LES 6 HISTORISCHE PERIODES
DE VROEGE MIDDELEEUWEN
1. Inleiding (literatuur)
- the Archaeology of Medieval Europe (van 8e tot 12e eeuw)
- northwest Europe in the Early Middle Ages (600-1150) – Christopher Loveluck
- framing the Early Middle Ages (400-800) – Chris Wickham
2. Politiek-economische context
A. Politiek:
Periode 3e – 5e eeuw n. Chr. : migratieperiode: Frankische periode
twee machtsblokken
o Imperium Romanum
o Germaans gebied
Tribale samenlevingsstructuur
Heterogene etnische groepen (Chauken, Friezen, Saxen,…)
Sedentair, oorlogsvoering = martiale cultuur
=> plundering en sociale competitie: verwerving van rijkdom
e e
Periode 6 – 9 eeuw n. Chr. : vroege middeleeuwen
o Vorming van koningdommen: eerste staatsvorming
bv. reges Francorum
Francia (Merovingisch gebied)
Wessex-rijk (Engeland)
-> raakt ook versnipperd in kleinere koninkrijken
Vendel (Scandinavië)
o Unificatie onder Karel de Grote
o Christendom
Migratieperiode:
Geleidelijk stijgende Germaanse invloed
Vanaf ca. 300 n. Chr. worden vooral Saksen en Franken in bronnen vermeld
Salische Franken worden vanaf ca. 300 n. Chr. onder Constantius Chlorus op de Betuwe
(Batavia) vermeld en onder Julianus ca. 350 n. Chr. in de Kempen (Toxandria).
Vanaf 5e eeuw definitieve vestiging van Germaanse bevolkingsgroepen
onder leiding van “warlords”
=> groeien uit tot machtige koningshuizen, bv. Childerik en Clovis
Merovingische dynastie:
Merovingische “dynastie” vanaf 2e helft 5e eeuw
vanuit de groep Salische Franken, geleid door Childerik en Clovis
Basis van Merovingisch rijk gelegd in 5e eeuw
uitbouw in 6e en 7e eeuw
Clovis zet veroveringen van (vader) Childerik verder
o Oorlog: intern en extern
o Huwelijkspolitiek
o Gift-giving (rol van goud)
muntstelsel verdwijnt bijna volledig, munt vooral symbolische functie
o Beperking rol van (rivaliserende) aristocratie
Geen erfopvolging : verdeling van grondgebied onder alle zonen
Uiteindelijk versnippering : hofmeiers nemen gezag van “vadsige koningen” over
=> basis van Karolingische tijd
, Karel Martel (hofmeier) schuift macht van Merovingers aan de kant.
° Karolingisch rijk
Zoon Pepijn de Korte wordt koning van Francia in 751
Lex Salica
= oud-Germaans gewoonterecht
-> eigendommen, erfenis, diefstal, moord en geweld
Belangrijk: erfopvolging in mannelijke lijn, onder alle zonen
=> resulteerde steeds in versnippering van het rijk (zowel bij Merovingers, als Karolingers)
Sutton Hoo, 1939: (in Engeland)
In grafheuvelgroep (men dacht al geplunderd (fout))
=> skelet van zeewaardig schip gevonden
schip werd hoogstwaarschijnlijk gebruikt door Germaanse groepen om zee over te steken, om zich te
gaan vestigen in Engeland.
Bij begraving:
Schip => nieuwe functie:
op schip dodenhuis gebouwd, om daarin doden (Germaanse leiders) te begraven
Vondsten:
- munten
- scepter van Raedwald
- zwaard
- helm
Karel de Grote (ca. 742-814)
Consoliderende en expansionistische politiek
Unificatie: nieuw West-Romeins Rijk
(het was zo’n grote expansie, dat het rijk ongeveer het vroeger Wrrijk was)
Imperator Augustus gekroond door paus Leo III
Bestuurlijke hervorming: grafelijke stelsel
Opvolgers : opnieuw versnippering
Na dood Karel de Grote: Lodewijk de Vrome (816-840) neemt rijk over
Naar Germaanse traditie: verdeling van het rijk, na dood Lodewijk de Vrome
bij Verdrag van Verdun in 843: rijk van Karel de Grote wordt gesplitst
Westen: Karel de Kale: Romaans
Midden: middenrijk, Italië en keizerskroon: Lotharius
Oosten: Lodewijk de Duitser: Germaans
Vlaamse graven:
Boudewijn I, ‘met de ijzeren arm’ (862-879)
o Gehuwd met Judith, dochter van Karel de Kale
o Mythe van de forestiers
o Komt uit de streek van Laon, beleend met verschillende pagi (gouwen)
Pagus Flandrensis
- Brugge, Gistel, Oudenburg, Torhout
- Waasland, Kortrijk, Gent, Terwaan
(Mark)graven regeerden over een (militaire) gouw
Tendens tot ontwikkeling eigen vorstendom
DE VROEGE MIDDELEEUWEN
1. Inleiding (literatuur)
- the Archaeology of Medieval Europe (van 8e tot 12e eeuw)
- northwest Europe in the Early Middle Ages (600-1150) – Christopher Loveluck
- framing the Early Middle Ages (400-800) – Chris Wickham
2. Politiek-economische context
A. Politiek:
Periode 3e – 5e eeuw n. Chr. : migratieperiode: Frankische periode
twee machtsblokken
o Imperium Romanum
o Germaans gebied
Tribale samenlevingsstructuur
Heterogene etnische groepen (Chauken, Friezen, Saxen,…)
Sedentair, oorlogsvoering = martiale cultuur
=> plundering en sociale competitie: verwerving van rijkdom
e e
Periode 6 – 9 eeuw n. Chr. : vroege middeleeuwen
o Vorming van koningdommen: eerste staatsvorming
bv. reges Francorum
Francia (Merovingisch gebied)
Wessex-rijk (Engeland)
-> raakt ook versnipperd in kleinere koninkrijken
Vendel (Scandinavië)
o Unificatie onder Karel de Grote
o Christendom
Migratieperiode:
Geleidelijk stijgende Germaanse invloed
Vanaf ca. 300 n. Chr. worden vooral Saksen en Franken in bronnen vermeld
Salische Franken worden vanaf ca. 300 n. Chr. onder Constantius Chlorus op de Betuwe
(Batavia) vermeld en onder Julianus ca. 350 n. Chr. in de Kempen (Toxandria).
Vanaf 5e eeuw definitieve vestiging van Germaanse bevolkingsgroepen
onder leiding van “warlords”
=> groeien uit tot machtige koningshuizen, bv. Childerik en Clovis
Merovingische dynastie:
Merovingische “dynastie” vanaf 2e helft 5e eeuw
vanuit de groep Salische Franken, geleid door Childerik en Clovis
Basis van Merovingisch rijk gelegd in 5e eeuw
uitbouw in 6e en 7e eeuw
Clovis zet veroveringen van (vader) Childerik verder
o Oorlog: intern en extern
o Huwelijkspolitiek
o Gift-giving (rol van goud)
muntstelsel verdwijnt bijna volledig, munt vooral symbolische functie
o Beperking rol van (rivaliserende) aristocratie
Geen erfopvolging : verdeling van grondgebied onder alle zonen
Uiteindelijk versnippering : hofmeiers nemen gezag van “vadsige koningen” over
=> basis van Karolingische tijd
, Karel Martel (hofmeier) schuift macht van Merovingers aan de kant.
° Karolingisch rijk
Zoon Pepijn de Korte wordt koning van Francia in 751
Lex Salica
= oud-Germaans gewoonterecht
-> eigendommen, erfenis, diefstal, moord en geweld
Belangrijk: erfopvolging in mannelijke lijn, onder alle zonen
=> resulteerde steeds in versnippering van het rijk (zowel bij Merovingers, als Karolingers)
Sutton Hoo, 1939: (in Engeland)
In grafheuvelgroep (men dacht al geplunderd (fout))
=> skelet van zeewaardig schip gevonden
schip werd hoogstwaarschijnlijk gebruikt door Germaanse groepen om zee over te steken, om zich te
gaan vestigen in Engeland.
Bij begraving:
Schip => nieuwe functie:
op schip dodenhuis gebouwd, om daarin doden (Germaanse leiders) te begraven
Vondsten:
- munten
- scepter van Raedwald
- zwaard
- helm
Karel de Grote (ca. 742-814)
Consoliderende en expansionistische politiek
Unificatie: nieuw West-Romeins Rijk
(het was zo’n grote expansie, dat het rijk ongeveer het vroeger Wrrijk was)
Imperator Augustus gekroond door paus Leo III
Bestuurlijke hervorming: grafelijke stelsel
Opvolgers : opnieuw versnippering
Na dood Karel de Grote: Lodewijk de Vrome (816-840) neemt rijk over
Naar Germaanse traditie: verdeling van het rijk, na dood Lodewijk de Vrome
bij Verdrag van Verdun in 843: rijk van Karel de Grote wordt gesplitst
Westen: Karel de Kale: Romaans
Midden: middenrijk, Italië en keizerskroon: Lotharius
Oosten: Lodewijk de Duitser: Germaans
Vlaamse graven:
Boudewijn I, ‘met de ijzeren arm’ (862-879)
o Gehuwd met Judith, dochter van Karel de Kale
o Mythe van de forestiers
o Komt uit de streek van Laon, beleend met verschillende pagi (gouwen)
Pagus Flandrensis
- Brugge, Gistel, Oudenburg, Torhout
- Waasland, Kortrijk, Gent, Terwaan
(Mark)graven regeerden over een (militaire) gouw
Tendens tot ontwikkeling eigen vorstendom
