Bestuursrecht
College 1: 18 februari 2022
Inleiding
• Algemeen bestuursrecht bestuderen (niet het bijzonder bestuursrecht)
• Boek van 2019
o Puur ter ondersteuning & extra voorbeelden (zeker bekijken) + zelfstudie deel
o Maar vooral focus op ppt en notities
• Examen
o Geen giscorrectie en geen hogere cesuur voor multiple choice vragen
o Dan casus met deelvragen
o Dan essayvraag: over een vd thema’s behandeld in dit vak = voornamelijk in deel I
o Bonusvraag
o Nadruk ligt op inzicht: niet droog de theorie zeggen
o Globaal beeld student is doorslaggevend:
▪ Je kunt een 11 hebben maar als je toch een grote fout maakt zoals KB aanvechten bij
GwH = toch gebuist
▪ Maar ook in voordeel: je hebt een 9/20 maar je casus was heel goed en je hebt
duidelijk inzicht
DEEL I BESTUURSRECHT: DEFINITIE, INDELING, FUNCTIES, KENMERKEN EN BRONNEN
I. Begrip ‘bestuursrecht’
• Onderscheid Publiek-en privaatrecht maar onderscheid vervaagt
o Steeds meer figuren privaatrecht worden ook van belang in publiekrecht:
▪ Bv figuur contractrecht en vennootschapsrecht gaat door overheid gebruikt worden
• Binnen publiekrecht: onderscheid grondwettelijk recht en bestuursrecht
o GwR; afdwingbaar tav de overheid
o Bestuursrecht:
• Formeel juridische definitie: bestuursrecht
o Gaat over organen en de instellingen vd uitvoerende macht en hoe die worden gereguleerd
▪ Idee: bestuur is orgaan vd uitvoerende macht dat zich bezighoudt met tenuitvoerlegging
van wetgeving en beleid
o Basisdefinitie: geheel aan rechtsregels m.b.t zie ppt
▪ Goed uitgangspunt maar aanvullign en nuancering nodig:
• Definitie veronderstelt dat we specifiek kunnen zeggen wat de uitvoerende macht
is = de Koning als hoofd ervan volgens de GW
o Koning: centraal uitvoerende macht
o Toch nog andere organen die met uitvoering bekleedt zijn
• Driemachtenleer: heel eenvoudig beeld van uitvoering van taken
o Moet worden aangevuld met functionele benadering: erkennen dat organen
en instellingen niet alleen een rol spelen bij de tenuitvoerlegging:
▪ Soms ook wetgevende functie
o Taken tenuitvoerlegging
▪ Koning heeft de opdracht volgens de GW om de wetten uit te voeren en moet hier niet
voor gemachtigd worden = grondwet geeft hem die taak: art. 108 GW
• Koning kan dit niet alleen doen door individuele beslissingen te nemen maar door
KB’s te maken die nieuwe rechtsregels bevatten:
o Inherent bevoegdheid om regels te maken vervat in dit uitvoerend artikel
1
, ▪ Vaak gaat uitvoerende macht ook regels maken die niks te maken hebben met
uitvoeren van wetgeving
• Art. 105 Gw/art. 78 BWHI
o Delegatie normatieve bevoegdheid los van uitvoering wetgeving
o Steeds meer aandacht voor ‘rule-making power’ uitvoerende macht
▪ Niet enkel in België: fenomeen in alle landen = steeds complexere
maatschappij waar het steeds sneller moet gaan
• Parlement is een traag proces
▪ Koning krijgt steeds meer normatieve bevoegdheid gedelegeerd
o Ook taken van rechtshandhaving en geschiloplossing
▪ Beroepen die u als burger kunt instellen die geen rechtsprekende macht zijn
▪ Bv regulatoren in de nutsectoren: de VREGM
• Zijn er omdat die markten geregulariseerd zijn
o Regulators is overheidsorgaan dat erop toeziet dat concurrent in die markt
eerlijk verloopt en dat wij als consument niet te veel betalen
• Bevoegdheden om geschillen tussen ondernemingen te gaan beslechten
o Regulator is geen rechter: slechts orgaan vd uitvoerende macht
• Kunnen boetes opleggen van duizenden euro’s aan bedrijven die de regels niet
respecteren
▪ Ook GAS: gemeentes kunnen boetes opleggen
• Gemeentes zijn geen rechter: ook gewoon bestuursorgaan
▪ Gegevensbeschermingsautoriteit
o Wetgevende & Rechterlijke macht: soms taken van bestuurlijke aard
▪ Soms nemen organen van de wetgevende macht ook ‘uitvoerende’ besluiten
• Bv naturalisatie door kamer van volksvertegenwoordigers
o Uitvoerende beslissing van toepassing op specifiek persoon
▪ Parlement heeft ook administratieve werkgevers nodig: beslissing om deze aan te
nemen en te ontslagen
• Puur bestuurlijke beslissingen
o Onderworpen aan principes bestuursrecht
▪ Rechterlijke macht moet ook zijn gebouwen laten onderhouden:
• Die rechtscolleges zullen daarvoor overheidsopdrachten moeten uitschrijven:
procedure organiseren zodat ze de beste aannemer aan de beste prijs kunnen
aannemen
o Puur bestuurlijke beslissing = ook principes bestuursrecht
• Wie is die uitvoerende macht?
o Niet alle staatsorganen worden door GW onder één vd klassieke staatsmachten gebracht
o Provinciale en gemeentelijke instellingen?
o Bestuurlijke rechtscolleges?
2
, • Conclusie: wat is het bestuursrecht
o Zie ppt (1)
o (2)
▪ Gaat om activiteiten waarbij geen staatsgezag wordt uitgeoefend
• Geen taken van algemeen belang
• Belfius: eigendom vd Belgische Staat
o Bank is niet met staatsgezag bekleedt: wordt niet naar gekeken in
bestuursrecht
• Proximus: ooit verrichte dit hoofdzakelijk taken van algemeen belang:
overheidstaken
o Vroeger zo essentieel dat mensen moesten communiceren dat dit vd
overheid moesten zijn
▪ Nu door liberalisering: enkel regulator zodat het eerlijk verloopt
o Nu staatsbedrijf maar met commerciële mindset
▪ Soms gemengd: Bpost, NMBS
• Deel vd markt geliberaliseerd en ander deel is van openbaar belang
• NMBS: vervoer van personen is gemonopoliseerd door de overheid
o Maar vervoer van goederen is geliberaliseerd = doen dit in concurrentie met
privé bedrijven
o (3)
▪ Taken die losstaan van openbare taken
o (4)
▪ Ookal zegt de GW dit niet: statuut van lokale besturen wordt bestudeerd en de
bestuursrechtspraak:
• Alle rechters die de kwalificatie van administratief bestuurscollege krijgen
o Ook bestudeerd
2. Omschrijving vanuit relaties
• Bestuursrecht beheerst relaties: bestuurde – bestuur - rechters
o Bestuurde: iedereen kan dit zijn
▪ Gemeente weigert je bouwvergunning te geven
• Zult in beroep gaan bij ander bestuur (deputatie): georganiseerd bestuurlijk
beroep
o Als zij je ongelijk geven: naar rechter = raad voor vergunnings-
betwisting
o Ook relaties tussen besturen
▪ Gemeentebesturen staan onder toezicht
• Hebben tal avn eigen bevoegdheden maar staan onder toezicht vd Vlaamse
regering
• Vlaamse regering kan besluiten van zo gemeenten vernietigen als zij van
oordeel zijn dat ze strijdig zijn met de wet of met het algemeen belang
o Algemeen bestuurlijk toezicht vd Vlaamse regering
▪ Gemeenten kan ook naar de rechter gaan als ze niet akkoord zijn met de beslissing:
• RVS = om ervoor te zorgen dat zij de beslissing vd Vlaamse regering
vernietigen = vernietiging vd vernietiging
o Personeelslid bestuur
▪ Bestuur legt tuchtstraf op aan ambtenaar: kan deze aanvechten bij RVS
3
, 3. Omschrijving vanuit materiële bevoegdheid
• Taken openbaar dienst – bestuursrecht: ‘recht vd openbare diensten?’
• Diensten die op algemene en voortdurende wijze ter beschikking moeten staan van hele bevolking
en waartoe iedereen effectief toegang moeten hebben
o Problematische definitie: quid elektriciteit? Valt hier toch ook onder?
• Ook ondernemingen die taken uitvoeren samen met de overheid, of dezelfde diensten aanbieden
als de overheid
o Of privé-instanties die taken van openbare dienst uitvoeren:
▪ KUL: vrije universiteit = privaatrechtelijke rechtspersoon die openbare dienst
aanbiedt
▪ Mutualiteit
• Principe economische liberalisering
o Bv gas en elektriciteitslevering, postdiensten, telefonie
▪ Vroeger waren dit in de meeste landen van Europa overheidsmonoplies
• Enkel dit staatsbedrijf verleende die diensten en was hiervoor
verantwoordelijk
o Begin jaren 90: steeds meer stemmen om sectoren te liberaliseren = over te laten aan de
vrije markt
▪ EU is stapje per stapje regelgeving hierover beginnen maken: overheidsmonopolies
moesten verdwijnen en private spelers moesten overnemen
o Maar het zijn essentiële sectoren: wetgever heeft universele dienstverplichtingen
geformuleerd
▪ Om ervoor te zorgen dat Luminus bv niet zomaar iemand zijn elektriciteit kan
afsluiten: bepaalde regelgeving om dit aan te pakken
▪ Om ervoor te zorgen dat die specifieke maatregelen worden nageleefd en dat er
eerlijke competitie is op die markt = regulatoren
o Op die markten zijn nog altijd overheidsbedrijven actief
▪ Maar actief als private speler
o Dus bestuursrecht: niet meer ‘het recht’ vd openbare dienst
▪ Ook private spelers
▪ Overheid verricht ook soms activiteiten via overheidsbedrijven die niets te maken
hebben met de openbare dienst
4
College 1: 18 februari 2022
Inleiding
• Algemeen bestuursrecht bestuderen (niet het bijzonder bestuursrecht)
• Boek van 2019
o Puur ter ondersteuning & extra voorbeelden (zeker bekijken) + zelfstudie deel
o Maar vooral focus op ppt en notities
• Examen
o Geen giscorrectie en geen hogere cesuur voor multiple choice vragen
o Dan casus met deelvragen
o Dan essayvraag: over een vd thema’s behandeld in dit vak = voornamelijk in deel I
o Bonusvraag
o Nadruk ligt op inzicht: niet droog de theorie zeggen
o Globaal beeld student is doorslaggevend:
▪ Je kunt een 11 hebben maar als je toch een grote fout maakt zoals KB aanvechten bij
GwH = toch gebuist
▪ Maar ook in voordeel: je hebt een 9/20 maar je casus was heel goed en je hebt
duidelijk inzicht
DEEL I BESTUURSRECHT: DEFINITIE, INDELING, FUNCTIES, KENMERKEN EN BRONNEN
I. Begrip ‘bestuursrecht’
• Onderscheid Publiek-en privaatrecht maar onderscheid vervaagt
o Steeds meer figuren privaatrecht worden ook van belang in publiekrecht:
▪ Bv figuur contractrecht en vennootschapsrecht gaat door overheid gebruikt worden
• Binnen publiekrecht: onderscheid grondwettelijk recht en bestuursrecht
o GwR; afdwingbaar tav de overheid
o Bestuursrecht:
• Formeel juridische definitie: bestuursrecht
o Gaat over organen en de instellingen vd uitvoerende macht en hoe die worden gereguleerd
▪ Idee: bestuur is orgaan vd uitvoerende macht dat zich bezighoudt met tenuitvoerlegging
van wetgeving en beleid
o Basisdefinitie: geheel aan rechtsregels m.b.t zie ppt
▪ Goed uitgangspunt maar aanvullign en nuancering nodig:
• Definitie veronderstelt dat we specifiek kunnen zeggen wat de uitvoerende macht
is = de Koning als hoofd ervan volgens de GW
o Koning: centraal uitvoerende macht
o Toch nog andere organen die met uitvoering bekleedt zijn
• Driemachtenleer: heel eenvoudig beeld van uitvoering van taken
o Moet worden aangevuld met functionele benadering: erkennen dat organen
en instellingen niet alleen een rol spelen bij de tenuitvoerlegging:
▪ Soms ook wetgevende functie
o Taken tenuitvoerlegging
▪ Koning heeft de opdracht volgens de GW om de wetten uit te voeren en moet hier niet
voor gemachtigd worden = grondwet geeft hem die taak: art. 108 GW
• Koning kan dit niet alleen doen door individuele beslissingen te nemen maar door
KB’s te maken die nieuwe rechtsregels bevatten:
o Inherent bevoegdheid om regels te maken vervat in dit uitvoerend artikel
1
, ▪ Vaak gaat uitvoerende macht ook regels maken die niks te maken hebben met
uitvoeren van wetgeving
• Art. 105 Gw/art. 78 BWHI
o Delegatie normatieve bevoegdheid los van uitvoering wetgeving
o Steeds meer aandacht voor ‘rule-making power’ uitvoerende macht
▪ Niet enkel in België: fenomeen in alle landen = steeds complexere
maatschappij waar het steeds sneller moet gaan
• Parlement is een traag proces
▪ Koning krijgt steeds meer normatieve bevoegdheid gedelegeerd
o Ook taken van rechtshandhaving en geschiloplossing
▪ Beroepen die u als burger kunt instellen die geen rechtsprekende macht zijn
▪ Bv regulatoren in de nutsectoren: de VREGM
• Zijn er omdat die markten geregulariseerd zijn
o Regulators is overheidsorgaan dat erop toeziet dat concurrent in die markt
eerlijk verloopt en dat wij als consument niet te veel betalen
• Bevoegdheden om geschillen tussen ondernemingen te gaan beslechten
o Regulator is geen rechter: slechts orgaan vd uitvoerende macht
• Kunnen boetes opleggen van duizenden euro’s aan bedrijven die de regels niet
respecteren
▪ Ook GAS: gemeentes kunnen boetes opleggen
• Gemeentes zijn geen rechter: ook gewoon bestuursorgaan
▪ Gegevensbeschermingsautoriteit
o Wetgevende & Rechterlijke macht: soms taken van bestuurlijke aard
▪ Soms nemen organen van de wetgevende macht ook ‘uitvoerende’ besluiten
• Bv naturalisatie door kamer van volksvertegenwoordigers
o Uitvoerende beslissing van toepassing op specifiek persoon
▪ Parlement heeft ook administratieve werkgevers nodig: beslissing om deze aan te
nemen en te ontslagen
• Puur bestuurlijke beslissingen
o Onderworpen aan principes bestuursrecht
▪ Rechterlijke macht moet ook zijn gebouwen laten onderhouden:
• Die rechtscolleges zullen daarvoor overheidsopdrachten moeten uitschrijven:
procedure organiseren zodat ze de beste aannemer aan de beste prijs kunnen
aannemen
o Puur bestuurlijke beslissing = ook principes bestuursrecht
• Wie is die uitvoerende macht?
o Niet alle staatsorganen worden door GW onder één vd klassieke staatsmachten gebracht
o Provinciale en gemeentelijke instellingen?
o Bestuurlijke rechtscolleges?
2
, • Conclusie: wat is het bestuursrecht
o Zie ppt (1)
o (2)
▪ Gaat om activiteiten waarbij geen staatsgezag wordt uitgeoefend
• Geen taken van algemeen belang
• Belfius: eigendom vd Belgische Staat
o Bank is niet met staatsgezag bekleedt: wordt niet naar gekeken in
bestuursrecht
• Proximus: ooit verrichte dit hoofdzakelijk taken van algemeen belang:
overheidstaken
o Vroeger zo essentieel dat mensen moesten communiceren dat dit vd
overheid moesten zijn
▪ Nu door liberalisering: enkel regulator zodat het eerlijk verloopt
o Nu staatsbedrijf maar met commerciële mindset
▪ Soms gemengd: Bpost, NMBS
• Deel vd markt geliberaliseerd en ander deel is van openbaar belang
• NMBS: vervoer van personen is gemonopoliseerd door de overheid
o Maar vervoer van goederen is geliberaliseerd = doen dit in concurrentie met
privé bedrijven
o (3)
▪ Taken die losstaan van openbare taken
o (4)
▪ Ookal zegt de GW dit niet: statuut van lokale besturen wordt bestudeerd en de
bestuursrechtspraak:
• Alle rechters die de kwalificatie van administratief bestuurscollege krijgen
o Ook bestudeerd
2. Omschrijving vanuit relaties
• Bestuursrecht beheerst relaties: bestuurde – bestuur - rechters
o Bestuurde: iedereen kan dit zijn
▪ Gemeente weigert je bouwvergunning te geven
• Zult in beroep gaan bij ander bestuur (deputatie): georganiseerd bestuurlijk
beroep
o Als zij je ongelijk geven: naar rechter = raad voor vergunnings-
betwisting
o Ook relaties tussen besturen
▪ Gemeentebesturen staan onder toezicht
• Hebben tal avn eigen bevoegdheden maar staan onder toezicht vd Vlaamse
regering
• Vlaamse regering kan besluiten van zo gemeenten vernietigen als zij van
oordeel zijn dat ze strijdig zijn met de wet of met het algemeen belang
o Algemeen bestuurlijk toezicht vd Vlaamse regering
▪ Gemeenten kan ook naar de rechter gaan als ze niet akkoord zijn met de beslissing:
• RVS = om ervoor te zorgen dat zij de beslissing vd Vlaamse regering
vernietigen = vernietiging vd vernietiging
o Personeelslid bestuur
▪ Bestuur legt tuchtstraf op aan ambtenaar: kan deze aanvechten bij RVS
3
, 3. Omschrijving vanuit materiële bevoegdheid
• Taken openbaar dienst – bestuursrecht: ‘recht vd openbare diensten?’
• Diensten die op algemene en voortdurende wijze ter beschikking moeten staan van hele bevolking
en waartoe iedereen effectief toegang moeten hebben
o Problematische definitie: quid elektriciteit? Valt hier toch ook onder?
• Ook ondernemingen die taken uitvoeren samen met de overheid, of dezelfde diensten aanbieden
als de overheid
o Of privé-instanties die taken van openbare dienst uitvoeren:
▪ KUL: vrije universiteit = privaatrechtelijke rechtspersoon die openbare dienst
aanbiedt
▪ Mutualiteit
• Principe economische liberalisering
o Bv gas en elektriciteitslevering, postdiensten, telefonie
▪ Vroeger waren dit in de meeste landen van Europa overheidsmonoplies
• Enkel dit staatsbedrijf verleende die diensten en was hiervoor
verantwoordelijk
o Begin jaren 90: steeds meer stemmen om sectoren te liberaliseren = over te laten aan de
vrije markt
▪ EU is stapje per stapje regelgeving hierover beginnen maken: overheidsmonopolies
moesten verdwijnen en private spelers moesten overnemen
o Maar het zijn essentiële sectoren: wetgever heeft universele dienstverplichtingen
geformuleerd
▪ Om ervoor te zorgen dat Luminus bv niet zomaar iemand zijn elektriciteit kan
afsluiten: bepaalde regelgeving om dit aan te pakken
▪ Om ervoor te zorgen dat die specifieke maatregelen worden nageleefd en dat er
eerlijke competitie is op die markt = regulatoren
o Op die markten zijn nog altijd overheidsbedrijven actief
▪ Maar actief als private speler
o Dus bestuursrecht: niet meer ‘het recht’ vd openbare dienst
▪ Ook private spelers
▪ Overheid verricht ook soms activiteiten via overheidsbedrijven die niets te maken
hebben met de openbare dienst
4
