7.1 - Absolutisme
De opstand van 1648-1653 toonde aan dat Franse koningen niet alle macht hadden, ze
werden flink gedwarsboomd door de Staten-Generaal.
Begin 17e eeuw kreeg Lodewijk XIV er genoeg van en dus werd er geen Staten-Generaal
meer bij elkaar geroepen. Ook werd belasting rechtstreeks geheft en werd het
ambtenarenapparaat uitgebreid.
Toen adviseur Mazarin overleed kreeg Lodewijk alle macht voor zichzelf en dus ging hij
verder met centralisatie.
Absolutisme = regeringsvorm waarbij koning alle macht heeft.
Absolutisme is op 4 terreinen te onderscheiden:
1. Politiek » koning alle beslissingen.
Lodewijk voerde censuur (slecht nieuws over hem tegengehouden), daardoor minder
kritiek.
2. Militair » professioneel leger en geen legerrangen meer verkopen aan adel.
3. Economie » mercantilisme = export vermeerderen, import verminderen.
4. Religieus » Lodewijk streefde naar eenvormigheid, alleen katholiek protestanten
werden vervolgd.
Droit divin = Lodewijk zag zichzelf als plaatsvervanger van God op aarde.
Buiten Frankrijk werden ook pogingen gedaan tot centralisatie:
Rusland - eerst adel macht, daarna tsaren. Tsaar Peter de Grote probeerde
achterstand op Europa in te halen.
Pruisen - na oorlog ontwikkeld tot grootmacht. Frederik Willem moderniseerde het
leger tot een efficiënt geheel, zelfde bij ambtenarij. Ook belastingsysteem werd
vernieuwd. Er was godsdienstvrijheid.
Nederland - geen vorst, 7 verenigde provinciën. Stadhouders van republiek
probeerden macht uit te breiden, vooral bij de Oranjes lukte dat. Het lukte ze niet om
koning te worden.
Engeland, Ierland en Schotland - mislukking koningschap. Parlement hield macht
bestaande uit vooral burgerij en lage adel. Economie vooruit geholpen zodat koning
er niet meer omheen kon. Hoge adel hielp de koning, koning uiteindelijk onthoofd. 25
jaar later kwamen er opnieuw spanningen, parlement wilde geen centralisatie. Willem
III werd koning en stadhouder van Engeland, Ierland en Schotland.
Strijd op de Britse eilanden leverde 2 belangrijke werken op:
1. Leviathan » door Thomas Hobbers, hij stelde dat mensen recht hebben op
zelfverdediging. De mens is voor de medemens een wolf volgens hem. Oplossing is
een natuurrecht.
2. Two treatises of government » door John Locke, hij zei dat de regering geen
volledige soeverein is, maar regeert op basis van vertrouwen van het volk.
Natuurrecht = geheel van regels over goed en kwaad, elk mens recht op vrijheid en
gelijkwaardigheid.
De opstand van 1648-1653 toonde aan dat Franse koningen niet alle macht hadden, ze
werden flink gedwarsboomd door de Staten-Generaal.
Begin 17e eeuw kreeg Lodewijk XIV er genoeg van en dus werd er geen Staten-Generaal
meer bij elkaar geroepen. Ook werd belasting rechtstreeks geheft en werd het
ambtenarenapparaat uitgebreid.
Toen adviseur Mazarin overleed kreeg Lodewijk alle macht voor zichzelf en dus ging hij
verder met centralisatie.
Absolutisme = regeringsvorm waarbij koning alle macht heeft.
Absolutisme is op 4 terreinen te onderscheiden:
1. Politiek » koning alle beslissingen.
Lodewijk voerde censuur (slecht nieuws over hem tegengehouden), daardoor minder
kritiek.
2. Militair » professioneel leger en geen legerrangen meer verkopen aan adel.
3. Economie » mercantilisme = export vermeerderen, import verminderen.
4. Religieus » Lodewijk streefde naar eenvormigheid, alleen katholiek protestanten
werden vervolgd.
Droit divin = Lodewijk zag zichzelf als plaatsvervanger van God op aarde.
Buiten Frankrijk werden ook pogingen gedaan tot centralisatie:
Rusland - eerst adel macht, daarna tsaren. Tsaar Peter de Grote probeerde
achterstand op Europa in te halen.
Pruisen - na oorlog ontwikkeld tot grootmacht. Frederik Willem moderniseerde het
leger tot een efficiënt geheel, zelfde bij ambtenarij. Ook belastingsysteem werd
vernieuwd. Er was godsdienstvrijheid.
Nederland - geen vorst, 7 verenigde provinciën. Stadhouders van republiek
probeerden macht uit te breiden, vooral bij de Oranjes lukte dat. Het lukte ze niet om
koning te worden.
Engeland, Ierland en Schotland - mislukking koningschap. Parlement hield macht
bestaande uit vooral burgerij en lage adel. Economie vooruit geholpen zodat koning
er niet meer omheen kon. Hoge adel hielp de koning, koning uiteindelijk onthoofd. 25
jaar later kwamen er opnieuw spanningen, parlement wilde geen centralisatie. Willem
III werd koning en stadhouder van Engeland, Ierland en Schotland.
Strijd op de Britse eilanden leverde 2 belangrijke werken op:
1. Leviathan » door Thomas Hobbers, hij stelde dat mensen recht hebben op
zelfverdediging. De mens is voor de medemens een wolf volgens hem. Oplossing is
een natuurrecht.
2. Two treatises of government » door John Locke, hij zei dat de regering geen
volledige soeverein is, maar regeert op basis van vertrouwen van het volk.
Natuurrecht = geheel van regels over goed en kwaad, elk mens recht op vrijheid en
gelijkwaardigheid.
