Kennismanagement
OOW
------------------------
UANTWERPEN
2021-2022
,Inhoudsopgave
Inleiding / Praktisch ..................................................................................................... 5
Deel 1: Wat is kennismanagement? .................................................................................. 6
Strategisch belang van kennismanagement ..................................................................... 6
Context: Waarom is kennismanagement belangrijk geworden in een organisatie? ..............................6
Organisationele kennis .............................................................................................. 8
Bedrijfsprocessen ...........................................................................................................8
Wat is kennis?................................................................................................................8
Strategisch belang van kennis...................................................................................... 9
Dimensies van de kennishuishouding ............................................................................ 10
Kennismanagement processen .......................................................................................... 10
Kennismanagement structuur ........................................................................................... 11
Kennisvoorraden .......................................................................................................... 12
Kennismanagement ................................................................................................. 12
Definitie van kennismanagement ....................................................................................... 12
Doelen van kennismanagement ......................................................................................... 13
Ambitieniveaus van kennismanagement .............................................................................. 13
Verschillende visies op kennis en kennismanagement ...................................................... 13
Denkmodel voor kennismanagement ............................................................................ 14
Probleemgericht .......................................................................................................... 14
Toekomstgericht .......................................................................................................... 15
Technieken en instrumenten ..................................................................................... 16
Instrumenten .............................................................................................................. 16
Multidisciplinaire aanpak ................................................................................................ 16
Meetinstrumenten ........................................................................................................ 16
Kennismanagement als continu leerproces: de lerende organisatie ...................................... 17
Welke organisaties hebben baat bij kennismanagement? ................................................... 18
Praktijkuitdagingen en uitdagingen voor onderzoek ......................................................... 18
Samengevat ........................................................................................................... 19
Begrippen ivm kennismanagement .............................................................................. 20
Voorbeeld examenvragen .......................................................................................... 21
Deel 2: Theorie & onderzoek: een terugblik ..................................................................... 22
Inleiding ............................................................................................................... 22
Historisch overzicht van kennismanagement .................................................................. 22
2
, Eerste generatie .......................................................................................................... 22
Tweede generatie......................................................................................................... 22
Derde generatie ........................................................................................................... 22
Epistemologische visie .............................................................................................. 23
Huidige theorieën en kernconcepten ........................................................................... 23
Kennis-gebaseerde theorie van de organisatie ....................................................................... 23
Dynamisch vermogen theorie ........................................................................................... 24
Intellectueel kapitaal vs Kennismanagement ........................................................................ 24
Vier stromingen ...................................................................................................... 25
Positivistisch ............................................................................................................... 26
Interpretatief – gebaseerd op resources .............................................................................. 26
Interpretatief – gebaseerd op kennis .................................................................................. 27
Organische / dynamische stroming .................................................................................... 27
Conclusie: Kennismanagement als sociaal proces ............................................................ 28
Kennismanagement: wetenschappelijk vs sociaal perspectief ............................................. 28
Voorbeeld examenvragen .......................................................................................... 29
Deel 3: kennistrajecten: een dynamisch perspectief ........................................................... 30
Inleiding ............................................................................................................... 30
Definitie van kennismanagement ................................................................................ 30
Definitie van kennis ................................................................................................. 31
Kennistrajecten ...................................................................................................... 32
Een nieuwe visie op managementprocessen ................................................................... 32
Waarde van ongedeelde basis/kennis ........................................................................... 34
Nieuwe uitdagingen ................................................................................................. 36
Het praktijk gebaseerde perspectief ............................................................................ 37
Conclusies ............................................................................................................. 37
Vergeten en ontleren .................................................................................................. 38
Inleiding ............................................................................................................... 38
Waarom aandacht voor vergeten en ontleren? ................................................................ 38
Onderscheid vergeten & ontleren ................................................................................ 38
Vergeten op organisatieniveau ......................................................................................... 39
Ontleren op organisatieniveau .......................................................................................... 39
Geïntegreerd kader: vormen van organisationeel kennisverlies .......................................... 39
Agency in ontleren ..................................................................................................... 42
Inleiding ............................................................................................................... 42
Borgen/bestendigen van kennis .................................................................................. 42
3
, Bestendigen van kennis: 4 instrumenten .............................................................................. 43
Middelen ................................................................................................................. 43
Routines ................................................................................................................. 43
Structuur ................................................................................................................ 43
Collectief begrip ....................................................................................................... 44
Strategieën voor ontleren ......................................................................................... 44
Voorbeeldexamenvragen ........................................................................................... 45
Deel 4: Kennismanagement in de praktijk ........................................................................ 46
Are you wasting money on useless knowledge management? ...................................................... 46
KM: Creating context for a connected world ......................................................................... 47
Kennismanagement’s sociale dimensie: lessen van Nucor Steel .................................................. 48
Making a market in knowledge ......................................................................................... 51
When knowledgemanagement hurts ................................................................................... 52
How virtual teams can better share knowledge ..................................................................... 52
Picking the right approach to digital collaboration ................................................................. 53
4
, Inleiding / Praktisch
Examen:
❖ Open vragen, variërend in moeilijkheidsgraad (3 types) op 12/20
❖ Casus: brede vraag waarin je theorie en praktijk met elkaar moet verbinden
❖ Tijdslijnen > data niet kennen
❖ Namen auteurs niet kennen
❖ Belangrijk = inzichten, kennisclips als kapstok, wel volledige teksten kennen
5
, Deel 1: Wat is kennismanagement?
Literatuur: Van der Spek, R., & Spijkervet, A. (2005). Kennismanagement. Intelligent omgaan met kennis. Utrecht, Nederland:
CIBIT Adviseurs.
Strategisch belang van kennismanagement
Context: Waarom is kennismanagement belangrijk geworden in een organisatie?
❖ Informatie als belangrijke nieuwe productiefactor! Effectief kennisbeheer van eminent belang, zeker
omdat westerse landen zich in de wereldeconomie alleen kunnen handhaven als kenniseconomieën.
Mpij’n met schaarsheid aan grondstoffen (Vlaanderen heeft bv geen olie) hebben kennis genereren en
toepassen nodig als sleutel tot succes.
❖ Kennis is cruciaal: organisaties staan bloot aan veranderingen door:
o technologie (bv automatisering, AI, …), wetenschap, politiek
o internationale concurrentie
o nieuwe wetgeving
o steeds hogere eisen van klanten mbt flexibiliteit, snelheid en kwaliteit
o kennisintensiteit van producten en diensten neemt toe (= meer kosten)
o Tijdsdruk neemt toe
o Mobiliteit van professionals > freelancers, telewerken, … = weglekken van strategische kennis
naar concurrenten
→ Optimaal genereren en toepassen van kennis is de sleutel tot succes! Het draait bij de toepassing en
ontwikkeling van kennis om snelheid en flexibiliteit in een veranderende omgeving. Tegelijkertijd is
efficiëntie van belang vanwege kostenreductie. Dit is niet eenvoudig. De organisatie moet zicht krijgen op de
wijze waarop de ontwikkeling en toepassing van kennis wordt georganiseerd en gestuurd. (bv: welke kennis hebben
we in huis? Wie heeft dit kennis? Welke kennisgebieden moeten we nog uitbouwen? Hoe kunnen we nieuwe kennis ontwikkelen?
Hoe kunnen we kennis overdragen? , …).
Dus: niet alleen beste kennis op de juiste plaats en op het juiste moment, maar ook tegen min kosten. Dit is
een continu proces. Interne en externe leerervaringen worden omgezet naar nieuwe kennisvoorraden en reeds
bestaande kennis wordt bijgesteld.
6
OOW
------------------------
UANTWERPEN
2021-2022
,Inhoudsopgave
Inleiding / Praktisch ..................................................................................................... 5
Deel 1: Wat is kennismanagement? .................................................................................. 6
Strategisch belang van kennismanagement ..................................................................... 6
Context: Waarom is kennismanagement belangrijk geworden in een organisatie? ..............................6
Organisationele kennis .............................................................................................. 8
Bedrijfsprocessen ...........................................................................................................8
Wat is kennis?................................................................................................................8
Strategisch belang van kennis...................................................................................... 9
Dimensies van de kennishuishouding ............................................................................ 10
Kennismanagement processen .......................................................................................... 10
Kennismanagement structuur ........................................................................................... 11
Kennisvoorraden .......................................................................................................... 12
Kennismanagement ................................................................................................. 12
Definitie van kennismanagement ....................................................................................... 12
Doelen van kennismanagement ......................................................................................... 13
Ambitieniveaus van kennismanagement .............................................................................. 13
Verschillende visies op kennis en kennismanagement ...................................................... 13
Denkmodel voor kennismanagement ............................................................................ 14
Probleemgericht .......................................................................................................... 14
Toekomstgericht .......................................................................................................... 15
Technieken en instrumenten ..................................................................................... 16
Instrumenten .............................................................................................................. 16
Multidisciplinaire aanpak ................................................................................................ 16
Meetinstrumenten ........................................................................................................ 16
Kennismanagement als continu leerproces: de lerende organisatie ...................................... 17
Welke organisaties hebben baat bij kennismanagement? ................................................... 18
Praktijkuitdagingen en uitdagingen voor onderzoek ......................................................... 18
Samengevat ........................................................................................................... 19
Begrippen ivm kennismanagement .............................................................................. 20
Voorbeeld examenvragen .......................................................................................... 21
Deel 2: Theorie & onderzoek: een terugblik ..................................................................... 22
Inleiding ............................................................................................................... 22
Historisch overzicht van kennismanagement .................................................................. 22
2
, Eerste generatie .......................................................................................................... 22
Tweede generatie......................................................................................................... 22
Derde generatie ........................................................................................................... 22
Epistemologische visie .............................................................................................. 23
Huidige theorieën en kernconcepten ........................................................................... 23
Kennis-gebaseerde theorie van de organisatie ....................................................................... 23
Dynamisch vermogen theorie ........................................................................................... 24
Intellectueel kapitaal vs Kennismanagement ........................................................................ 24
Vier stromingen ...................................................................................................... 25
Positivistisch ............................................................................................................... 26
Interpretatief – gebaseerd op resources .............................................................................. 26
Interpretatief – gebaseerd op kennis .................................................................................. 27
Organische / dynamische stroming .................................................................................... 27
Conclusie: Kennismanagement als sociaal proces ............................................................ 28
Kennismanagement: wetenschappelijk vs sociaal perspectief ............................................. 28
Voorbeeld examenvragen .......................................................................................... 29
Deel 3: kennistrajecten: een dynamisch perspectief ........................................................... 30
Inleiding ............................................................................................................... 30
Definitie van kennismanagement ................................................................................ 30
Definitie van kennis ................................................................................................. 31
Kennistrajecten ...................................................................................................... 32
Een nieuwe visie op managementprocessen ................................................................... 32
Waarde van ongedeelde basis/kennis ........................................................................... 34
Nieuwe uitdagingen ................................................................................................. 36
Het praktijk gebaseerde perspectief ............................................................................ 37
Conclusies ............................................................................................................. 37
Vergeten en ontleren .................................................................................................. 38
Inleiding ............................................................................................................... 38
Waarom aandacht voor vergeten en ontleren? ................................................................ 38
Onderscheid vergeten & ontleren ................................................................................ 38
Vergeten op organisatieniveau ......................................................................................... 39
Ontleren op organisatieniveau .......................................................................................... 39
Geïntegreerd kader: vormen van organisationeel kennisverlies .......................................... 39
Agency in ontleren ..................................................................................................... 42
Inleiding ............................................................................................................... 42
Borgen/bestendigen van kennis .................................................................................. 42
3
, Bestendigen van kennis: 4 instrumenten .............................................................................. 43
Middelen ................................................................................................................. 43
Routines ................................................................................................................. 43
Structuur ................................................................................................................ 43
Collectief begrip ....................................................................................................... 44
Strategieën voor ontleren ......................................................................................... 44
Voorbeeldexamenvragen ........................................................................................... 45
Deel 4: Kennismanagement in de praktijk ........................................................................ 46
Are you wasting money on useless knowledge management? ...................................................... 46
KM: Creating context for a connected world ......................................................................... 47
Kennismanagement’s sociale dimensie: lessen van Nucor Steel .................................................. 48
Making a market in knowledge ......................................................................................... 51
When knowledgemanagement hurts ................................................................................... 52
How virtual teams can better share knowledge ..................................................................... 52
Picking the right approach to digital collaboration ................................................................. 53
4
, Inleiding / Praktisch
Examen:
❖ Open vragen, variërend in moeilijkheidsgraad (3 types) op 12/20
❖ Casus: brede vraag waarin je theorie en praktijk met elkaar moet verbinden
❖ Tijdslijnen > data niet kennen
❖ Namen auteurs niet kennen
❖ Belangrijk = inzichten, kennisclips als kapstok, wel volledige teksten kennen
5
, Deel 1: Wat is kennismanagement?
Literatuur: Van der Spek, R., & Spijkervet, A. (2005). Kennismanagement. Intelligent omgaan met kennis. Utrecht, Nederland:
CIBIT Adviseurs.
Strategisch belang van kennismanagement
Context: Waarom is kennismanagement belangrijk geworden in een organisatie?
❖ Informatie als belangrijke nieuwe productiefactor! Effectief kennisbeheer van eminent belang, zeker
omdat westerse landen zich in de wereldeconomie alleen kunnen handhaven als kenniseconomieën.
Mpij’n met schaarsheid aan grondstoffen (Vlaanderen heeft bv geen olie) hebben kennis genereren en
toepassen nodig als sleutel tot succes.
❖ Kennis is cruciaal: organisaties staan bloot aan veranderingen door:
o technologie (bv automatisering, AI, …), wetenschap, politiek
o internationale concurrentie
o nieuwe wetgeving
o steeds hogere eisen van klanten mbt flexibiliteit, snelheid en kwaliteit
o kennisintensiteit van producten en diensten neemt toe (= meer kosten)
o Tijdsdruk neemt toe
o Mobiliteit van professionals > freelancers, telewerken, … = weglekken van strategische kennis
naar concurrenten
→ Optimaal genereren en toepassen van kennis is de sleutel tot succes! Het draait bij de toepassing en
ontwikkeling van kennis om snelheid en flexibiliteit in een veranderende omgeving. Tegelijkertijd is
efficiëntie van belang vanwege kostenreductie. Dit is niet eenvoudig. De organisatie moet zicht krijgen op de
wijze waarop de ontwikkeling en toepassing van kennis wordt georganiseerd en gestuurd. (bv: welke kennis hebben
we in huis? Wie heeft dit kennis? Welke kennisgebieden moeten we nog uitbouwen? Hoe kunnen we nieuwe kennis ontwikkelen?
Hoe kunnen we kennis overdragen? , …).
Dus: niet alleen beste kennis op de juiste plaats en op het juiste moment, maar ook tegen min kosten. Dit is
een continu proces. Interne en externe leerervaringen worden omgezet naar nieuwe kennisvoorraden en reeds
bestaande kennis wordt bijgesteld.
6
