Samenvatting Begrippenlijst Inleiding tot de Filosofie

Hoofdstuk 1: over het goede en het juiste

Waarden Algemene morele uitgangspunten, aspecten
van het leven die we belangrijk vinden.
Soms verwijst een waarde naar een specifieke
karaktereigenschap, deze noemen we ook wel
deugden.
Normen Concrete gedragsbepalingen, specifieke regels
die ons voorschrijven wat we moeten of mogen
doen.
Twee belangrijke groepen van normen:
Plichtstellende normen: de norm drukt een
plicht uit, iets dat we moeten doen.
Permissies: deze zeggen niet dat je iets moet,
maar dat je iets mag doen.
Moraal Stelsel van normen en waarden, dat betrekking
heeft op het handelen van mensen. Je kan een
onderscheid maken tussen een publieke en
persoonlijke moraal.
De normen en waarden die in een specifieke
cultuur bestaan worden ook wel de positieve
moraal van die cultuur of maatschappij
genoemd.
Moreel 1) Uitspraak die verwijst naar een bepaalde
norm of waarde.
2) Uitdrukking van normen of waarden
waarmee we kunnen instemmen of waar in
onze ogen goede redenen voor te geven zijn.
Amoreel 1) Waar geen waarden of normen bij betrokken
zijn.
Immoreel 2) Wat de heersende waarden of normen
schendt.
Ethiek Studie van normen en waarden, die zich richt
op de vraag welke normen en waarden we
kunnen rechtvaardigen.
Ethiek heeft een normatief gehalte: ze probeert
tot een oordeel over de geldende waarden en
normen te komen, houdt zich bezig met de
systematische reflectie op de geldende moraal
en geeft dus aan welke normen en waarden we
zouden moeten naleven.
Normatief Wat zich richt op ‘wat zou moeten zijn’ en dat
ideaal tracht voor te schrijven.
Descriptief Wat zich beperkt tot ‘wat is’ en die toestand
tracht te beschrijven.

, Relativisme Uiteindelijk zijn normen en waarden altijd
relatief, het is zinloos om ze te proberen te
rechtvaardigen.
Twee vormen:
Cultuurrelativisme: erkenning dat er
fundamentele verschillen zijn tussen culturen
en dat normen en waarden deels cultureel
bepaald zijn.
Subjectivisme: erkenning dat er fundamentele
verschillen zijn tussen individuen
Subjectivisme Erkenning dat er fundamentele verschillen zijn
tussen individuen, normen en waarden zijn
subjectief en volledig afhankelijk van de
opvattingen van een individu.
Een voorbeeld van het subjectivisme is het
emotivisme, volgens welke een morele
uitspraak de uitdrukking van een gevoel is en
een morele uitspraak dus niet waar of onwaar
kan zijn.
Objectivisme De juistheid van algemene morele
uitgangspunten kan bewezen worden.
Positieve vrijheid De aanwezigheid van reële
keuzemogelijkheden.
Negatieve vrijheid De afwezigheid van door anderen opgelegde
belemmeringen.
Instrumentele waarde van vrijheid Vrijheid als instrument om waardevolle zaken
te bereiken.
Intrinsieke waarde van vrijheid Vrijheid als waarde die onafhankelijk is van de
gevolgen van die vrijheid.
Twee vormen: symbolische en expressieve
waarde
Symbolische waarde van vrijheid Erkenning: vrijheid kan erkenning geven aan
bepaalde personen of groepen door de
symbolische waarde.
Expressieve waarde van vrijheid Zelfrealisering en verantwoordelijkheid:
In vrijheid handelen is de uitdrukking
(expressie) van ons zelf, vrijheid laat ons toe
ons zelf te realiseren.
Verantwoordelijkheid impliceert onze vrijheid,
we maken in volle verantwoordelijkheid keuzes.
Authenticiteit Iedereen moet zijn ware identiteit zo goed
mogelijk tot uitdrukking proberen te brengen
(trouw zijn aan jezelf). De authentieke mens is
hij die een juiste balans kent tussen de interne
en externe bronnen van zijn identiteit.