Samenvatting Inleiding pedagogische onderwijs 2B
- Alle colleges
- Boek bijbehorende hoofdstukken voor het tentamen
pedagogiek in beeld
- Boek: Als opvoeden niet vanzelf gaat
- Boek: De antwoorden op de vraagstelling
Universiteit Leiden
1
Studie: Pedagogische wetenschappen
Leerjaar: 1
,Inleiding pedagogische onderwijs 2B: leerproblemen
College 1: Dyslexie
Leerproblemen
Hoe ontwikkelt een leerprobleem zich?
• Aanleg
• Omgevingsfactoren
• Interactie tussen: kind-kenmerken & ervaringen thuis en op school
• Wanneer je inzicht in ontstaan heb van de leerproblemen -> handreiking interventies
• Individuele diagnostiek en behandeling
Dyslexie = wanneer de automatisering van woordidentificatie lezen en/of schriftbeeldvorming
zich niet, dan wel zeer onvolledig of zeer moeizaam ontwikkelt. ( definitie 1995)
Kenmerken:
• Lezen en spellen van woorden is problematisch
• De nadruk ligt op: dyslexie als automatiseringsprobleem
Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren
en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau. ( definitie
2003 )
nog steeds beschrijvend
Nieuwste definitie: (2006)
Dyslexie is:
• Een specifieke lees- en spellingsstoornis met een neurobiologische basis, die wordt
veroorzaakt door cognitieve verwerkingsstoornissen op het raakvlak van fonologische en
orthografische taalverwerking.
• Deze specifieke taalverwerkingsproblemen wijken proportioneel af van het overige
cognitieve, en m.n. taalverwerkingsprofiel en leiden tot een ernstig probleem met het
lezen en spellen van woorden ondanks regelmatig onderwijs.
• Dit specifieke lees- en spellingsprobleem beperkt in ernstige mate een normale
educatieve ontwikkeling, die op grond van de overige cognitieve vaardigheden
geïndiceerd zou zijn.
Beschrijven van het probleem, oorzaak, specifiek probleem, consequenties van dyslexie,
dus niet alleen de stoornis, maar ook de daaruit voortvloeiende belemmeringen
3 criteria:
• Achterstandscriterium
• Resistentiecriterium
• Exclusiviteitcriterium
Prevalentie van dyslexie:
Leerling-populatie aan het eind van de basisschool:
2
,10% ernstige lees- en spellingsproblemen -> 3 a 4% dyslexie
Verhouding jongens: meisjes is 3:2
Comorbiditeit
Comorbiditeit komt niet perse vaak voor !
Decoderen = letters die ze ziet omzetten naar klanken.
• Context werkt inhiberend wanneer een kind niet zo goed kan lezen.
• Wanneer het heel traag gaat word context onbruikbaar.
Gevolg van dyslexie is dat je een woord niet begrijpt, maar dit staat los van begrijpend lezen.
Score brustest
• Groep 5: 1 woord per seconde ( losse woorden ), 2 woorden per seconde ( in tekst )
• Steeds meer orthografische kennis wat bijdraagt aan je woordenkennis ->
subnicaalniveau
• Pseudowoorden gebruiken omdat er geen kennis mogelijk is. ( fonologische verwerking )
• Goeie lezer maakt ook fouten en leest stuk langzamer bij pseudowoorden dan bij
bekende woorden.
• Slechte lezer maakt veel fouten, probeert te gokken.
• Klankverwerking is heel moeilijk voor dyslexie mensen
3
, Leesontwikkeling
Basisvaardigheden bij leren lezen:
• Fonologisch bewustzijn = de vaardigheid om klankeenheden in woorden te
herkennen en te manipuleren ongeacht de betekenis.
• Benoemsnelheid = De snelheid waarmee de namen van symbolen gegeven kunnen
worden.
Ontwikkeling fonologisch bewustzijn:
•Continuüm: bewustzijn van grote, concrete klankeenheden tot bewustzijn van kleine,
abstract klankeenheden.
Onderscheiden van woorden:
• In zinnen
• Woorden kunnen combineren tot samengesteld woord
• Woord halen uit samengesteld woord en zeggen welk woord resteert
Onderscheiden van lettergrepen/klankgroepen
Fonemisch bewustzijn= onderscheiden van de kleinste klankeenheid
Foneemsegmentatie testen / foneemanalyse:
• Koe -> 2 ( k-oe)
• Pen ->3 (p-e-n)
Foneemmanipulatie taken -> foneemdeletie:
Wat is boog wanneer je b weghaalt. Plaatje van oog
Voorbeeld tentamen stellingen:
Stelling l: Fonologisch bewustzijn is het vermogen de klankopbouw van betekenisvolle woorden
te ontdekken en te manipuleren. -> klopt niet.
Stelling ll: Om het geheugen van kinderen te ontlasten bij foneemmanipulatie taken (zoals het
samenvoegen of weglaten van klankeenheden), kunnen plaatjes of objecten ondersteund zijn. -
> klopt niet
Co-articulatie = de invloed van klanken in een woord op elkaar.
Allofonen = dezelfde fonemen kunnen anders klinken in verschillende woorden.
Stoep
Stop
Taal
Benoemsnelheid: meten met rapid naming test -> noem zo snel mogelijk (objecten, cijfers,
kleuren). Fonologische code -> overeenkomst met traag benoemen van woorden.
Snelheid van lezen 2 benaderingen:
4
- Alle colleges
- Boek bijbehorende hoofdstukken voor het tentamen
pedagogiek in beeld
- Boek: Als opvoeden niet vanzelf gaat
- Boek: De antwoorden op de vraagstelling
Universiteit Leiden
1
Studie: Pedagogische wetenschappen
Leerjaar: 1
,Inleiding pedagogische onderwijs 2B: leerproblemen
College 1: Dyslexie
Leerproblemen
Hoe ontwikkelt een leerprobleem zich?
• Aanleg
• Omgevingsfactoren
• Interactie tussen: kind-kenmerken & ervaringen thuis en op school
• Wanneer je inzicht in ontstaan heb van de leerproblemen -> handreiking interventies
• Individuele diagnostiek en behandeling
Dyslexie = wanneer de automatisering van woordidentificatie lezen en/of schriftbeeldvorming
zich niet, dan wel zeer onvolledig of zeer moeizaam ontwikkelt. ( definitie 1995)
Kenmerken:
• Lezen en spellen van woorden is problematisch
• De nadruk ligt op: dyslexie als automatiseringsprobleem
Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren
en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau. ( definitie
2003 )
nog steeds beschrijvend
Nieuwste definitie: (2006)
Dyslexie is:
• Een specifieke lees- en spellingsstoornis met een neurobiologische basis, die wordt
veroorzaakt door cognitieve verwerkingsstoornissen op het raakvlak van fonologische en
orthografische taalverwerking.
• Deze specifieke taalverwerkingsproblemen wijken proportioneel af van het overige
cognitieve, en m.n. taalverwerkingsprofiel en leiden tot een ernstig probleem met het
lezen en spellen van woorden ondanks regelmatig onderwijs.
• Dit specifieke lees- en spellingsprobleem beperkt in ernstige mate een normale
educatieve ontwikkeling, die op grond van de overige cognitieve vaardigheden
geïndiceerd zou zijn.
Beschrijven van het probleem, oorzaak, specifiek probleem, consequenties van dyslexie,
dus niet alleen de stoornis, maar ook de daaruit voortvloeiende belemmeringen
3 criteria:
• Achterstandscriterium
• Resistentiecriterium
• Exclusiviteitcriterium
Prevalentie van dyslexie:
Leerling-populatie aan het eind van de basisschool:
2
,10% ernstige lees- en spellingsproblemen -> 3 a 4% dyslexie
Verhouding jongens: meisjes is 3:2
Comorbiditeit
Comorbiditeit komt niet perse vaak voor !
Decoderen = letters die ze ziet omzetten naar klanken.
• Context werkt inhiberend wanneer een kind niet zo goed kan lezen.
• Wanneer het heel traag gaat word context onbruikbaar.
Gevolg van dyslexie is dat je een woord niet begrijpt, maar dit staat los van begrijpend lezen.
Score brustest
• Groep 5: 1 woord per seconde ( losse woorden ), 2 woorden per seconde ( in tekst )
• Steeds meer orthografische kennis wat bijdraagt aan je woordenkennis ->
subnicaalniveau
• Pseudowoorden gebruiken omdat er geen kennis mogelijk is. ( fonologische verwerking )
• Goeie lezer maakt ook fouten en leest stuk langzamer bij pseudowoorden dan bij
bekende woorden.
• Slechte lezer maakt veel fouten, probeert te gokken.
• Klankverwerking is heel moeilijk voor dyslexie mensen
3
, Leesontwikkeling
Basisvaardigheden bij leren lezen:
• Fonologisch bewustzijn = de vaardigheid om klankeenheden in woorden te
herkennen en te manipuleren ongeacht de betekenis.
• Benoemsnelheid = De snelheid waarmee de namen van symbolen gegeven kunnen
worden.
Ontwikkeling fonologisch bewustzijn:
•Continuüm: bewustzijn van grote, concrete klankeenheden tot bewustzijn van kleine,
abstract klankeenheden.
Onderscheiden van woorden:
• In zinnen
• Woorden kunnen combineren tot samengesteld woord
• Woord halen uit samengesteld woord en zeggen welk woord resteert
Onderscheiden van lettergrepen/klankgroepen
Fonemisch bewustzijn= onderscheiden van de kleinste klankeenheid
Foneemsegmentatie testen / foneemanalyse:
• Koe -> 2 ( k-oe)
• Pen ->3 (p-e-n)
Foneemmanipulatie taken -> foneemdeletie:
Wat is boog wanneer je b weghaalt. Plaatje van oog
Voorbeeld tentamen stellingen:
Stelling l: Fonologisch bewustzijn is het vermogen de klankopbouw van betekenisvolle woorden
te ontdekken en te manipuleren. -> klopt niet.
Stelling ll: Om het geheugen van kinderen te ontlasten bij foneemmanipulatie taken (zoals het
samenvoegen of weglaten van klankeenheden), kunnen plaatjes of objecten ondersteund zijn. -
> klopt niet
Co-articulatie = de invloed van klanken in een woord op elkaar.
Allofonen = dezelfde fonemen kunnen anders klinken in verschillende woorden.
Stoep
Stop
Taal
Benoemsnelheid: meten met rapid naming test -> noem zo snel mogelijk (objecten, cijfers,
kleuren). Fonologische code -> overeenkomst met traag benoemen van woorden.
Snelheid van lezen 2 benaderingen:
4
