Samenvatting Levensfasen
Hoofdstuk 1
Module 1.1 De lichamelijke ontwikkeling
Het leven start na de bevruchting (conceptie). Bij de lichamelijke ontwikkeling kun je altijd
onderscheid maken tussen ontogenese (interactie met de moeder/omgeving) en fylogenese
(ontwikkeling van de soort). De prenatale ontwikkeling is afhankelijk van:
- Groei: Toename van de cellen, lengte en gewicht en is erfelijk bepaald
- Rijping: Het vervullen van nieuwe functies (lichamelijk en fysiologisch)
- Leren: Negatieve gevolgen van alcohol en drugs
In de prenatale fase (zwangerschap) onderscheiden we drie trimesters:
* Het eerste trimester
In de eerste twee weken vindt de celdeling van de zygote (bevruchte eicel) plaats, dit noem je de
germinale fase. De volgende 6 weken ontwikkelt het centrale zenuwstelsel, ogen, oren, hart, tanden,
gehemelte en externe genitaliën. In 8 weken ontwikkelt het van speldeknop naar herkenbare foetus.
Vanaf de 3e week begint het brein zich te vormen net boven de wervelkolom begint het achter brein
(hersenstam), daarom zijn de eerste 3 maanden zo bepalend voor ontwikkeling. Na 12 weken is de
structurele uitbouw bereikt en spreek je van een foetus. De twee periodes van dit trimester samen
noemen we de embryonale fase.
* Het tweede trimester
In dit trimester beginnen bewegingen zoals buigen, strekken, kruipbewegingen, handen sluiten en
klimbewegingen voor te komen. Na 21 weken zijn afzonderlijke bewegingen van hoofd, handen en
voeten van elkaar te onderscheiden. In deze maanden ontwikkelen ook de reflexen. Na de 5e maand
neemt het bewegen weer af omdat functies zoals zintuigen gaan ontwikkelen.
* Het derde trimester
Dit trimester kenmerkt zich door een snelle gewichtstoename van de foetus, hij kan moeilijker
bewegen en positioneert zich met het hoofd naar beneden. De laatste maanden kan hij externe
prikkels onderscheiden zoals geluid en licht/donker door de dunner geworden buikwand.
Module 1.2 Ontwikkeling van de reflexen
Reflexen zijn onbewuste en automatisch fysiologische reacties op prikkels en veranderingen in de
omgeving en bezitten de volgende kenmerken; Het zijn onwillekeurige bewegingen, ze geven
informatie over het functioneren van het zenuwstelsel en worden bestuurd door de hersenstam. De
ongeboren mens kent er 8 en ze komen tot stand in de uterus (baarmoeder).
- Uterine withdrawal reflex: Terugtrekken van het lichaam bij het prikkelen van de tenen
- Mororeflex: Bij schrik het openen van vingers, armen en benen en vervolgens ‘omhelzen’.
Ook het kort openen en sluiten van de mond.
- Babinskyreflex: Het oprichten van de grote teen en spreiden van de andere tenen bij het
Naar achteren strijken over de voetzool
- Palmar of grijpreflex: Vingers sluiten stevig bij het licht aanraken van de handpalm
- Asymetrisch tonisch nekreflex: Het hoofd dat naar één kant draait roept het strekken van
arm/been aan dezelfde kant op.
- Spinal galant reflex: Bij stimulatie van buik of rug roteert het ruggenmerg 45 graden naar de
Gestimuleerde kant
- Rooting/sucking reflex: Bij lichte aanraking van de wang of mondrand draait het hoofd naar
de stimulus en opent de mond met uitgestoken tong als anticipatie op het zuigen.
- Tonisch labyrinthe reflex forward: Bij het voor en achterwaarts bewegen van het hoofd
buigt het hoofd boven en onder het niveau van de ruggengraat door.
,Module 1.3 Visies op het prenataal bewustzijn
De verschillende visies zijn vanuit westerse verklaringen gegeven en zijn gebaseerd op een bepaald
mensbeeld (de voorstelling van een mens). Deze ideeën gaan over de ontwikkeling van het menselijk
bewustzijn:
- Leer theoretisch/behavioristisch: De mens is na geboorte een ongeschreven blad en word
bepaald door leerervaringen
-Biologisch: Interne of erfelijke factoren bepalen de mens
-Omgevingspsychologisch: De mens wordt bepaald door een wisselwerking tussen sociale en
ruimtelijk/materiële omgeving
- Cognitivistisch: Zelfsturing en informatieverwerking zijn bepalend voor de mens
- Psychoanalytische visie: Biologische aanleg en opvoedingservaringen zijn belangrijke
factoren die bepalend zijn voor de persoonlijkheid
- Humanistische visie: Individuele beleving, zelfontplooiing en eigen verantwoordelijkheid zijn
bepalend
- Bio-ecologisch: Door externe invloeden geeft het kind een zelfbewustere vorm aan zijn
ontwikkeling.
De visie op het leven voor de geboorte en mate van zelfbewustzijn van embryo of foetus is bepalend
in het oordeel over thema’s als euthanasie of abortus. In de prenatale periode speelt de ontwikkeling
van het onbewuste een rol, hierdoor wordt een belangrijk deel van je persoonlijkheid bepaald.
Module 1.4 Omgeving van embryo en foetus
Hoewel de placenta werkt als filter voor chemische stoffen die schadelijk zijn is het niet afdoende.
Middelen die van buiten komen en die een schadelijke invloed hebben op prenatale ontwikkeling
noem je teratogenen. Deze zijn te onderscheiden in:
* Alcohol en/of drugsgebruik
Matig nuttigen kan leiden tot een lager geboortegewicht en minder alertheid van de baby. FAS
(foetaal alcoholsyndroom) is een rechtstreeks gevolg van drinken tijdens de zwangerschap. Wanneer
de moeder te veel rookt kan de foetus stoppen met adembewegingen maken. Er wordt gedacht dat
zuurstofgebrek mogelijk verantwoordelijk is voor wiegendood of SID (sudden infant death). De
pasgeborene zou geen goede reactie geven op zuurstofgebrek doordat er in de baarmoeder
verwarring is ontstaan.
* Medicijngebruik
Langdurig gebruik kan leiden tot ernstige lichamelijke afwijkingen van het embryo. Voorbeeld hiervan
is Softenon, dit werd voorgeschreven tegen slapeloosheid en ochtendmisselijkheid. Softenon bleek te
zorgen voor een ontbrekende of onderontwikkeling van ledematen en organen. DES zou miskramen
voorkomen maar de geboren dochters hadden juist verhoogd risico op premature baby’s, miskramen
en baarmoederhalskanker.
* Ondervoeding
Dit kan leiden tot neurologische afwijkingen en heeft effect op de ontwikkeling van de hersenen. Op
de lange termijn is er een verhoogde kans op vetzucht, hoge bloeddruk, depressie en schizofrenie.
* Chemicaliën & Stralingsgevaar
Radioactieve straling bereikt de foetus rechtstreeks en hoge levels van lood en PCB kan vergiftiging
geven. Straling veroorzaakt afwijkingen in het centrale zenuwstelsel.
* Ongelukken
Bij verwonding vangt het vruchtwater een gedeelte van de klap op maar het kan leiden tot
vroeggeboorte of beschadiging van de foetus. Bij een te kleine placenta is er een verminderde
toevoer van zuurstof en voedingsstoffen.
* Infectieziekten
Bij ziekten als rodehond leidt het tot 50% kans op afwijkingen bij de geboorte. Het Hiv-virus wordt
vlak voor, tijdens of na de geboorte overgedragen en overlijdt een besmette baby met 95% kans voor
het derde levensjaar. Bij syfilis kan de foetus vanaf 4 maanden besmet raken en kan leiden tot
blind/doofheid en geestelijke achterstand.
, * Psychische ziekten
Hier spreken we over erfelijke ziektes en factoren als stress, angst en depressie. Schizofrenie, de
trigger hiervan, komt uit een stressvolle omgeving en is dus niet erfelijk.
* Zware stress
Stress kan leiden tot een verhoging van de adrenalineproductie in het bloed van de moeder. Dit leidt
tot een onrustig slaappatroon (meer beweging en minder diep) bij de baby.
* Leeftijd van de aanstaande moeder
Moeders jonger dan 17 hebben verhoogde kans op vroeggeboorte en 2x zoveel op doodgeboren
kinderen, dit is ook bij oudere moeders het geval waarbij ook lichtverhoogde kans is op psychische
problemen en het syndroom van Down (trisomie). De beste leeftijd om kinderen te krijgen is tussen
de 20 en de 35 jaar.
* Leeftijd van de aanstaande vader
Oudere zaadcellen hebben invloed op de psychische problemen. Het risico op schizofrenie
verdubbeld bij een leeftijd van 45 en verdriedubbeld bij een leeftijd van 50. Ook neemt de kans op
ASS en manisch-depressiviteit toe en zijn baby’s vaak lichter in gewicht.
Hoofdstuk 1
Module 1.1 De lichamelijke ontwikkeling
Het leven start na de bevruchting (conceptie). Bij de lichamelijke ontwikkeling kun je altijd
onderscheid maken tussen ontogenese (interactie met de moeder/omgeving) en fylogenese
(ontwikkeling van de soort). De prenatale ontwikkeling is afhankelijk van:
- Groei: Toename van de cellen, lengte en gewicht en is erfelijk bepaald
- Rijping: Het vervullen van nieuwe functies (lichamelijk en fysiologisch)
- Leren: Negatieve gevolgen van alcohol en drugs
In de prenatale fase (zwangerschap) onderscheiden we drie trimesters:
* Het eerste trimester
In de eerste twee weken vindt de celdeling van de zygote (bevruchte eicel) plaats, dit noem je de
germinale fase. De volgende 6 weken ontwikkelt het centrale zenuwstelsel, ogen, oren, hart, tanden,
gehemelte en externe genitaliën. In 8 weken ontwikkelt het van speldeknop naar herkenbare foetus.
Vanaf de 3e week begint het brein zich te vormen net boven de wervelkolom begint het achter brein
(hersenstam), daarom zijn de eerste 3 maanden zo bepalend voor ontwikkeling. Na 12 weken is de
structurele uitbouw bereikt en spreek je van een foetus. De twee periodes van dit trimester samen
noemen we de embryonale fase.
* Het tweede trimester
In dit trimester beginnen bewegingen zoals buigen, strekken, kruipbewegingen, handen sluiten en
klimbewegingen voor te komen. Na 21 weken zijn afzonderlijke bewegingen van hoofd, handen en
voeten van elkaar te onderscheiden. In deze maanden ontwikkelen ook de reflexen. Na de 5e maand
neemt het bewegen weer af omdat functies zoals zintuigen gaan ontwikkelen.
* Het derde trimester
Dit trimester kenmerkt zich door een snelle gewichtstoename van de foetus, hij kan moeilijker
bewegen en positioneert zich met het hoofd naar beneden. De laatste maanden kan hij externe
prikkels onderscheiden zoals geluid en licht/donker door de dunner geworden buikwand.
Module 1.2 Ontwikkeling van de reflexen
Reflexen zijn onbewuste en automatisch fysiologische reacties op prikkels en veranderingen in de
omgeving en bezitten de volgende kenmerken; Het zijn onwillekeurige bewegingen, ze geven
informatie over het functioneren van het zenuwstelsel en worden bestuurd door de hersenstam. De
ongeboren mens kent er 8 en ze komen tot stand in de uterus (baarmoeder).
- Uterine withdrawal reflex: Terugtrekken van het lichaam bij het prikkelen van de tenen
- Mororeflex: Bij schrik het openen van vingers, armen en benen en vervolgens ‘omhelzen’.
Ook het kort openen en sluiten van de mond.
- Babinskyreflex: Het oprichten van de grote teen en spreiden van de andere tenen bij het
Naar achteren strijken over de voetzool
- Palmar of grijpreflex: Vingers sluiten stevig bij het licht aanraken van de handpalm
- Asymetrisch tonisch nekreflex: Het hoofd dat naar één kant draait roept het strekken van
arm/been aan dezelfde kant op.
- Spinal galant reflex: Bij stimulatie van buik of rug roteert het ruggenmerg 45 graden naar de
Gestimuleerde kant
- Rooting/sucking reflex: Bij lichte aanraking van de wang of mondrand draait het hoofd naar
de stimulus en opent de mond met uitgestoken tong als anticipatie op het zuigen.
- Tonisch labyrinthe reflex forward: Bij het voor en achterwaarts bewegen van het hoofd
buigt het hoofd boven en onder het niveau van de ruggengraat door.
,Module 1.3 Visies op het prenataal bewustzijn
De verschillende visies zijn vanuit westerse verklaringen gegeven en zijn gebaseerd op een bepaald
mensbeeld (de voorstelling van een mens). Deze ideeën gaan over de ontwikkeling van het menselijk
bewustzijn:
- Leer theoretisch/behavioristisch: De mens is na geboorte een ongeschreven blad en word
bepaald door leerervaringen
-Biologisch: Interne of erfelijke factoren bepalen de mens
-Omgevingspsychologisch: De mens wordt bepaald door een wisselwerking tussen sociale en
ruimtelijk/materiële omgeving
- Cognitivistisch: Zelfsturing en informatieverwerking zijn bepalend voor de mens
- Psychoanalytische visie: Biologische aanleg en opvoedingservaringen zijn belangrijke
factoren die bepalend zijn voor de persoonlijkheid
- Humanistische visie: Individuele beleving, zelfontplooiing en eigen verantwoordelijkheid zijn
bepalend
- Bio-ecologisch: Door externe invloeden geeft het kind een zelfbewustere vorm aan zijn
ontwikkeling.
De visie op het leven voor de geboorte en mate van zelfbewustzijn van embryo of foetus is bepalend
in het oordeel over thema’s als euthanasie of abortus. In de prenatale periode speelt de ontwikkeling
van het onbewuste een rol, hierdoor wordt een belangrijk deel van je persoonlijkheid bepaald.
Module 1.4 Omgeving van embryo en foetus
Hoewel de placenta werkt als filter voor chemische stoffen die schadelijk zijn is het niet afdoende.
Middelen die van buiten komen en die een schadelijke invloed hebben op prenatale ontwikkeling
noem je teratogenen. Deze zijn te onderscheiden in:
* Alcohol en/of drugsgebruik
Matig nuttigen kan leiden tot een lager geboortegewicht en minder alertheid van de baby. FAS
(foetaal alcoholsyndroom) is een rechtstreeks gevolg van drinken tijdens de zwangerschap. Wanneer
de moeder te veel rookt kan de foetus stoppen met adembewegingen maken. Er wordt gedacht dat
zuurstofgebrek mogelijk verantwoordelijk is voor wiegendood of SID (sudden infant death). De
pasgeborene zou geen goede reactie geven op zuurstofgebrek doordat er in de baarmoeder
verwarring is ontstaan.
* Medicijngebruik
Langdurig gebruik kan leiden tot ernstige lichamelijke afwijkingen van het embryo. Voorbeeld hiervan
is Softenon, dit werd voorgeschreven tegen slapeloosheid en ochtendmisselijkheid. Softenon bleek te
zorgen voor een ontbrekende of onderontwikkeling van ledematen en organen. DES zou miskramen
voorkomen maar de geboren dochters hadden juist verhoogd risico op premature baby’s, miskramen
en baarmoederhalskanker.
* Ondervoeding
Dit kan leiden tot neurologische afwijkingen en heeft effect op de ontwikkeling van de hersenen. Op
de lange termijn is er een verhoogde kans op vetzucht, hoge bloeddruk, depressie en schizofrenie.
* Chemicaliën & Stralingsgevaar
Radioactieve straling bereikt de foetus rechtstreeks en hoge levels van lood en PCB kan vergiftiging
geven. Straling veroorzaakt afwijkingen in het centrale zenuwstelsel.
* Ongelukken
Bij verwonding vangt het vruchtwater een gedeelte van de klap op maar het kan leiden tot
vroeggeboorte of beschadiging van de foetus. Bij een te kleine placenta is er een verminderde
toevoer van zuurstof en voedingsstoffen.
* Infectieziekten
Bij ziekten als rodehond leidt het tot 50% kans op afwijkingen bij de geboorte. Het Hiv-virus wordt
vlak voor, tijdens of na de geboorte overgedragen en overlijdt een besmette baby met 95% kans voor
het derde levensjaar. Bij syfilis kan de foetus vanaf 4 maanden besmet raken en kan leiden tot
blind/doofheid en geestelijke achterstand.
, * Psychische ziekten
Hier spreken we over erfelijke ziektes en factoren als stress, angst en depressie. Schizofrenie, de
trigger hiervan, komt uit een stressvolle omgeving en is dus niet erfelijk.
* Zware stress
Stress kan leiden tot een verhoging van de adrenalineproductie in het bloed van de moeder. Dit leidt
tot een onrustig slaappatroon (meer beweging en minder diep) bij de baby.
* Leeftijd van de aanstaande moeder
Moeders jonger dan 17 hebben verhoogde kans op vroeggeboorte en 2x zoveel op doodgeboren
kinderen, dit is ook bij oudere moeders het geval waarbij ook lichtverhoogde kans is op psychische
problemen en het syndroom van Down (trisomie). De beste leeftijd om kinderen te krijgen is tussen
de 20 en de 35 jaar.
* Leeftijd van de aanstaande vader
Oudere zaadcellen hebben invloed op de psychische problemen. Het risico op schizofrenie
verdubbeld bij een leeftijd van 45 en verdriedubbeld bij een leeftijd van 50. Ook neemt de kans op
ASS en manisch-depressiviteit toe en zijn baby’s vaak lichter in gewicht.
