Schema Materieel Strafrecht
Week 2 Legaliteit en daderschap
Voorwaarden voor strafbaarheid
1. Menselijke gedraging
2. Die valt binnen de grenzen van een wettelijke delictsomschrijving
3. Die wederrechtelijk is
4. En aan des daders schuld te wijten is
Moeten door de rechter bewezen worden/aannemelijk zijn geworden, art. 350 Sv
Week 3 Wederrechtelijkheid en causaliteit
Causaliteit Heersende leer; redelijke toerekening
1. Ondergrens: Conditio sine qua non
o Kan het gevolg nog steeds worden toegerekend aan de gedraging van de verdachte,
ondanks een bijzondere omstandigheid nadien?
Medische misser HR: Aortaperforatie
Medische complicatie HR: Letale longembolie
Eigen keuze slachtoffer HR: Niet behandelde longinfectie
2. Twijfel over C.S.Q.N.
a. Breuk in de keten
- Omissiedelicten; HR: Shaken baby
o Zorgplicht maar we zullen nooit weten hoe het zou zijn
gelopen als ik wel zou hebben opgetreden. Misschien was het
kindje alsnog overleden.
o “De kans op het intreden van het gevolg aanzienlijk vergroot”
b. Alternatieve causaliteit; je gaat een ander scenario voorleggen aan de rechter; ja
ik heb dat gedaan, maar het gevolg kan ook zijn veroorzaakt door iets anders.
- HR: Groninger HIV: r.o. 2.4.4.
o Kan gedraging verdachte een onmisbare schakel hebben
gevormd?
o Is het aannemelijk dat het gevolg met een aanzienlijke mate van
waarschijnlijkheid door gedraging van de verdachte is
veroorzaakt?
De gedraging van de verdachte naar haar aard geschikt
om dat gevolg te weeg te brengen?
Naar ervaringsregels leiden tot gevolg?
Afweging scenario:
Scenario t.l.l. dit moet zeer waarschijnlijk de
oorzaak zijn geweest
Alternatieve scenario; zeer onwaarschijnlijk de
oorzaak zijn
Gezichtspunten redelijke toerekening
- Aantal tussenschakels
- Gedraging naar haar aard geschikt
- Tijdsverloop
- Type delict
R.o. 2.4.4.
Het bovenstaande komt erop neer dat in gevallen als de onderhavige voor het redelijkerwijs
toerekenen van het gevolg aan (een gedraging van) de verdachte ten minste is vereist dat wordt
vastgesteld dat dit gedrag een onmisbare schakel kan hebben gevormd in de gebeurtenissen die tot
het gevolg hebben geleid, alsmede dat ook aannemelijk is dat het gevolg met een aanzienlijke mate
, van waarschijnlijkheid door de gedraging van de verdachte is veroorzaakt. Of en wanneer sprake is
van een dergelijke aanzienlijke mate van waarschijnlijkheid, zal afhangen van de concrete
omstandigheden van het geval. Bij de beoordeling daarvan kan als hulpmiddel dienen of in de
gegeven omstandigheden de gedraging van de verdachte naar haar aard geschikt is om dat gevolg
teweeg te brengen en bovendien naar ervaringsregels van dien aard is dat zij het vermoeden wettigt
dat deze heeft geleid tot het intreden van het gevolg (vgl. HR 20 september
2005, LJNAT8303, NJ 2006/86, rov. 3.5). Daarbij kan ook worden betrokken in hoeverre aannemelijk
is geworden dat ten verwere gestelde andere, niet aan de gedraging van de verdachte gerelateerde
oorzaken hoogstwaarschijnlijk niet tot dat gevolg hebben geleid.
Week 4 Opzet
Opzet:
1. Opzet = willens en wetens handelen
2. Oogmerk? Zuiver/vol opzet
a. Willens handelen (volitief) doelgericht handelend naar je doel
b. Wetens handelen (cognitief), het bewustzijn weten hoe je dat doel moet bereiken
en hier ook naar handelen
3. Geen oogmerk (wetende dat, opzettelijk)
a. Voorwaardelijke opzet is voldoende
i. = bewust aanvaarden van de aanmerkelijke kans van het intreden van het
ten laste gelegde gevolg (HR: HIV 1)
b. Aanmerkelijke kans dat het gevolg intreedt door de handeling (niet relevant hierbij is
of het gevolg ook daadwerkelijk is ingetreden) (HR: HIV 1: de aard en ernst van het
gevolg wegen NIET mee!)
i. Algemene ervaringsregels
ii. Aard van de gedraging + omstandigheden van het geval
iii. Forse kans op het intreden
c. Bewustzijn van die aanmerkelijke kans
i. Verklaringen dader: wist diegene het (aard van de gedragingen en
omstandigheden van het geval (HR: Enkhuizer doodslag)
ii. Objectieve derde (criteriumfiguur): wat zou een redelijk denkend mens
weten in dergelijke omstandigheden
d. Aanvaarden van de aanmerkelijke kans (op de koop toenemen)
i. A.d.h.v. de uiterlijke verschijningsvorm (contra-indicaties) (aard van de
gedraging, verklaring verdachte, getuige, omstandigheden
ii. Bepaalde gedragingen kunnen naar hun uiterlijke verschijningsvorm worden
aangemerkt als zo zeer gericht op een bepaald gevolg dat het – behoudens
contra-indicaties – niet anders kan zijn dan dat de verdachte de
aanmerkelijke kans op het desbetreffende gevolg heeft aanvaard
1. Contra-indicaties = bijv. het afbreken van de inhaalmanoeuvres
2. HR: Porsche en HR: Enkhuizer doodslag
4. Voorbedachte raad (= strafverzwaringsgrond)
a. Voldoende tijd en gelegenheid om na te denken over de betekenis en de gevolgen
van de voorgenomen daad en daaraan rekenschap te geven
b. Contra-indicaties
i. Besluitvorming ontstaat tijdens de uitvoering
ii. Hevige gemoedstoestand
iii. Korte tijd tussen plan en uitvoering
Week 2 Legaliteit en daderschap
Voorwaarden voor strafbaarheid
1. Menselijke gedraging
2. Die valt binnen de grenzen van een wettelijke delictsomschrijving
3. Die wederrechtelijk is
4. En aan des daders schuld te wijten is
Moeten door de rechter bewezen worden/aannemelijk zijn geworden, art. 350 Sv
Week 3 Wederrechtelijkheid en causaliteit
Causaliteit Heersende leer; redelijke toerekening
1. Ondergrens: Conditio sine qua non
o Kan het gevolg nog steeds worden toegerekend aan de gedraging van de verdachte,
ondanks een bijzondere omstandigheid nadien?
Medische misser HR: Aortaperforatie
Medische complicatie HR: Letale longembolie
Eigen keuze slachtoffer HR: Niet behandelde longinfectie
2. Twijfel over C.S.Q.N.
a. Breuk in de keten
- Omissiedelicten; HR: Shaken baby
o Zorgplicht maar we zullen nooit weten hoe het zou zijn
gelopen als ik wel zou hebben opgetreden. Misschien was het
kindje alsnog overleden.
o “De kans op het intreden van het gevolg aanzienlijk vergroot”
b. Alternatieve causaliteit; je gaat een ander scenario voorleggen aan de rechter; ja
ik heb dat gedaan, maar het gevolg kan ook zijn veroorzaakt door iets anders.
- HR: Groninger HIV: r.o. 2.4.4.
o Kan gedraging verdachte een onmisbare schakel hebben
gevormd?
o Is het aannemelijk dat het gevolg met een aanzienlijke mate van
waarschijnlijkheid door gedraging van de verdachte is
veroorzaakt?
De gedraging van de verdachte naar haar aard geschikt
om dat gevolg te weeg te brengen?
Naar ervaringsregels leiden tot gevolg?
Afweging scenario:
Scenario t.l.l. dit moet zeer waarschijnlijk de
oorzaak zijn geweest
Alternatieve scenario; zeer onwaarschijnlijk de
oorzaak zijn
Gezichtspunten redelijke toerekening
- Aantal tussenschakels
- Gedraging naar haar aard geschikt
- Tijdsverloop
- Type delict
R.o. 2.4.4.
Het bovenstaande komt erop neer dat in gevallen als de onderhavige voor het redelijkerwijs
toerekenen van het gevolg aan (een gedraging van) de verdachte ten minste is vereist dat wordt
vastgesteld dat dit gedrag een onmisbare schakel kan hebben gevormd in de gebeurtenissen die tot
het gevolg hebben geleid, alsmede dat ook aannemelijk is dat het gevolg met een aanzienlijke mate
, van waarschijnlijkheid door de gedraging van de verdachte is veroorzaakt. Of en wanneer sprake is
van een dergelijke aanzienlijke mate van waarschijnlijkheid, zal afhangen van de concrete
omstandigheden van het geval. Bij de beoordeling daarvan kan als hulpmiddel dienen of in de
gegeven omstandigheden de gedraging van de verdachte naar haar aard geschikt is om dat gevolg
teweeg te brengen en bovendien naar ervaringsregels van dien aard is dat zij het vermoeden wettigt
dat deze heeft geleid tot het intreden van het gevolg (vgl. HR 20 september
2005, LJNAT8303, NJ 2006/86, rov. 3.5). Daarbij kan ook worden betrokken in hoeverre aannemelijk
is geworden dat ten verwere gestelde andere, niet aan de gedraging van de verdachte gerelateerde
oorzaken hoogstwaarschijnlijk niet tot dat gevolg hebben geleid.
Week 4 Opzet
Opzet:
1. Opzet = willens en wetens handelen
2. Oogmerk? Zuiver/vol opzet
a. Willens handelen (volitief) doelgericht handelend naar je doel
b. Wetens handelen (cognitief), het bewustzijn weten hoe je dat doel moet bereiken
en hier ook naar handelen
3. Geen oogmerk (wetende dat, opzettelijk)
a. Voorwaardelijke opzet is voldoende
i. = bewust aanvaarden van de aanmerkelijke kans van het intreden van het
ten laste gelegde gevolg (HR: HIV 1)
b. Aanmerkelijke kans dat het gevolg intreedt door de handeling (niet relevant hierbij is
of het gevolg ook daadwerkelijk is ingetreden) (HR: HIV 1: de aard en ernst van het
gevolg wegen NIET mee!)
i. Algemene ervaringsregels
ii. Aard van de gedraging + omstandigheden van het geval
iii. Forse kans op het intreden
c. Bewustzijn van die aanmerkelijke kans
i. Verklaringen dader: wist diegene het (aard van de gedragingen en
omstandigheden van het geval (HR: Enkhuizer doodslag)
ii. Objectieve derde (criteriumfiguur): wat zou een redelijk denkend mens
weten in dergelijke omstandigheden
d. Aanvaarden van de aanmerkelijke kans (op de koop toenemen)
i. A.d.h.v. de uiterlijke verschijningsvorm (contra-indicaties) (aard van de
gedraging, verklaring verdachte, getuige, omstandigheden
ii. Bepaalde gedragingen kunnen naar hun uiterlijke verschijningsvorm worden
aangemerkt als zo zeer gericht op een bepaald gevolg dat het – behoudens
contra-indicaties – niet anders kan zijn dan dat de verdachte de
aanmerkelijke kans op het desbetreffende gevolg heeft aanvaard
1. Contra-indicaties = bijv. het afbreken van de inhaalmanoeuvres
2. HR: Porsche en HR: Enkhuizer doodslag
4. Voorbedachte raad (= strafverzwaringsgrond)
a. Voldoende tijd en gelegenheid om na te denken over de betekenis en de gevolgen
van de voorgenomen daad en daaraan rekenschap te geven
b. Contra-indicaties
i. Besluitvorming ontstaat tijdens de uitvoering
ii. Hevige gemoedstoestand
iii. Korte tijd tussen plan en uitvoering
