Milieu beleid in het algemeen: 3 beleidsgebieden (stikstof, ammoniak en uitspoeling)
Gewassen hebben meststoffen nodig voor een goede opbrengst. Meststoffen die niet door gewassen
worden opgenomen, komen terecht in de bodem en in het water. Dat belast het milieu. Om die
belasting zo veel mogelijk te beperken, voert Nederland al jaren een mestbeleid. Het mestbeleid is
gebaseerd op de Europese Nitraatrichtlijn. Elke lidstaat moet zich aan deze richtlijn houden. Hierin
zijn afspraken gemaakt over de hoeveelheid nitraat die is toegestaan in het grond- en
oppervlaktewater. Op deze manier verbeteren de EU-landen hun waterkwaliteit.
Belangrijke rekenonderdelen van het mestbeleid zijn:
Gebruiksnormen voor de hoeveelheden stikstof en fosfaat uit alle meststoffen die
toegepast mogen worden bij de teelt van gewassen. Hiermee ontvangt ieder gewas
precies de hoeveelheid meststoffen die het nodig heeft.
De mestverwerkingsplicht. Dit is de verplichting voor landbouwers om een deel van het
bedrijfsoverschot te laten verwerken. De overheid wil er zo voor zorgen dat de druk op
de gebruiksnormen afneemt.
Verantwoorde groei melkveehouderij. Met dit stelsel wordt verantwoorde groei van
melkveebedrijven mogelijk gemaakt.
Een stelsel van dier- /fosfaatrechten dat grenzen stelt aan het aantal dieren dat voor
productie mag worden gehouden.
Stelsel van gebruiksnormen
Het stelsel van gebruiksnormen is onderdeel van de meststoffenwet. Komt uit 2006.
De kern= plaatsingsruimte – gebruik van meststoffen
Daarbij geld een minimumeis aan mestopslag, dit doe je door normatief naar forfaitair werken of
door gebruik te maken van de BEX.
Forfaitaire normen:
- Stikstof: Kg (werkzame) stikstof uit dierlijke mest en kunstmest per hectare (1)
- Dierlijke mest: Kg stikstof uit dierlijke mest per hectare (2)
- Fosfaat: Kg fosfaat uit dierlijke mest en kunstmest per hectare (3)
Plaatsingsruimte stikstof en fosfaat berekenen = de norm x het aantal ha.
Plaatsingsruimte 1:
Werkzame stikstof: stikstof beschikbaar voor de plant.
- Kunstmest: minerale stikstof; werking coëfficiënt (WC): 100%
- Dierlijke mest: minerale en organische stikstof. Werkzame stikstof afhankelijk van: mestsoort,
herkomst, wel of geen weidegang en het tijdstip gebruik. Daarom gebruik van werking coëfficiënt.
Plaatsingsruimte werkzame stikstof uit dierlijke mest en kunstmest =/>
gebruik kunstmest + dierlijke mest * WC (TABEL 9 staan de WC).
Agrarisch ondernemers die de afgelopen 3 jaar hogere opbrengsten hadden voor suikerbieten,
fritesaardappelen, tarwe of gerst op klei, mogen extra stikstof gebruiken. Dit heet
stikstofdifferentiatie.
Plaatsingsruimte 2:
Kg stikstof uit dierlijke mest, met de NORM: maximaal 170 kg stikstof uit dierlijke mest.
Derogatie: graasdierbedrijven 250 kg stikstof uit dierlijke mest / 230 kg stikstof uit dierlijke mest bij
overschotgebieden. Biologische melkveebedrijven maken geen gebruik van derogatie.
Plaatsingsruimte 3:
1
,Kg fosfaat uit dierlijke mest en kunstmest per hectare, met een onderscheid in bouwland / grasland
en de norm is afhankelijk van fosfaattoestand bodem. Een PAL getal voor grasland en een PW getal
voor bouwland. Sinds 2021 is er ook sprake van het PaCL getal. Wetswijziging meststoffenwet:
wijziging fosfaatnormen per 2020 en 2021!! Monsters voor 2021 alleen nog PAL en PW.
Er zijn mogelijke gevolgen voor de plaatsingsruimte en daardoor is er een verwerkingsplicht en de
wet verantwoorde groei melkveehouderij. De gevolgen zijn vooral minder gunstig voor kleigrond.
Bijna alle landbouwgronden tellen bij het stelsel van gebruiksnormen mee, behalve:
Niet beteelbare onderdelen (sloten, houtwallen, kikkerpoelen, bosjes, verharde kavelpaden,
kuilplaten, mestopslagen, enzovoort)
recreatieterreinen, sportvelden
grond in het buitenland
niet grondgebonden teelten (bijvoorbeeld teelt in potten of op stellingen)
Natuurterrein
mestvrije zones langs waterlopen boven NAP (zie de Grondsoortenkaart Nederland)
feitelijke beschikkingsmacht!
Dieren die in natuurgebieden lopen gelden als uitgeschaarde dieren. De mestproductie gedurende
deze periode telt niet mee op het bedrijf. Dit dient op een deugdelijke wijze te worden
geadministreerd.
Aanvoer of afvoer van dierlijke mest:
- Dierlijke mest: bemonsteren of forfaitair (boer- boer transport).
- Kunstmest: volgens de opgave van de fabrikant.
Gebruik het VDM = vervoersbewijs dierlijke mest.
Vaste mestmonsters (dikke fractie) moeten door geaccrediteerde organisaties worden genomen.
Bij boer- boer transport geen VDM benodigd, eisen bij boer- boer transport:
Leverancier en afnemer zijn beiden landbouwbedrijven.
De afstand tussen de locaties waar de mest is geproduceerd en de locatie waar de mest
naartoe moet is hemelsbreed niet meer dan 10 kilometer.
U levert de mest rechtstreeks, zonder tussenopslag.
Het afvoerende bedrijf kan ten minste 75% van de dierlijke mestproductie (in kilo's fosfaat)
plaatsen op de landbouwgrond die bij het bedrijf hoort.
Het bedrijf mag maximaal 25% van de geproduceerde mest (in kilo's fosfaat) afvoeren zonder
wegen, bemonsteren en analyseren.
Geldt ook voor: afvoer naar natuurgrond / particulieren / grond over de grens / vogelaar
variant.
De administratieve verplichtingen:
Bijhouden beginvoorraad doorgeven voorraden bij RVO. Aanvoer mest staat geregistreerd bij
RVO. Afvoer mest, bemonsteren of forfaitair BB-transport aanmelden.
Gecombineerde opgave: grond oppervlak, teelten, PW/PAL getal (vanaf 2021 P-CaCl2) en de fosfaat
verruiming. Tijdige tussentijdse berekeningen om te beoordelen of het jaarlijkse gebruik in evenwicht
ligt met de plaatsingsruimte.
De berekening mestproductie op basis van het gemiddeld aantal dieren over het kalenderjaar CRV
veestaat.
2
, BEX = Bedrijfs specifieke excretie.
Boeren mogen afwijken van de forfaitaire excretienormen door gebruik te maken van de BEX
rekenmethodiek. De BEX dient als bewijsvoering.
- Berekent de totale N en P excretie van de veestapel
- Bij voordeel mag hiervan gebruik worden gemaakt
- Extra gegevens bijhouden
- Bex monsters ruwvoer
- Aankoop ruwvoer geregistreerd
= Geldig voor gebruik stelsel van gebruiksnormen
Vooral afgelopen jaren fosfaatvoordeel verder opgelopen, stikstof voordeel is nihil.
Oefenopdrachten in PPT dia 45 tot 50 (let op BEX voordeel!).
Derogatie; de voorwaarden ten aanzien van Brussel
Derogatie = afwijken van een wettelijke bepaling. Ofwel toestemming van de EU om van een
bepaalde norm te mogen afwijken (i.p.v. 170 kg N).
Derogatie heeft betrekking op het gebruik van dierlijke mest en niet op de productie van mest.
Voorwaarden derogatie:
Voldoen aan de kader richtlijn water + nitraat richtlijn
• Afspraken over het P plafond (172,9 miljoen kg P) (2002 als referentiejaar)
• Afspraken over het N plafond (504 miljoen kg N) (2002 als referentiejaar)
• Sectorplafonds voor NL leidend!
De stikstof plafonds per sector zijn:
282 miljoen kg N melkvee
99,1 miljoen kg N varkenshouderij
60,3 miljoen kg N pluimveehouderij
Vleesvee en overig: 62,6 miljoen kg N
Verdere voorwaarden voor deelname:
- Veen / klei: 250 kilo
3
Gewassen hebben meststoffen nodig voor een goede opbrengst. Meststoffen die niet door gewassen
worden opgenomen, komen terecht in de bodem en in het water. Dat belast het milieu. Om die
belasting zo veel mogelijk te beperken, voert Nederland al jaren een mestbeleid. Het mestbeleid is
gebaseerd op de Europese Nitraatrichtlijn. Elke lidstaat moet zich aan deze richtlijn houden. Hierin
zijn afspraken gemaakt over de hoeveelheid nitraat die is toegestaan in het grond- en
oppervlaktewater. Op deze manier verbeteren de EU-landen hun waterkwaliteit.
Belangrijke rekenonderdelen van het mestbeleid zijn:
Gebruiksnormen voor de hoeveelheden stikstof en fosfaat uit alle meststoffen die
toegepast mogen worden bij de teelt van gewassen. Hiermee ontvangt ieder gewas
precies de hoeveelheid meststoffen die het nodig heeft.
De mestverwerkingsplicht. Dit is de verplichting voor landbouwers om een deel van het
bedrijfsoverschot te laten verwerken. De overheid wil er zo voor zorgen dat de druk op
de gebruiksnormen afneemt.
Verantwoorde groei melkveehouderij. Met dit stelsel wordt verantwoorde groei van
melkveebedrijven mogelijk gemaakt.
Een stelsel van dier- /fosfaatrechten dat grenzen stelt aan het aantal dieren dat voor
productie mag worden gehouden.
Stelsel van gebruiksnormen
Het stelsel van gebruiksnormen is onderdeel van de meststoffenwet. Komt uit 2006.
De kern= plaatsingsruimte – gebruik van meststoffen
Daarbij geld een minimumeis aan mestopslag, dit doe je door normatief naar forfaitair werken of
door gebruik te maken van de BEX.
Forfaitaire normen:
- Stikstof: Kg (werkzame) stikstof uit dierlijke mest en kunstmest per hectare (1)
- Dierlijke mest: Kg stikstof uit dierlijke mest per hectare (2)
- Fosfaat: Kg fosfaat uit dierlijke mest en kunstmest per hectare (3)
Plaatsingsruimte stikstof en fosfaat berekenen = de norm x het aantal ha.
Plaatsingsruimte 1:
Werkzame stikstof: stikstof beschikbaar voor de plant.
- Kunstmest: minerale stikstof; werking coëfficiënt (WC): 100%
- Dierlijke mest: minerale en organische stikstof. Werkzame stikstof afhankelijk van: mestsoort,
herkomst, wel of geen weidegang en het tijdstip gebruik. Daarom gebruik van werking coëfficiënt.
Plaatsingsruimte werkzame stikstof uit dierlijke mest en kunstmest =/>
gebruik kunstmest + dierlijke mest * WC (TABEL 9 staan de WC).
Agrarisch ondernemers die de afgelopen 3 jaar hogere opbrengsten hadden voor suikerbieten,
fritesaardappelen, tarwe of gerst op klei, mogen extra stikstof gebruiken. Dit heet
stikstofdifferentiatie.
Plaatsingsruimte 2:
Kg stikstof uit dierlijke mest, met de NORM: maximaal 170 kg stikstof uit dierlijke mest.
Derogatie: graasdierbedrijven 250 kg stikstof uit dierlijke mest / 230 kg stikstof uit dierlijke mest bij
overschotgebieden. Biologische melkveebedrijven maken geen gebruik van derogatie.
Plaatsingsruimte 3:
1
,Kg fosfaat uit dierlijke mest en kunstmest per hectare, met een onderscheid in bouwland / grasland
en de norm is afhankelijk van fosfaattoestand bodem. Een PAL getal voor grasland en een PW getal
voor bouwland. Sinds 2021 is er ook sprake van het PaCL getal. Wetswijziging meststoffenwet:
wijziging fosfaatnormen per 2020 en 2021!! Monsters voor 2021 alleen nog PAL en PW.
Er zijn mogelijke gevolgen voor de plaatsingsruimte en daardoor is er een verwerkingsplicht en de
wet verantwoorde groei melkveehouderij. De gevolgen zijn vooral minder gunstig voor kleigrond.
Bijna alle landbouwgronden tellen bij het stelsel van gebruiksnormen mee, behalve:
Niet beteelbare onderdelen (sloten, houtwallen, kikkerpoelen, bosjes, verharde kavelpaden,
kuilplaten, mestopslagen, enzovoort)
recreatieterreinen, sportvelden
grond in het buitenland
niet grondgebonden teelten (bijvoorbeeld teelt in potten of op stellingen)
Natuurterrein
mestvrije zones langs waterlopen boven NAP (zie de Grondsoortenkaart Nederland)
feitelijke beschikkingsmacht!
Dieren die in natuurgebieden lopen gelden als uitgeschaarde dieren. De mestproductie gedurende
deze periode telt niet mee op het bedrijf. Dit dient op een deugdelijke wijze te worden
geadministreerd.
Aanvoer of afvoer van dierlijke mest:
- Dierlijke mest: bemonsteren of forfaitair (boer- boer transport).
- Kunstmest: volgens de opgave van de fabrikant.
Gebruik het VDM = vervoersbewijs dierlijke mest.
Vaste mestmonsters (dikke fractie) moeten door geaccrediteerde organisaties worden genomen.
Bij boer- boer transport geen VDM benodigd, eisen bij boer- boer transport:
Leverancier en afnemer zijn beiden landbouwbedrijven.
De afstand tussen de locaties waar de mest is geproduceerd en de locatie waar de mest
naartoe moet is hemelsbreed niet meer dan 10 kilometer.
U levert de mest rechtstreeks, zonder tussenopslag.
Het afvoerende bedrijf kan ten minste 75% van de dierlijke mestproductie (in kilo's fosfaat)
plaatsen op de landbouwgrond die bij het bedrijf hoort.
Het bedrijf mag maximaal 25% van de geproduceerde mest (in kilo's fosfaat) afvoeren zonder
wegen, bemonsteren en analyseren.
Geldt ook voor: afvoer naar natuurgrond / particulieren / grond over de grens / vogelaar
variant.
De administratieve verplichtingen:
Bijhouden beginvoorraad doorgeven voorraden bij RVO. Aanvoer mest staat geregistreerd bij
RVO. Afvoer mest, bemonsteren of forfaitair BB-transport aanmelden.
Gecombineerde opgave: grond oppervlak, teelten, PW/PAL getal (vanaf 2021 P-CaCl2) en de fosfaat
verruiming. Tijdige tussentijdse berekeningen om te beoordelen of het jaarlijkse gebruik in evenwicht
ligt met de plaatsingsruimte.
De berekening mestproductie op basis van het gemiddeld aantal dieren over het kalenderjaar CRV
veestaat.
2
, BEX = Bedrijfs specifieke excretie.
Boeren mogen afwijken van de forfaitaire excretienormen door gebruik te maken van de BEX
rekenmethodiek. De BEX dient als bewijsvoering.
- Berekent de totale N en P excretie van de veestapel
- Bij voordeel mag hiervan gebruik worden gemaakt
- Extra gegevens bijhouden
- Bex monsters ruwvoer
- Aankoop ruwvoer geregistreerd
= Geldig voor gebruik stelsel van gebruiksnormen
Vooral afgelopen jaren fosfaatvoordeel verder opgelopen, stikstof voordeel is nihil.
Oefenopdrachten in PPT dia 45 tot 50 (let op BEX voordeel!).
Derogatie; de voorwaarden ten aanzien van Brussel
Derogatie = afwijken van een wettelijke bepaling. Ofwel toestemming van de EU om van een
bepaalde norm te mogen afwijken (i.p.v. 170 kg N).
Derogatie heeft betrekking op het gebruik van dierlijke mest en niet op de productie van mest.
Voorwaarden derogatie:
Voldoen aan de kader richtlijn water + nitraat richtlijn
• Afspraken over het P plafond (172,9 miljoen kg P) (2002 als referentiejaar)
• Afspraken over het N plafond (504 miljoen kg N) (2002 als referentiejaar)
• Sectorplafonds voor NL leidend!
De stikstof plafonds per sector zijn:
282 miljoen kg N melkvee
99,1 miljoen kg N varkenshouderij
60,3 miljoen kg N pluimveehouderij
Vleesvee en overig: 62,6 miljoen kg N
Verdere voorwaarden voor deelname:
- Veen / klei: 250 kilo
3
