechten en plichten van echtgenoten, deze rechten en plichten gelden ongeacht of er
huwelijkse voorwaardes zijn opgesteld en of er een algehele of beperkte gemeenschap van
goederen bestaat, deze rechten en plichten gelden niet wanneer twee partners gescheiden
zijn van tafel en bed maar het huwelijk nog niet definitief ontbonden is:
● Draagplicht kosten huishouding, wie moet de kosten dragen, valt er bij 1 niks te
halen, dan wordt het belast op 2, valt daar ook niet te halen dan op 3 etc.:
1. Het gezamenlijke inkomen van de echtgenoten
2. De eigen inkomens naar evenredigheid
3. Het gemeenschappelijke vermogen
4. Eigen vermogen naar evenredigheid
● Aansprakelijkheid kosten huishouding: allebei de echtgenoten zijn allebei geheel
aansprakelijk voor de kosten, een derde (schuldeiser) kan dus zelf iemand kiezen om
zijn schuld op te verhalen
Maar wat zijn kosten van de huishouding: dit zijn alle kosten m.b.t. de gewone gang
van de huishouding:
o Eten, drinken, huisvesting, medische behandeling
o Kosten voor verzorging en opvoeding van de kinderen
o Uitgaven voor het lichamelijk en geestelijk welzijn, vakantiereizen, hobby’s, fietsen,
meubilair
, ● Toestemmingsvereiste: geldt alleen voor gehuwde en geregistreerd partners (niet
voor samenwoners). Je hebt toestemming nodig van je partner bij de volgende
handelingen:
o Verkoop woning/inboedel
o Het bezwaren of verhuren van de bewoonde woning
o Bovenmatige giften (ook bij koude uitsluiting)
o Borgstellingen of als medeschuldenaar verbinden
o Koop op afbetaling
Sanctie
Wat als er geen toestemming is gegeven, wat is dan het gevolg: de rechtshandeling is dan
vernietigbaar. Uitzondering: (niet voor giften) er kan niet vernietigd worden, indien de
wederpartij in goeder trouw was, dit houdt in dat de wederpartij ervan uit mocht gaan dat er
geen toestemming nodig was. Let op: deze uitzondering moet binnen een redelijk termijn
plaatsvinden
Titel 7: wettelijke gemeenschap van goederen
Boedelmenging: kan op vier manieren ontstaan:
● Een huwelijk in gemeenschap van goederen van voor 2018
● Een huwelijk in beperkte gemeenschap van goederen vanaf 2018, waarbij de woning
in de gemeenschap valt
● Een huwelijk onder huwelijkse voorwaarde met een beperkte gemeenschap voor
2018
● Een huwelijk onder huwelijkse voorwaarde met gemeenschap van goederen vanaf
2018
Onder het algehele gemeenschap van goederen (huwelijk gesloten vóór 2018), worden de
volgende dingen gezamenlijk: bezittingen en schulden (bij aanvang huwelijk). Dingen die
niet gezamenlijk worden zijn: verknochte goederen, pensioenrechten en goederen
verkregen onder uitsluitingsclausule
Aantal vermogens: hoeveel vermogens kunnen er maximaal zijn na het sluiten van een
huwelijk vóór 2018?
● Gemeenschappelijk vermogen
● Individueel vermogen partner 1
● Individueel vermogen partner 2
Uitsluitingsclausule: kan worden opgenomen bij een schenking of een testament. Je zorgt
ervoor dat dit deel dat je wilt schenken niet valt onder het gemeenschap van goederen.
Met een harde uitsluitingsclausule valt jouw erfenis nooit in de gemeenschap van
goederen van je kind.
, Met een zachte uitsluitingsclausule valt je erfenis niet in de gemeenschap van goederen
als je kind gaat scheiden maar hij valt er wel in als je kind na jou overlijdt. Daarmee bespaar
je later erfbelasting.
● Waardeaangroei: als je uitsluitingsclausule in waarde stijgt, dan valt dit ook onder de
clausule
● Vruchten (bijv. dividend): vallen standaard onder de uitsluitingsclausule, geldt
uitsluitend voor schenkingen die zijn gedaan ná 2012. voor 2012 vallen vruchten niet
onder gemeenschappelijk vermogen.
● Zaaksvervanging: als er met het geld dat wordt nagelaten iets gekocht wordt,
aandelen, schilderijen, dan blijft dat gekochte deel onder de clausule
Onder beperkte gemeenschap van goederen/geen hvw (huwelijk gesloten ná 2018), worden
de volgende dingen gezamenlijk: bezittingen en schulden (bij aanvang huwelijk). Dingen die
niet gezamenlijk worden zijn: verknochte goederen, pensioenrecht, schenkingen en
erfenissen en voorhuwelijks privé vermogen
Verknochte goederen: goederen die door hun aard, alsmede door de maatschappelijke
opvattingen bepaald, niet of niet met alle rechtsgevolgen in de gemeenschap kunnen vallen.
Voorbeelden:
● Aandelen in een eigen onderneming
● Rechterlijke uitspraak die schadevergoeding resulteert voor een partner
Insluitingsclausule: is een bepaling in een testament of schenking. Met die clausule
verklaart de erflater of schenker dat de schenking in de gemeenschap van goederen van de
erfgenaam of begunstigde valt
Aansprakelijkheid, verhaalbaarheid en draagplicht:
● Aansprakelijkheid: wie kan worden aangesproken voor een schuld
○ Hoofdregel: degene die de verplichting aangaat is aansprakelijk voor de
betaling
○ Kosten ten behoefte gewone gang huishouden: beide aansprakelijk
● Verhaalbaarheid: welk vermogen kan worden uitgewonnen door de schuldeiser,
eerst moet je je afvragen met wat voor schuld er te maken is:
○ kan tot 3 jaar na ontbinding huwelijk art 1:146 lid 6 BW.
○ Schuld t.b.v. gewone kosten van de huishouding: kan verhaald worden op
het gemeenschappelijke vermogen en op beide privé vermogens
○ Gemeenschapsschuld: kan verhaald worden op het gemeenschappelijke
vermogen en op het privévermogen van de echtgenoot die de schuld is
aangegaan
○ Privé schuld: kan (vanaf 2018 voor 50%) verhaald worden op het
gemeenschappelijke vermogen en 50% op het privévermogen van de
echtgenoot die de schuld is aangegaan. Echter kan de andere echtgenoot
aangeven dat zijn/haar echtgenoot genoeg privé vermogen heeft en de
schuldeiser eerst naar het privévermogen sturen
● Draagplicht: in welke verhouding moet de schuld worden gedragen
les 1 Samenlevingsvormen en gemeenschap van goederen
Huwelijksvermogensrecht 2021: Hoofdstuk 2 t/m 2.3, hoofdstuk 3, 4, 5, 6 en 9.3
Lesdoelen
• Je kunt de verschillende vormen van samenleven beschrijven.
• Voor de verschillende samenlevingsvormen kun je de draagplicht, aansprakelijkheid en
verhaalbaarheid uitleggen en toepassen.
• De begrippen toestemmingsvereiste, verknochtheid, uitsluitingsclausule en
insluitingsclausule kun je uitleggen en toepassen.
Vermogensoverheveling: heeft te maken met je vermogen, en het verschuiven van je
vermogen, onderdelen:
● Relatie- of huwelijksvermogensrecht: wat is van wie? (les 1 t/m 3)
● Erfrecht: wie krijgt wat? Als je partner overlijdt, wat gebeurt er met zijn vermogen
● Successiewet (schenken en erven): wat kost het, wat moet je aan belasting
betalen?
Er zijn 3 samenlevingsvormen:
● Het huwelijk: deze kun je sluiten met of zonder huwelijkse voorwaarde
● Geregistreerd partnerschap: komt overeen met het huwelijk, belangrijk verschil is
dat je makkelijker uit elkaar kunt dan wanneer je gehuwd bent. (zonder rechter,
vermits er geen kinderen zijn).
● Ongehuwd samenwonen: dit kan d.m.v. een samenlevingscontract (niet verplicht),
maar samenwonen zorgt er niet voor dat je elkaars erfgenaam bent en je hoeft elkaar
ook geen alimentatie te betalen
& scheiding van tafel en bed: bijv. invloedrijk zijn m.b.t. geloof.
,huwelijksvoorwaarden
● Je kunt maar met één persoon tegelijk het huwelijk aangaan, een
samenlevingscontract kan wel met meerdere personen
● Je moet minimaal 18 jaar zijn, wil je kunnen trouwen
● Je kunt ook een huwelijk aangaan als je beide van hetzelfde geslacht bent
● Bloedverwanten kunnen niet met elkaar trouwen
● Wanneer iemand onder curatele staat (vanwege drank- of drugsgebruik) en wil
trouwen, moet hij toestemming hebben van zijn curator
Geregistreerd partnerschap: deze regeling bestaat sinds 01-01-1998. Verschillen
geregistreerd partnerschap en het huwelijk:
Kinderen die zijn geboren vóór 01-04-2014, tijdens een situatie van een geregistreerd
partnerschap, die stonden niet automatisch in een familierechtelijke betrekking tot de partner
van de vrouw die het kind kreeg. Die partner moest dat kind eerst juridisch erkennen, dit
geldt niet meer sinds 01-04-2014
Een geregistreerd partnerschap kan worden omgezet in een huwelijk, andersom is dit niet
mogelijk
Als je getrouwd bent en je wil uit elkaar gaan dan moet dit via de rechter, bij een
geregistreerd partnerschap kun je gemakkelijker uit elkaar, dit kan bijvoorbeeld via een
advocaat. Uitzondering: bij minderjarige kinderen moet je wel via de rechter
Titel 6: rechten en plichten van echtgenoten, deze rechten en plichten gelden ongeacht of er
huwelijkse voorwaardes zijn opgesteld en of er een algehele of beperkte gemeenschap van
goederen bestaat, deze rechten en plichten gelden niet wanneer twee partners gescheiden
zijn van tafel en bed maar het huwelijk nog niet definitief ontbonden is:
● Draagplicht kosten huishouding, wie moet de kosten dragen, valt er bij 1 niks te
halen, dan wordt het belast op 2, valt daar ook niet te halen dan op 3 etc.:
1. Het gezamenlijke inkomen van de echtgenoten
2. De eigen inkomens naar evenredigheid
3. Het gemeenschappelijke vermogen
4. Eigen vermogen naar evenredigheid
● Aansprakelijkheid kosten huishouding: allebei de echtgenoten zijn allebei geheel
aansprakelijk voor de kosten, een derde (schuldeiser) kan dus zelf iemand kiezen om
zijn schuld op te verhalen
Maar wat zijn kosten van de huishouding: dit zijn alle kosten m.b.t. de gewone gang
van de huishouding:
o Eten, drinken, huisvesting, medische behandeling
o Kosten voor verzorging en opvoeding van de kinderen
o Uitgaven voor het lichamelijk en geestelijk welzijn, vakantiereizen, hobby’s, fietsen,
meubilair
, ● Toestemmingsvereiste: geldt alleen voor gehuwde en geregistreerd partners (niet
voor samenwoners). Je hebt toestemming nodig van je partner bij de volgende
handelingen:
o Verkoop woning/inboedel
o Het bezwaren of verhuren van de bewoonde woning
o Bovenmatige giften (ook bij koude uitsluiting)
o Borgstellingen of als medeschuldenaar verbinden
o Koop op afbetaling
Sanctie
Wat als er geen toestemming is gegeven, wat is dan het gevolg: de rechtshandeling is dan
vernietigbaar. Uitzondering: (niet voor giften) er kan niet vernietigd worden, indien de
wederpartij in goeder trouw was, dit houdt in dat de wederpartij ervan uit mocht gaan dat er
geen toestemming nodig was. Let op: deze uitzondering moet binnen een redelijk termijn
plaatsvinden
Titel 7: wettelijke gemeenschap van goederen
Boedelmenging: kan op vier manieren ontstaan:
● Een huwelijk in gemeenschap van goederen van voor 2018
● Een huwelijk in beperkte gemeenschap van goederen vanaf 2018, waarbij de woning
in de gemeenschap valt
● Een huwelijk onder huwelijkse voorwaarde met een beperkte gemeenschap voor
2018
● Een huwelijk onder huwelijkse voorwaarde met gemeenschap van goederen vanaf
2018
Onder het algehele gemeenschap van goederen (huwelijk gesloten vóór 2018), worden de
volgende dingen gezamenlijk: bezittingen en schulden (bij aanvang huwelijk). Dingen die
niet gezamenlijk worden zijn: verknochte goederen, pensioenrechten en goederen
verkregen onder uitsluitingsclausule
Aantal vermogens: hoeveel vermogens kunnen er maximaal zijn na het sluiten van een
huwelijk vóór 2018?
● Gemeenschappelijk vermogen
● Individueel vermogen partner 1
● Individueel vermogen partner 2
Uitsluitingsclausule: kan worden opgenomen bij een schenking of een testament. Je zorgt
ervoor dat dit deel dat je wilt schenken niet valt onder het gemeenschap van goederen.
Met een harde uitsluitingsclausule valt jouw erfenis nooit in de gemeenschap van
goederen van je kind.
, Met een zachte uitsluitingsclausule valt je erfenis niet in de gemeenschap van goederen
als je kind gaat scheiden maar hij valt er wel in als je kind na jou overlijdt. Daarmee bespaar
je later erfbelasting.
● Waardeaangroei: als je uitsluitingsclausule in waarde stijgt, dan valt dit ook onder de
clausule
● Vruchten (bijv. dividend): vallen standaard onder de uitsluitingsclausule, geldt
uitsluitend voor schenkingen die zijn gedaan ná 2012. voor 2012 vallen vruchten niet
onder gemeenschappelijk vermogen.
● Zaaksvervanging: als er met het geld dat wordt nagelaten iets gekocht wordt,
aandelen, schilderijen, dan blijft dat gekochte deel onder de clausule
Onder beperkte gemeenschap van goederen/geen hvw (huwelijk gesloten ná 2018), worden
de volgende dingen gezamenlijk: bezittingen en schulden (bij aanvang huwelijk). Dingen die
niet gezamenlijk worden zijn: verknochte goederen, pensioenrecht, schenkingen en
erfenissen en voorhuwelijks privé vermogen
Verknochte goederen: goederen die door hun aard, alsmede door de maatschappelijke
opvattingen bepaald, niet of niet met alle rechtsgevolgen in de gemeenschap kunnen vallen.
Voorbeelden:
● Aandelen in een eigen onderneming
● Rechterlijke uitspraak die schadevergoeding resulteert voor een partner
Insluitingsclausule: is een bepaling in een testament of schenking. Met die clausule
verklaart de erflater of schenker dat de schenking in de gemeenschap van goederen van de
erfgenaam of begunstigde valt
Aansprakelijkheid, verhaalbaarheid en draagplicht:
● Aansprakelijkheid: wie kan worden aangesproken voor een schuld
○ Hoofdregel: degene die de verplichting aangaat is aansprakelijk voor de
betaling
○ Kosten ten behoefte gewone gang huishouden: beide aansprakelijk
● Verhaalbaarheid: welk vermogen kan worden uitgewonnen door de schuldeiser,
eerst moet je je afvragen met wat voor schuld er te maken is:
○ kan tot 3 jaar na ontbinding huwelijk art 1:146 lid 6 BW.
○ Schuld t.b.v. gewone kosten van de huishouding: kan verhaald worden op
het gemeenschappelijke vermogen en op beide privé vermogens
○ Gemeenschapsschuld: kan verhaald worden op het gemeenschappelijke
vermogen en op het privévermogen van de echtgenoot die de schuld is
aangegaan
○ Privé schuld: kan (vanaf 2018 voor 50%) verhaald worden op het
gemeenschappelijke vermogen en 50% op het privévermogen van de
echtgenoot die de schuld is aangegaan. Echter kan de andere echtgenoot
aangeven dat zijn/haar echtgenoot genoeg privé vermogen heeft en de
schuldeiser eerst naar het privévermogen sturen
● Draagplicht: in welke verhouding moet de schuld worden gedragen
