Samenvatting internationaal recht
Deel I
Hoofdstuk 1: Wat is internationaal recht
o In het verleden werd deze rechtstak gezien als het recht dat de betrekkingen tussen
volkeren regels, vandaar de term volkenrecht
o Centrale actor in het internationaal recht is de staat
o Internationaal recht: de rechtstak die de internationale betrekkingen regelt
o De term internationaal recht in ons boek = internationaal publiekrecht
o Internationaal recht beantwoord aan een nood om samenleven over de landsgrenzen
heen aan bepaalde regels te onderwerpen
o De nood aan internationaalrechtelijke regelgeving is sterk toegenomen door de
voortdurende interactie tussen staten wereldwijd en de toegenomen
interdependentie
o Door de globalisering heeft het internationaal recht zich in de 20 e eeuw exponentiel
ontwikkeld
o Multilaterale verdragen: staan open voor alle staten die zich wensen te engageren,
een aantal van deze verdragen zijn ook effectief door zowat alle leden van de
internationale gemeenschap geratificeerd
o Regionale verdragen: beslissingen van regionale organisaties, dit regionaal recht
vormt een integraal onderdeel van het ruimere internationaal recht
o Bilaterale verdragen: is een verdrag met één andere partij, wordt vooral gebruikt bij
investeringsverdragen, uitleveringsakkoorden,…
o Recht van co-existentie: verwijst naar die regels die in essentie de
bevoegdheidsafbakening van de respectievelijke rechtssubjecten en hun vreedzame
samen bestaan tot doel hebben. Voorbeelden zijn de regels inzake
staatsaansprakelijkheid, inzake vreedzame geschillenbeslechteging en het gebruik
van geweld, of inzake diplomatieke en consulaire betrekkingen
o Recht van coöperatie: verwijst naar de regels die niet louter de vreedzame co-
existentie, doch wel effectieve samenwerking tot doel hebben. Veronderstelt m.a.w.
een meer actieve/ intense interactie tussen rechtssubjecten met het oog op het
bereiken van bepaalde gemeenschappelijke doelstellingen. Voorbeelden zijn diverse
handels- of milieuverdragen.
o Primaire rechtsregels: de inhoudelijke rechtsregels met name het materiële recht vb.
het verbod op foltering
o De secundaire regels: de regels van het spel met name de regels die bepalen op
welke wijze primaire rechtsregels tot stand komen. Vb. het Weens-verdragen
Verdrag
, In de praktijk bevatten verdragen meestal beide regels
De historische evolutie van Internationaal recht:
o al eeuwenlang zijn er verdragen tussen staten
o Middeleeuwen: natuurrecht, rechtsregels bestonden al van voor de mensheid, afgeleid
uit de Goddelijke wil
o Natuurrecht positief recht (17e -18e eeuw) macht werd gecentraliseerd
o Hugo de Groot (= Grotius): vader van het internationale recht
o 18e eeuw: billaterale verdragen: E. De Vattel: ‘Droit des gens’
o 19e eeuw: multilaterale verdragen
o 20e eeuw: exponentiële groei van het internationaal recht$
o Oprichting Volkenbond (1919)
o Oprichting VN (1945)
o Groei VN leden door de dekolonisatie
o VN permanente leden: Frankrijk, China, Rusland, VS en Groot-Brittannië
o Codificatie: samenbrengen en neerschrijven van regels van sub-domeinen
o Proliferatie van int. Rechtbanken en hoven: exponentiële groei van rechtbanken
Hoofdstuk 2: Internationaal recht als een horizontaal en onvolmaakt systeem
o Het is een horizontaal en onvolmaakt:
systeem omdat de instemming van staten cruciaal is
Alle staten hun stem geldt even hard
Sterkte maar ook zwakte want je hebt de helft nodig
o De internationale rechtsorde kent geen echte centrale wetgever of rechter, noch een
centrale uitvoerende macht die de regels uitvoert en handhaaft
o Staten kiezen in beginsel zelf welke internationaalrechtelijke verplichtingen zij opnemen
o Bij de totstandkoming van een nieuw verdrag kiezen zij zelf of ze al dan niet gebonden zijn
o De Algemene vergadering van de VN: het plenaire orgaan dat alle VN-leden samenbrengt is
geen centrale wetgever
o De resoluties die door de algemene vergadering worden aangenomen hebben strikt
genomen geen bindende kracht maar fungeren als aanbevelingen
o Multilaterale verdragen zijn enkel bindend voor de personen die hiervoor kiezen
o De VN-Veiligheidsraad: bevoegdheid om bindende maatregelen op te lagen en te waken
over de internationale vrede en waken over de internationale vrede en veiligheid
o De veiligheidsraad is dus geen wetgever
o Het internationaal recht kent geen centrale rechter
o Wanneer er tussen twee staten een conflict is moet er gekeken worden of de betrokken
staten er op één of andere wijze mee hebben ingestemd dat dit geschil aan juridische
geschillenbeslechting op internationaal niveau wordt onderworpen
o Heel wat staten hebben wel een verklaring afgelegd waarin ze de verplichte rechtsmacht van
het Internationaal gerechtshof (IGH) in Den Haag erkennen
Houdt in dat andere staten die een gelijkaardige verklaring afgelegd hebben voor het
Internationaal gerechtshof gedaagd kunnen worden
, o Mogelijkheid om internationale geschillen aan juridische geschillenbeslechting te
onderwerpen is sterk toegenomen de voorbije 25 jaar
o Er bestaat geen centrale afdwinging: er bestaat geen equivalent voor de mogelijkheden op
nationaal niveau om de nationale regelgeving en rechterlijke uitspraken te doen afdwingen
o Wel beschikt de VN-veiligheidsraad over de mogelijkheid om bindende maatregelen op te
leggen
o De Veiligheidsraad blijft wel grotendeels een politiek orgaan
Justitiepaleis Vredespaleis Den Haag
Oud gerechtsgebouw Gent Internationaal Strafhof Den Haag
Europees hof voor de rechten van de mens Zeerechttribunaal
o Het is niet omdat twee landen in de VN zitten dat geschillen sowieso worden voorgelegd aan
het hof
1. Men sluit een compromis
2. Instemming: staten die VN-lid zijn kunnen een verklaring afleggen
3. Staten aanvaarden dat geschillen worden voorgelegd aan het hof
, o Verschil tussen internationaal strafhof en gerechtshof:
Strafhof: vervolg individuen zoals rebellenleiders, is opgericht in 1998 door het Statuut van
Rome
Gerechtshof: geschillen tussen twee staten; is een orgaan van de VN
Hoofdstuk 3: Relevantie van het internationaal recht
o Is internationaal recht wel recht?
Staten aanvaarden dat het gaat om regels die bindend zijn en dat internationaal recht
gekenmerkt wordt door een eigen bronnenapparaat. Internationale rechtsregels kunnen met
name alleen volgen uit een beperkt aantal formele rechtsbronnen en onderscheiden zich
hierdoor van bijvoorbeeld ethische regels of gebruiken. Vanuit dit opzicht is internationaal
recht dus wel degelijk recht
o Mening van realisten: ‘alleen de belangen van machtige staten tellen: indien deze landen
belang hebben bij de regels en bereid zijn de kost te dragen voor de afdwinging ervan zal het
internationaal recht worden gerespecteerd, anders niet.’
o Mening institutionalisme: ‘ de opkomst van internationaal recht en van internationale
organisaties beantwoord aan een nood van staten om in de interstatelijke betrekkingen te
regelen en een zekere orde te brengen waar anders chaos zou heersen
o Mening van het constructivisme: ‘ deelname aan internationale organisaties en de
aanvaarding van internationale rechtsregels mee de identiteit van de staten beïnvloedt.’
o Staten houden in hun internationale optreden wel degelijk rekening met het regelgevende
kader
o Inbreuken op internationaal vlak zijn nooit 100% kosteloos
Deel II
Hoofdstuk 1: Algemeen
o Formele bronnen die het hof gebruikt zie Art. 38 van het statuut van het internationaal
gerechtshof p.26 oplijsting van de voornaamste bronnen van internationaal recht
o Internationaal recht kent slechts enkele formele rechtsbronnen
o Formele rechtsbronnen: types van bronnen waaruit internationaal rechtelijke rechten en
plichten kunnen voortvloeien
o Materiële rechtsbronnen: de concrete manifestaties hiervan waarin de eigenlijke rechten en
plichten terug te vinden zijn
Hoofdstuk 2: Verdragen
o Verdragen vormen de belangrijkste bron van internationaal recht
Deel I
Hoofdstuk 1: Wat is internationaal recht
o In het verleden werd deze rechtstak gezien als het recht dat de betrekkingen tussen
volkeren regels, vandaar de term volkenrecht
o Centrale actor in het internationaal recht is de staat
o Internationaal recht: de rechtstak die de internationale betrekkingen regelt
o De term internationaal recht in ons boek = internationaal publiekrecht
o Internationaal recht beantwoord aan een nood om samenleven over de landsgrenzen
heen aan bepaalde regels te onderwerpen
o De nood aan internationaalrechtelijke regelgeving is sterk toegenomen door de
voortdurende interactie tussen staten wereldwijd en de toegenomen
interdependentie
o Door de globalisering heeft het internationaal recht zich in de 20 e eeuw exponentiel
ontwikkeld
o Multilaterale verdragen: staan open voor alle staten die zich wensen te engageren,
een aantal van deze verdragen zijn ook effectief door zowat alle leden van de
internationale gemeenschap geratificeerd
o Regionale verdragen: beslissingen van regionale organisaties, dit regionaal recht
vormt een integraal onderdeel van het ruimere internationaal recht
o Bilaterale verdragen: is een verdrag met één andere partij, wordt vooral gebruikt bij
investeringsverdragen, uitleveringsakkoorden,…
o Recht van co-existentie: verwijst naar die regels die in essentie de
bevoegdheidsafbakening van de respectievelijke rechtssubjecten en hun vreedzame
samen bestaan tot doel hebben. Voorbeelden zijn de regels inzake
staatsaansprakelijkheid, inzake vreedzame geschillenbeslechteging en het gebruik
van geweld, of inzake diplomatieke en consulaire betrekkingen
o Recht van coöperatie: verwijst naar de regels die niet louter de vreedzame co-
existentie, doch wel effectieve samenwerking tot doel hebben. Veronderstelt m.a.w.
een meer actieve/ intense interactie tussen rechtssubjecten met het oog op het
bereiken van bepaalde gemeenschappelijke doelstellingen. Voorbeelden zijn diverse
handels- of milieuverdragen.
o Primaire rechtsregels: de inhoudelijke rechtsregels met name het materiële recht vb.
het verbod op foltering
o De secundaire regels: de regels van het spel met name de regels die bepalen op
welke wijze primaire rechtsregels tot stand komen. Vb. het Weens-verdragen
Verdrag
, In de praktijk bevatten verdragen meestal beide regels
De historische evolutie van Internationaal recht:
o al eeuwenlang zijn er verdragen tussen staten
o Middeleeuwen: natuurrecht, rechtsregels bestonden al van voor de mensheid, afgeleid
uit de Goddelijke wil
o Natuurrecht positief recht (17e -18e eeuw) macht werd gecentraliseerd
o Hugo de Groot (= Grotius): vader van het internationale recht
o 18e eeuw: billaterale verdragen: E. De Vattel: ‘Droit des gens’
o 19e eeuw: multilaterale verdragen
o 20e eeuw: exponentiële groei van het internationaal recht$
o Oprichting Volkenbond (1919)
o Oprichting VN (1945)
o Groei VN leden door de dekolonisatie
o VN permanente leden: Frankrijk, China, Rusland, VS en Groot-Brittannië
o Codificatie: samenbrengen en neerschrijven van regels van sub-domeinen
o Proliferatie van int. Rechtbanken en hoven: exponentiële groei van rechtbanken
Hoofdstuk 2: Internationaal recht als een horizontaal en onvolmaakt systeem
o Het is een horizontaal en onvolmaakt:
systeem omdat de instemming van staten cruciaal is
Alle staten hun stem geldt even hard
Sterkte maar ook zwakte want je hebt de helft nodig
o De internationale rechtsorde kent geen echte centrale wetgever of rechter, noch een
centrale uitvoerende macht die de regels uitvoert en handhaaft
o Staten kiezen in beginsel zelf welke internationaalrechtelijke verplichtingen zij opnemen
o Bij de totstandkoming van een nieuw verdrag kiezen zij zelf of ze al dan niet gebonden zijn
o De Algemene vergadering van de VN: het plenaire orgaan dat alle VN-leden samenbrengt is
geen centrale wetgever
o De resoluties die door de algemene vergadering worden aangenomen hebben strikt
genomen geen bindende kracht maar fungeren als aanbevelingen
o Multilaterale verdragen zijn enkel bindend voor de personen die hiervoor kiezen
o De VN-Veiligheidsraad: bevoegdheid om bindende maatregelen op te lagen en te waken
over de internationale vrede en waken over de internationale vrede en veiligheid
o De veiligheidsraad is dus geen wetgever
o Het internationaal recht kent geen centrale rechter
o Wanneer er tussen twee staten een conflict is moet er gekeken worden of de betrokken
staten er op één of andere wijze mee hebben ingestemd dat dit geschil aan juridische
geschillenbeslechting op internationaal niveau wordt onderworpen
o Heel wat staten hebben wel een verklaring afgelegd waarin ze de verplichte rechtsmacht van
het Internationaal gerechtshof (IGH) in Den Haag erkennen
Houdt in dat andere staten die een gelijkaardige verklaring afgelegd hebben voor het
Internationaal gerechtshof gedaagd kunnen worden
, o Mogelijkheid om internationale geschillen aan juridische geschillenbeslechting te
onderwerpen is sterk toegenomen de voorbije 25 jaar
o Er bestaat geen centrale afdwinging: er bestaat geen equivalent voor de mogelijkheden op
nationaal niveau om de nationale regelgeving en rechterlijke uitspraken te doen afdwingen
o Wel beschikt de VN-veiligheidsraad over de mogelijkheid om bindende maatregelen op te
leggen
o De Veiligheidsraad blijft wel grotendeels een politiek orgaan
Justitiepaleis Vredespaleis Den Haag
Oud gerechtsgebouw Gent Internationaal Strafhof Den Haag
Europees hof voor de rechten van de mens Zeerechttribunaal
o Het is niet omdat twee landen in de VN zitten dat geschillen sowieso worden voorgelegd aan
het hof
1. Men sluit een compromis
2. Instemming: staten die VN-lid zijn kunnen een verklaring afleggen
3. Staten aanvaarden dat geschillen worden voorgelegd aan het hof
, o Verschil tussen internationaal strafhof en gerechtshof:
Strafhof: vervolg individuen zoals rebellenleiders, is opgericht in 1998 door het Statuut van
Rome
Gerechtshof: geschillen tussen twee staten; is een orgaan van de VN
Hoofdstuk 3: Relevantie van het internationaal recht
o Is internationaal recht wel recht?
Staten aanvaarden dat het gaat om regels die bindend zijn en dat internationaal recht
gekenmerkt wordt door een eigen bronnenapparaat. Internationale rechtsregels kunnen met
name alleen volgen uit een beperkt aantal formele rechtsbronnen en onderscheiden zich
hierdoor van bijvoorbeeld ethische regels of gebruiken. Vanuit dit opzicht is internationaal
recht dus wel degelijk recht
o Mening van realisten: ‘alleen de belangen van machtige staten tellen: indien deze landen
belang hebben bij de regels en bereid zijn de kost te dragen voor de afdwinging ervan zal het
internationaal recht worden gerespecteerd, anders niet.’
o Mening institutionalisme: ‘ de opkomst van internationaal recht en van internationale
organisaties beantwoord aan een nood van staten om in de interstatelijke betrekkingen te
regelen en een zekere orde te brengen waar anders chaos zou heersen
o Mening van het constructivisme: ‘ deelname aan internationale organisaties en de
aanvaarding van internationale rechtsregels mee de identiteit van de staten beïnvloedt.’
o Staten houden in hun internationale optreden wel degelijk rekening met het regelgevende
kader
o Inbreuken op internationaal vlak zijn nooit 100% kosteloos
Deel II
Hoofdstuk 1: Algemeen
o Formele bronnen die het hof gebruikt zie Art. 38 van het statuut van het internationaal
gerechtshof p.26 oplijsting van de voornaamste bronnen van internationaal recht
o Internationaal recht kent slechts enkele formele rechtsbronnen
o Formele rechtsbronnen: types van bronnen waaruit internationaal rechtelijke rechten en
plichten kunnen voortvloeien
o Materiële rechtsbronnen: de concrete manifestaties hiervan waarin de eigenlijke rechten en
plichten terug te vinden zijn
Hoofdstuk 2: Verdragen
o Verdragen vormen de belangrijkste bron van internationaal recht
