Door B. D.
1ste bachelor geschiedenis KU Leuven
2021-2022
SAMENVATTING:
Inleiding Historisch Onderzoek
Op basis van de hoorcolleges, powerpoints en documenten opgesteld door professor Heleen
Wyffels
Inhoudstafel
,Les 1: inleiding 3
Les 2: Vragen 6
Les 3: Bronnen 13
Les 4: Kritiek 20
Les 5: Synthese 29
Les 6: Schaal 35
Les 7: Context 42
Les 8: Interdisciplinariteit 48
Les 9: Historiografie 54
Les 10: Kennis 59
Les 11: Maatschappij 64
Stappenplannen casusvragen 68
Les 1: Inleiding
1.1 Wat is geschiedenis?
Carr: boek: ‘What is history’
Geen consensus
2
, Door zowel historici als maatschappij bepaald
a) Connotaties: subjectief, perceptie/ emoties
1) pejoratief (saai bv.)
2) positief (belangrijk bv.)
3) moraliserend (nostalgie, voorspellend, conservatief bv.)
-> combo mogelijk
HISTORICI BIEDEN EEN ANTWOORD
1) relevantie aantonen
-> Heden = continuïteit en verandering
2) relativeren, op lange termijn wijzen
-> Context (bv. van wereldrecord)
3) geen oordeel mogen vellen, geen voorspelling
-> Anders zijn van verleden
b) Definities: 2 verschillende: 2 aforismen
1) The past is a foreign country; they do things differently there.
-> geschiedenis verwijst naar verleden: onderzoeksobject
2) History: an account mostly false, of events unimportant, which are brought
about by rulers mostly knaves [schelmen], and soldiers mostly fools.
-> = verhaal: wat historie maakt, onderzoek, geschiedschrijving
wijst op fundamenteel onderscheid
1) als verleden: bestaat niet meer
2) verhaal over verleden: bestaat nog
Ontologisch onderscheid
Grote variaties aan verhalen/ kennis over verleden
- Ongeschreven (mondeling, materieel)
- Geschreven (brede waaier)
Geschiedschrijving
In enge zin: = onderzoeksverslag met originele bronnen!
Ontstaan bij Herodotos:
volgens Cicero ‘vader van de geschiedschrijving’
Historiën: verslag van onderzoek (mensen ipv goden,
beoordeelt bronnen, litteraire ambitie)
Vader van de leugen???
Geschiedenis: probleem = naamgeving: studie?? Onderzoek??
1.2 Is geschiedenis een wetenschap
Epistemologisch antwoord
Filosofische studie naar fundamenten van wetenschappelijke kennis
Kunnen historici kennis/waarheid produceren?
Antwoord heeft een historische dimensie
Eeuwenlange artes liberalis
19e eeuw: ja
3
, 1960 postmoderne
1. Rankeaanse evolutie
19e eeuw
Verwetenschappelijking Leopold von Ranke (prof)
Vader historisch wetenschap
o Belang objectief!
o Waarheid in bronnen
o Volledigheid bv. archiefbronnen
o Toepassen historisch kritiek
o Ethisch relativisme (eigen periode, eigenheid, geen periode is slecht of goed)
o Impuls aan institutionalisering (seminaries, etc…)
o Literaire dimensie
2. Neo-Rankeaanse evolutie
Leerlingen
o Uitzuivering vd methode
o Groot belang voor de heuristiek (zoeken en vinden van bronnen)
o Regels classificeren/analyseren
o Archief cfr. Labo
Historisme
Geschiedenis = wetenschap?
Hangt af van taalgebied
3. Postmoderne uitdaging
Kritiek op deze epistemologie: stroming postmodernisme
o termen zoals waarheid, objectief afkraken
o ontmaskeren grote verhalen (bv. kapitalisme, religie…)
o geschiedenis onder vuur:
afwiijzen van vooruitgang/zingeving
verleden = onbereikbaar
onvermeidelijke subjectiviteit
o nadruk op taal = stuurt de werkelijkheid = niet objectief
linguistic turn in alle menswetenschappen
4
1ste bachelor geschiedenis KU Leuven
2021-2022
SAMENVATTING:
Inleiding Historisch Onderzoek
Op basis van de hoorcolleges, powerpoints en documenten opgesteld door professor Heleen
Wyffels
Inhoudstafel
,Les 1: inleiding 3
Les 2: Vragen 6
Les 3: Bronnen 13
Les 4: Kritiek 20
Les 5: Synthese 29
Les 6: Schaal 35
Les 7: Context 42
Les 8: Interdisciplinariteit 48
Les 9: Historiografie 54
Les 10: Kennis 59
Les 11: Maatschappij 64
Stappenplannen casusvragen 68
Les 1: Inleiding
1.1 Wat is geschiedenis?
Carr: boek: ‘What is history’
Geen consensus
2
, Door zowel historici als maatschappij bepaald
a) Connotaties: subjectief, perceptie/ emoties
1) pejoratief (saai bv.)
2) positief (belangrijk bv.)
3) moraliserend (nostalgie, voorspellend, conservatief bv.)
-> combo mogelijk
HISTORICI BIEDEN EEN ANTWOORD
1) relevantie aantonen
-> Heden = continuïteit en verandering
2) relativeren, op lange termijn wijzen
-> Context (bv. van wereldrecord)
3) geen oordeel mogen vellen, geen voorspelling
-> Anders zijn van verleden
b) Definities: 2 verschillende: 2 aforismen
1) The past is a foreign country; they do things differently there.
-> geschiedenis verwijst naar verleden: onderzoeksobject
2) History: an account mostly false, of events unimportant, which are brought
about by rulers mostly knaves [schelmen], and soldiers mostly fools.
-> = verhaal: wat historie maakt, onderzoek, geschiedschrijving
wijst op fundamenteel onderscheid
1) als verleden: bestaat niet meer
2) verhaal over verleden: bestaat nog
Ontologisch onderscheid
Grote variaties aan verhalen/ kennis over verleden
- Ongeschreven (mondeling, materieel)
- Geschreven (brede waaier)
Geschiedschrijving
In enge zin: = onderzoeksverslag met originele bronnen!
Ontstaan bij Herodotos:
volgens Cicero ‘vader van de geschiedschrijving’
Historiën: verslag van onderzoek (mensen ipv goden,
beoordeelt bronnen, litteraire ambitie)
Vader van de leugen???
Geschiedenis: probleem = naamgeving: studie?? Onderzoek??
1.2 Is geschiedenis een wetenschap
Epistemologisch antwoord
Filosofische studie naar fundamenten van wetenschappelijke kennis
Kunnen historici kennis/waarheid produceren?
Antwoord heeft een historische dimensie
Eeuwenlange artes liberalis
19e eeuw: ja
3
, 1960 postmoderne
1. Rankeaanse evolutie
19e eeuw
Verwetenschappelijking Leopold von Ranke (prof)
Vader historisch wetenschap
o Belang objectief!
o Waarheid in bronnen
o Volledigheid bv. archiefbronnen
o Toepassen historisch kritiek
o Ethisch relativisme (eigen periode, eigenheid, geen periode is slecht of goed)
o Impuls aan institutionalisering (seminaries, etc…)
o Literaire dimensie
2. Neo-Rankeaanse evolutie
Leerlingen
o Uitzuivering vd methode
o Groot belang voor de heuristiek (zoeken en vinden van bronnen)
o Regels classificeren/analyseren
o Archief cfr. Labo
Historisme
Geschiedenis = wetenschap?
Hangt af van taalgebied
3. Postmoderne uitdaging
Kritiek op deze epistemologie: stroming postmodernisme
o termen zoals waarheid, objectief afkraken
o ontmaskeren grote verhalen (bv. kapitalisme, religie…)
o geschiedenis onder vuur:
afwiijzen van vooruitgang/zingeving
verleden = onbereikbaar
onvermeidelijke subjectiviteit
o nadruk op taal = stuurt de werkelijkheid = niet objectief
linguistic turn in alle menswetenschappen
4
