Maatschappij samenvatting
HOOFDSTUK 1: DE SOCIOLGIE ALS WETENSCHAP
Wat is sociologie?
De sociologie bestudeert mensen en hun gedrag in hun sociale omgeving. Het wordt gezien als een
gedragswetenschap (sociale wetenschap) die bestudeert hoe mensen met elkaar omgaan in een
samenleving en welke gedragspatronen, structuren en bindende opvattingen er ontstaan en
veranderen. Kortom de sociologie bestudeert hoe mensen samenleven (o.a. De Jager, Mok &
Sipkema, 2009; Elchardus, 2007; Macionis, Peper & van der Leun, 2010).
Mensen die deze studie uitvoeren noemen we sociologen.
De taak van de socioloog
De socioloog zorgt er voor dat mensen oog krijgen voor datgene dat er in hun samenleving voorvalt
en dat mensen die gebeurtenissen kunnen interpreteren en ordenen. Mensen leren op deze manier
het verband te zien tussen hun eigen, persoonlijke ervaringen en problemen en de algemeen
maatschappelijke omstandigheden.
Kort samengevat: mensen bewust maken van wat er speelt en om mensen de verbanden te laten zien
van zichzelf en die samenleving, de socioloog heeft dus de taak van maatschappelijke
bewustwording.
We kunnen de taak van (maatschappelijke bewustwording) de socioloog op splitsen
in 3 verschillende deeltaken:
1. De empirisch-analytische taak
Een wetenschap veronderstelt het verzamelen van betrouwbare kennis. In dit geval over de
samenlevingsvormen, de organisaties, de relatienetwerken, de groepen, … waarin mensen leven. Het
gaat over het in beeld brengen van en inzicht verwerven over de samenhangen die zich voordoen
(interdependenties) en vat krijgen op de regelmaten en oorzaak-gevolgrelaties. Dit is de kerntaak van
een socioloog (Elchardus, 2009).
Dit betekent dat de socioloog onderzoekt. Hierbij volgt hij de onderzoekcyclus:
1
,De onderzoekscyclus bestaat uit enkele fases:
1) Oriënteren = eerst het onderwerp dat hij wil gaan bestuderen, verder verkennen.
2) Richten = onderzoeksdoel en onderzoeksvraag formuleren, dit word de leidraad voor een
literatuurstudie
3) Plannen = plannen op welke manier hij de informatie gaat verzamelen.
4) Verzamelen = effectief informatie verzamelen door observaties, interviews, …
5) Analyseren en Concluderen = als het onderzoek is uitgevoerd, dan gaat hij de resultaten die hij
heeft geboekt analyseren en concluderen.
6) Rapporteren en Presenteren = onderzoeksresultaten bekend maken en de conclusies die hij heeft
getrokken bekend maken. Vaak geeft dat opnieuw aanleiding voor een nieuw onderzoek.
We kunnen de sociologie zien als een empirische wetenschap
De sociologie moest zich baseren op waarneembare feiten en een zogenaamde positieve wetenschap
zijn die toetsbare uitspraken doet. Dit betekent dat er gekeken wordt of uitspraken en theorieën waar
of onwaar zijn door middel van verificatie of falsificatie. De sociologie kan op deze manier gezien
worden als een sociale fysica die op zoek gaat naar wetmatigheden, naar relaties die in bepaalde
gevallen opgaan.
Belangrijk dat de socioloog deze taak (literatuurstudie) uitvoert
vanuit een objectieve houding met belangstelling voor de
samenhangen (interdependenties), deze taak en houdingen worden
bemoeilijkt door een aantal aspecten:
De samenleving is geen vaststaand gegeven (een samenleving is voortdurend in
verandering, de kennis over de samenleving moet dus ook voortdurend in beweging blijven
en het moet steeds worden aangepast aan de huidige omstandigheden)
Kennis van de sociologie beïnvloedt de samenleving (self fulfilling & self destroying
prophecy, mensen gaan reageren op de resultaten van het sociologisch onderzoek)
‘De samenleving is op zichzelf altijd in beweging door het handelen van mensen. Een socioloog kan deze beweging
beïnvloeden via het bekend maken van onderzoeksresultaten. Mensen reageren op deze resultaten en op deze
manier kan de informatie vanuit de sociologie een grote rol spelen in de samenleving (De Jager, Mok & Sipkema,
2009).’
Sociologen maken zelf ook deel uit van de samenleving en worden er dus door beïnvloed
(sociologen kijken zelf ook door een bepaalde bril, het is belangrijk om zo objectief mogelijk
te zijn)
2
,Self fulfilling & self destroying prophecy
Self fulfilling prophecy voorbeeld = er is een examen en je denkt ik ga dat nooit halen, het is veel te
moeilijk, ik kan dat toch niet. Wat ga je doen? Tiktokken, facebook, instagram. De dag erna heb je
examen, het examen was moeilijk en je haalt het niet. Je hebt eigenlijk je eigen gedrag aangepast
aan een veronderstelling van ‘ik ga het niet halen’, en hierdoor word je ergste vrees ook waarheid.
Self destroying prophecy voorbeeld = ik heb een oom die tegen mij zei van ‘och gij das veel te
moeilijk dat examen, dat kan jij niet.’ Je denkt in jezelf van ‘dat zullen we nog wel eens zien’, je gaat
super hard studeren. Je haalt kei goede punten, je doet de voorspelling van je oom volledig te niet.
2. De kritische taak
Als socioloog kom je vaak met nieuwe informatie die de bestaande orde in en de kennis van een
samenleving tegenspreekt of in vraag stelt. Het is belangrijk dat de socioloog een houding aanneemt
vanuit afstandelijke betrokkenheid. Dit wil zeggen een positie vanaf de zijlijn. De socioloog moet
voldoende afstand kunnen nemen van zijn eigen cultuur en van zijn eigen overtuigingen, hij moet die
overtuigingen ook in vraag durven stellen.
3. De praktische taak
De socioloog moet zichzelf de vraag stellen of de kennis de mensen helpt om samen te leven, is zijn
kennis bruikbaar? Het is ook de taak van de socioloog om de opgedane kennis bij de mensen te
brengen.
Samenvattend overzicht hoofdstuk 1:
3
, Hoofdstuk 2: Alles is contingent, maar daarom niet arbitrair.
Contingent
Bijna alles wat in de maatschappij bestaat – de wijze waarop we kijken naar relaties, wat we mooi
vinden, de wijze waarop we ons eten klaarmaken en ons aan tafel gedragen, de wijze waarop we
wonen en ons verplaatsen, de belangen die we hebben en nastreven – had ook anders kunnen zijn. Al
die dingen waarvan we soms aannemen dat zij natuurlijk zijn en verbonden met onze diepste
eigenheid, hadden zich in de loop van de geschiedenis ook anders kunnen ontwikkelen. Ze zijn
contingent.
= alles had anders kunnen zijn.
Niet-arbitrair
De organisatie van onze samenleving die kwam niet zo maar uit de lucht gevallen, er zijn redenen
waarom onze samenleving er uitziet zoals ze er uitziet. De elementen die mee bepalen dat onze
samenleving is wat ze is dat zijn de Legitimerende derden.
4
HOOFDSTUK 1: DE SOCIOLGIE ALS WETENSCHAP
Wat is sociologie?
De sociologie bestudeert mensen en hun gedrag in hun sociale omgeving. Het wordt gezien als een
gedragswetenschap (sociale wetenschap) die bestudeert hoe mensen met elkaar omgaan in een
samenleving en welke gedragspatronen, structuren en bindende opvattingen er ontstaan en
veranderen. Kortom de sociologie bestudeert hoe mensen samenleven (o.a. De Jager, Mok &
Sipkema, 2009; Elchardus, 2007; Macionis, Peper & van der Leun, 2010).
Mensen die deze studie uitvoeren noemen we sociologen.
De taak van de socioloog
De socioloog zorgt er voor dat mensen oog krijgen voor datgene dat er in hun samenleving voorvalt
en dat mensen die gebeurtenissen kunnen interpreteren en ordenen. Mensen leren op deze manier
het verband te zien tussen hun eigen, persoonlijke ervaringen en problemen en de algemeen
maatschappelijke omstandigheden.
Kort samengevat: mensen bewust maken van wat er speelt en om mensen de verbanden te laten zien
van zichzelf en die samenleving, de socioloog heeft dus de taak van maatschappelijke
bewustwording.
We kunnen de taak van (maatschappelijke bewustwording) de socioloog op splitsen
in 3 verschillende deeltaken:
1. De empirisch-analytische taak
Een wetenschap veronderstelt het verzamelen van betrouwbare kennis. In dit geval over de
samenlevingsvormen, de organisaties, de relatienetwerken, de groepen, … waarin mensen leven. Het
gaat over het in beeld brengen van en inzicht verwerven over de samenhangen die zich voordoen
(interdependenties) en vat krijgen op de regelmaten en oorzaak-gevolgrelaties. Dit is de kerntaak van
een socioloog (Elchardus, 2009).
Dit betekent dat de socioloog onderzoekt. Hierbij volgt hij de onderzoekcyclus:
1
,De onderzoekscyclus bestaat uit enkele fases:
1) Oriënteren = eerst het onderwerp dat hij wil gaan bestuderen, verder verkennen.
2) Richten = onderzoeksdoel en onderzoeksvraag formuleren, dit word de leidraad voor een
literatuurstudie
3) Plannen = plannen op welke manier hij de informatie gaat verzamelen.
4) Verzamelen = effectief informatie verzamelen door observaties, interviews, …
5) Analyseren en Concluderen = als het onderzoek is uitgevoerd, dan gaat hij de resultaten die hij
heeft geboekt analyseren en concluderen.
6) Rapporteren en Presenteren = onderzoeksresultaten bekend maken en de conclusies die hij heeft
getrokken bekend maken. Vaak geeft dat opnieuw aanleiding voor een nieuw onderzoek.
We kunnen de sociologie zien als een empirische wetenschap
De sociologie moest zich baseren op waarneembare feiten en een zogenaamde positieve wetenschap
zijn die toetsbare uitspraken doet. Dit betekent dat er gekeken wordt of uitspraken en theorieën waar
of onwaar zijn door middel van verificatie of falsificatie. De sociologie kan op deze manier gezien
worden als een sociale fysica die op zoek gaat naar wetmatigheden, naar relaties die in bepaalde
gevallen opgaan.
Belangrijk dat de socioloog deze taak (literatuurstudie) uitvoert
vanuit een objectieve houding met belangstelling voor de
samenhangen (interdependenties), deze taak en houdingen worden
bemoeilijkt door een aantal aspecten:
De samenleving is geen vaststaand gegeven (een samenleving is voortdurend in
verandering, de kennis over de samenleving moet dus ook voortdurend in beweging blijven
en het moet steeds worden aangepast aan de huidige omstandigheden)
Kennis van de sociologie beïnvloedt de samenleving (self fulfilling & self destroying
prophecy, mensen gaan reageren op de resultaten van het sociologisch onderzoek)
‘De samenleving is op zichzelf altijd in beweging door het handelen van mensen. Een socioloog kan deze beweging
beïnvloeden via het bekend maken van onderzoeksresultaten. Mensen reageren op deze resultaten en op deze
manier kan de informatie vanuit de sociologie een grote rol spelen in de samenleving (De Jager, Mok & Sipkema,
2009).’
Sociologen maken zelf ook deel uit van de samenleving en worden er dus door beïnvloed
(sociologen kijken zelf ook door een bepaalde bril, het is belangrijk om zo objectief mogelijk
te zijn)
2
,Self fulfilling & self destroying prophecy
Self fulfilling prophecy voorbeeld = er is een examen en je denkt ik ga dat nooit halen, het is veel te
moeilijk, ik kan dat toch niet. Wat ga je doen? Tiktokken, facebook, instagram. De dag erna heb je
examen, het examen was moeilijk en je haalt het niet. Je hebt eigenlijk je eigen gedrag aangepast
aan een veronderstelling van ‘ik ga het niet halen’, en hierdoor word je ergste vrees ook waarheid.
Self destroying prophecy voorbeeld = ik heb een oom die tegen mij zei van ‘och gij das veel te
moeilijk dat examen, dat kan jij niet.’ Je denkt in jezelf van ‘dat zullen we nog wel eens zien’, je gaat
super hard studeren. Je haalt kei goede punten, je doet de voorspelling van je oom volledig te niet.
2. De kritische taak
Als socioloog kom je vaak met nieuwe informatie die de bestaande orde in en de kennis van een
samenleving tegenspreekt of in vraag stelt. Het is belangrijk dat de socioloog een houding aanneemt
vanuit afstandelijke betrokkenheid. Dit wil zeggen een positie vanaf de zijlijn. De socioloog moet
voldoende afstand kunnen nemen van zijn eigen cultuur en van zijn eigen overtuigingen, hij moet die
overtuigingen ook in vraag durven stellen.
3. De praktische taak
De socioloog moet zichzelf de vraag stellen of de kennis de mensen helpt om samen te leven, is zijn
kennis bruikbaar? Het is ook de taak van de socioloog om de opgedane kennis bij de mensen te
brengen.
Samenvattend overzicht hoofdstuk 1:
3
, Hoofdstuk 2: Alles is contingent, maar daarom niet arbitrair.
Contingent
Bijna alles wat in de maatschappij bestaat – de wijze waarop we kijken naar relaties, wat we mooi
vinden, de wijze waarop we ons eten klaarmaken en ons aan tafel gedragen, de wijze waarop we
wonen en ons verplaatsen, de belangen die we hebben en nastreven – had ook anders kunnen zijn. Al
die dingen waarvan we soms aannemen dat zij natuurlijk zijn en verbonden met onze diepste
eigenheid, hadden zich in de loop van de geschiedenis ook anders kunnen ontwikkelen. Ze zijn
contingent.
= alles had anders kunnen zijn.
Niet-arbitrair
De organisatie van onze samenleving die kwam niet zo maar uit de lucht gevallen, er zijn redenen
waarom onze samenleving er uitziet zoals ze er uitziet. De elementen die mee bepalen dat onze
samenleving is wat ze is dat zijn de Legitimerende derden.
4
