Samenvatting Intellectuele Rechten – 2BA Rechten KU Leuven 2021-2022
Inhoudsopgave
HOOFDSTUK 1 – INLEIDING ............................................................................................................. 2
HOOFDSTUK 2 – AUTEURSRECHT EN NABURIGE RECHTEN............................................................... 4
AFDELING 1 – WETGEVEND KADER .......................................................................................................... 4
AFDELING 2 – AUTEURSRECHT (SENSU STRICTO) ......................................................................................... 4
AFDELING 3 – NABURIGE RECHTEN.......................................................................................................... 9
AFDELING 4 – BIJZONDERE REGELS IN EEN DIGITALE (NETWERK)OMGEVING .................................................... 10
AFDELING 5 – COMPUTERPROGRAMMA’S .............................................................................................. 12
AFDELING 6 – DATABANKEN ................................................................................................................ 13
HOOFDSTUK 3 – MERKENRECHT.................................................................................................... 15
AFDELING 1 – WETGEVEND KADER ........................................................................................................ 15
AFDELING 2 – TOEPASSINGSDOMEIN ..................................................................................................... 15
AFDELING 3 – BESCHERMINGSVEREISTEN................................................................................................ 16
AFDELING 4 – VERKRIJGING VAN HET RECHT ............................................................................................ 19
AFDELING 5 – TITULARIS VAN HET RECHT ................................................................................................ 22
AFDELING 6 – BESCHERMINGSOMVANG ................................................................................................. 22
AFDELING 7 – DUUR VAN HET RECHT ..................................................................................................... 26
AFDELING 8 – EINDE VAN HET RECHT ..................................................................................................... 26
HOOFDSTUK 4 – OCTROOIRECHT................................................................................................... 29
AFDELING 1 – WETGEVEND KADER ........................................................................................................ 29
AFDELING 2 – TOEPASSINGSDOMEIN ..................................................................................................... 30
AFDELING 3 – BESCHERMINGSVEREISTEN................................................................................................ 30
AFDELING 4 – VERKRIJGING VAN HET RECHT ............................................................................................ 32
AFDELING 5 – TITULARIS VAN HET RECHT ................................................................................................ 35
AFDELING 6 – BESCHERMINGSOMVANG ................................................................................................. 36
AFDELING 7 – DUUR VAN HET RECHT ..................................................................................................... 38
AFDELING 8 – EINDE VAN HET RECHT ..................................................................................................... 39
AFDELING 9 – DE OCTROOIDOCUMENTATIE ALS BRON VAN INFORMATIE ........................................................ 39
AFDELING 10 – HET ALTERNATIEF VAN GEHEIMHOUDING ........................................................................... 40
HOOFDSTUK 5 – ANDERE INTELLECTUELE EIGENDOMSRECHTEN IN EEN NOTENDOP ..................... 42
AFDELING 1 – TEKENINGEN- EN MODELLENRECHT (‘DESIGN LAW’) ............................................................... 42
AFDELING 2 – KWEKERSRECHT ............................................................................................................. 44
AFDELING 3 – RECHT VAN DE BESCHERMING VAN TOPOGRAFIEËN VAN HALFGELEIDERPRODUCTEN (‘CHIPS’) .......... 45
AFDELING 4 – OORSPRONGSBENAMINGEN, GEOGRAFISCHE AANDUIDINGEN EN TRADITIONELE SPECIALITEITEN....... 45
EXCURSUS: HANDHAVING ............................................................................................................. 47
1
,Hoofdstuk 1 – Inleiding
Wat zijn intellectuele rechten?
• Private subjectieve rechten
1. Persoonlijkheidsrechten = niet-verhandelbare rechten
2. Vermogensrechten = verhandelbare rechten
i. Vorderingsrechten
ii. Zakelijke rechten
iii. INTELLECTUELE RECHTEN = bijzonder ZR
• Intellectuele rechten
o Betrekking op immaterieel goed, nl. scheppingen van de menselijke geest
o Absolute rechten
o Negatief aspect: anderen iets verbieden
Plaats van intellectuele rechten binnen het economisch recht
• Het principe van de vrijheid van ondernemen
o Decreet d’Allarde (1791): recht om elke handel te drijven of elk beroep uit te
oefenen
à Art. II.3 en II.4 WER
• Het principe van de vrije mededinging mits inachtneming van de eerlijke gebruiken
o Met elkaar concurreren, elkaars voorbeeld volgen, nabootsen, …
o MAAR: regelgeving als correctiemechanisme
• De intellectuele rechten als uitzondering op de vrijheid van mededinging en kopie
o Intellectuele rechten = UITZONDERING (en niet correctiemechanisme)
o Investeringen en innovatie stimuleren
o Exclusieve rechten: soort tijdelijk monopolie à wel verbod op rechtsmisbruik
De sector van de intellectuele rechten
• Overzicht
o Industriële rechten
§ Merkenrecht
§ Octrooirecht
§ Modellenrecht
§ Kwekersrecht
§ Topografieën (‘chips’-recht)
§ Geografische aanduidingen
o Auteursrecht sensu lato
§ Sensu stricto: werken van letterkunde, muziek en kunst
§ Naburige rechten
§ Computerprogramma’s
§ Databanken
• Combinatorial approach: veel mogelijkheden tot cumuleren van intellectuele rechten
t.a.v. één product
• Economisch belang
o Groei en innovatie van de Europese markt
2
, o Intellectuele rechten bepalen groot deel van marktwaarde van een bedrijf
Gelijkenissen industriële rechten & auteursrecht
• Deel van eigendomsrecht, dus grondrecht
• Immaterieel voorwerp
• Vereisten van nieuwheid/originaliteit (soort drempel boven de banaliteit)
• Exclusiviteitsrechten: verbodsrechten (erga omnes)
• Tijdsgebonden
• Hebben een economische waarde: vatbaar voor overdracht/licentie
• Inbreuken mogelijk à titularis kan zich verzetten
• Territorialiteitsbeginsel = recht geldt binnen grenzen van de Staat die dat recht voor
haar territorium verleent
Verschillen
INDUSTRIËLE RECHTEN AUTEURSRECHT
Economische finaliteit: merken en octrooien Culturele finaliteit: bescherming van creaties
als onderdeel van mededinging
Ontstaat door rechtshandeling: aanvraag tot Ontstaat door rechtsfeit: creatie van een
bescherming werk
Geen morele rechten (of slechts beperkt) Morele rechten
Bevoegdheid inzake intellectuele rechten in België
• Wetgevende bevoegdheid
o België: federale bevoegdheid (FOD Economie)
o Wetgevend initiatief meer en meer bij EU
o Internationaal: WIPO en WHO
• Intellectuele Rechten als onderdeel van het WER
o Boek XI, XV en XVII WER
• De Dienst voor de Intellectuele Eigendom (DIE)
o FOD Economie
3
, Hoofdstuk 2 – Auteursrecht en naburige rechten
Afdeling 1 – Wetgevend kader
Nationale wetgeving: Boek XI WER
• Boek XI, XV en XVII WER
Europese regelgeving
• Copyright (common law) ó droit d’auteur (continentaal systeem)
• Richtlijnen en verordeningen à harmonisatieproces EU
Internationale bescherming
• De Conventie van Bern voor de bescherming van letterkundige en kunstwerken van 1886
o Oudste verdrag auteursrecht
o Art. XI.290 WER
• De Conventie van Rome ter bescherming van de uitvoerende kunstenaars, de
producenten van fonogrammen en de omroeporganisaties van 1961
o Bescherming naburige rechten
o Art. XI.290 WER
• TRIPS-overeenkomst van 15 april 1994
o “Agreement on Trade-related aspects of Intellectual Property rights, including
trade in counterfeit goods”
o Alle domeinen van de intellectuele rechten
o Op vlak van auteursrecht: voortzetting Berner Conventie (“Bern+”)
• WIPO-verdragen van 20 december 1996: het WCT en het WPPT
o Modernisering auteursrecht en naburige rechten
• Andere verdragen
o Verdrag van Beijing ter bescherming van audiovisuele uitvoeringen (2012)
o Verdrag van Marrakech (2013): uitzonderingen auteursrecht op verspreiding te
vergemakkelijken voor personen met visuele handicap
Afdeling 2 – Auteursrecht (sensu stricto)
Toepassingsdomein
• Art. XI.165 WER: auteur van een werk van letterkunde of kunst
• Belgische categorieën: letterkunde, kunst, geluidswerken, audiovisuele werken,
databanken, computerprogramma’s
• Art. XI.172 WER (uitz.): geen auteursrecht voor officiële akten van de OH
o Ook redevoeringen in Kamer of Senaat/rechtbanken etc.
Beschermingsvereisten
1. Het originaliteitsvereiste (oorspronkelijkheidsvereiste)
= Objectief: intellectuele schepping van de auteur
= Subjectief: weerspiegelt de persoonlijkheid van de auteur (band auteur-werk)
• De ‘onafhankelijke creatie’ = geen inbreuk mits bewijs dat de auteur op geen enkele
wijze kennis had van het oudere werk
4
Inhoudsopgave
HOOFDSTUK 1 – INLEIDING ............................................................................................................. 2
HOOFDSTUK 2 – AUTEURSRECHT EN NABURIGE RECHTEN............................................................... 4
AFDELING 1 – WETGEVEND KADER .......................................................................................................... 4
AFDELING 2 – AUTEURSRECHT (SENSU STRICTO) ......................................................................................... 4
AFDELING 3 – NABURIGE RECHTEN.......................................................................................................... 9
AFDELING 4 – BIJZONDERE REGELS IN EEN DIGITALE (NETWERK)OMGEVING .................................................... 10
AFDELING 5 – COMPUTERPROGRAMMA’S .............................................................................................. 12
AFDELING 6 – DATABANKEN ................................................................................................................ 13
HOOFDSTUK 3 – MERKENRECHT.................................................................................................... 15
AFDELING 1 – WETGEVEND KADER ........................................................................................................ 15
AFDELING 2 – TOEPASSINGSDOMEIN ..................................................................................................... 15
AFDELING 3 – BESCHERMINGSVEREISTEN................................................................................................ 16
AFDELING 4 – VERKRIJGING VAN HET RECHT ............................................................................................ 19
AFDELING 5 – TITULARIS VAN HET RECHT ................................................................................................ 22
AFDELING 6 – BESCHERMINGSOMVANG ................................................................................................. 22
AFDELING 7 – DUUR VAN HET RECHT ..................................................................................................... 26
AFDELING 8 – EINDE VAN HET RECHT ..................................................................................................... 26
HOOFDSTUK 4 – OCTROOIRECHT................................................................................................... 29
AFDELING 1 – WETGEVEND KADER ........................................................................................................ 29
AFDELING 2 – TOEPASSINGSDOMEIN ..................................................................................................... 30
AFDELING 3 – BESCHERMINGSVEREISTEN................................................................................................ 30
AFDELING 4 – VERKRIJGING VAN HET RECHT ............................................................................................ 32
AFDELING 5 – TITULARIS VAN HET RECHT ................................................................................................ 35
AFDELING 6 – BESCHERMINGSOMVANG ................................................................................................. 36
AFDELING 7 – DUUR VAN HET RECHT ..................................................................................................... 38
AFDELING 8 – EINDE VAN HET RECHT ..................................................................................................... 39
AFDELING 9 – DE OCTROOIDOCUMENTATIE ALS BRON VAN INFORMATIE ........................................................ 39
AFDELING 10 – HET ALTERNATIEF VAN GEHEIMHOUDING ........................................................................... 40
HOOFDSTUK 5 – ANDERE INTELLECTUELE EIGENDOMSRECHTEN IN EEN NOTENDOP ..................... 42
AFDELING 1 – TEKENINGEN- EN MODELLENRECHT (‘DESIGN LAW’) ............................................................... 42
AFDELING 2 – KWEKERSRECHT ............................................................................................................. 44
AFDELING 3 – RECHT VAN DE BESCHERMING VAN TOPOGRAFIEËN VAN HALFGELEIDERPRODUCTEN (‘CHIPS’) .......... 45
AFDELING 4 – OORSPRONGSBENAMINGEN, GEOGRAFISCHE AANDUIDINGEN EN TRADITIONELE SPECIALITEITEN....... 45
EXCURSUS: HANDHAVING ............................................................................................................. 47
1
,Hoofdstuk 1 – Inleiding
Wat zijn intellectuele rechten?
• Private subjectieve rechten
1. Persoonlijkheidsrechten = niet-verhandelbare rechten
2. Vermogensrechten = verhandelbare rechten
i. Vorderingsrechten
ii. Zakelijke rechten
iii. INTELLECTUELE RECHTEN = bijzonder ZR
• Intellectuele rechten
o Betrekking op immaterieel goed, nl. scheppingen van de menselijke geest
o Absolute rechten
o Negatief aspect: anderen iets verbieden
Plaats van intellectuele rechten binnen het economisch recht
• Het principe van de vrijheid van ondernemen
o Decreet d’Allarde (1791): recht om elke handel te drijven of elk beroep uit te
oefenen
à Art. II.3 en II.4 WER
• Het principe van de vrije mededinging mits inachtneming van de eerlijke gebruiken
o Met elkaar concurreren, elkaars voorbeeld volgen, nabootsen, …
o MAAR: regelgeving als correctiemechanisme
• De intellectuele rechten als uitzondering op de vrijheid van mededinging en kopie
o Intellectuele rechten = UITZONDERING (en niet correctiemechanisme)
o Investeringen en innovatie stimuleren
o Exclusieve rechten: soort tijdelijk monopolie à wel verbod op rechtsmisbruik
De sector van de intellectuele rechten
• Overzicht
o Industriële rechten
§ Merkenrecht
§ Octrooirecht
§ Modellenrecht
§ Kwekersrecht
§ Topografieën (‘chips’-recht)
§ Geografische aanduidingen
o Auteursrecht sensu lato
§ Sensu stricto: werken van letterkunde, muziek en kunst
§ Naburige rechten
§ Computerprogramma’s
§ Databanken
• Combinatorial approach: veel mogelijkheden tot cumuleren van intellectuele rechten
t.a.v. één product
• Economisch belang
o Groei en innovatie van de Europese markt
2
, o Intellectuele rechten bepalen groot deel van marktwaarde van een bedrijf
Gelijkenissen industriële rechten & auteursrecht
• Deel van eigendomsrecht, dus grondrecht
• Immaterieel voorwerp
• Vereisten van nieuwheid/originaliteit (soort drempel boven de banaliteit)
• Exclusiviteitsrechten: verbodsrechten (erga omnes)
• Tijdsgebonden
• Hebben een economische waarde: vatbaar voor overdracht/licentie
• Inbreuken mogelijk à titularis kan zich verzetten
• Territorialiteitsbeginsel = recht geldt binnen grenzen van de Staat die dat recht voor
haar territorium verleent
Verschillen
INDUSTRIËLE RECHTEN AUTEURSRECHT
Economische finaliteit: merken en octrooien Culturele finaliteit: bescherming van creaties
als onderdeel van mededinging
Ontstaat door rechtshandeling: aanvraag tot Ontstaat door rechtsfeit: creatie van een
bescherming werk
Geen morele rechten (of slechts beperkt) Morele rechten
Bevoegdheid inzake intellectuele rechten in België
• Wetgevende bevoegdheid
o België: federale bevoegdheid (FOD Economie)
o Wetgevend initiatief meer en meer bij EU
o Internationaal: WIPO en WHO
• Intellectuele Rechten als onderdeel van het WER
o Boek XI, XV en XVII WER
• De Dienst voor de Intellectuele Eigendom (DIE)
o FOD Economie
3
, Hoofdstuk 2 – Auteursrecht en naburige rechten
Afdeling 1 – Wetgevend kader
Nationale wetgeving: Boek XI WER
• Boek XI, XV en XVII WER
Europese regelgeving
• Copyright (common law) ó droit d’auteur (continentaal systeem)
• Richtlijnen en verordeningen à harmonisatieproces EU
Internationale bescherming
• De Conventie van Bern voor de bescherming van letterkundige en kunstwerken van 1886
o Oudste verdrag auteursrecht
o Art. XI.290 WER
• De Conventie van Rome ter bescherming van de uitvoerende kunstenaars, de
producenten van fonogrammen en de omroeporganisaties van 1961
o Bescherming naburige rechten
o Art. XI.290 WER
• TRIPS-overeenkomst van 15 april 1994
o “Agreement on Trade-related aspects of Intellectual Property rights, including
trade in counterfeit goods”
o Alle domeinen van de intellectuele rechten
o Op vlak van auteursrecht: voortzetting Berner Conventie (“Bern+”)
• WIPO-verdragen van 20 december 1996: het WCT en het WPPT
o Modernisering auteursrecht en naburige rechten
• Andere verdragen
o Verdrag van Beijing ter bescherming van audiovisuele uitvoeringen (2012)
o Verdrag van Marrakech (2013): uitzonderingen auteursrecht op verspreiding te
vergemakkelijken voor personen met visuele handicap
Afdeling 2 – Auteursrecht (sensu stricto)
Toepassingsdomein
• Art. XI.165 WER: auteur van een werk van letterkunde of kunst
• Belgische categorieën: letterkunde, kunst, geluidswerken, audiovisuele werken,
databanken, computerprogramma’s
• Art. XI.172 WER (uitz.): geen auteursrecht voor officiële akten van de OH
o Ook redevoeringen in Kamer of Senaat/rechtbanken etc.
Beschermingsvereisten
1. Het originaliteitsvereiste (oorspronkelijkheidsvereiste)
= Objectief: intellectuele schepping van de auteur
= Subjectief: weerspiegelt de persoonlijkheid van de auteur (band auteur-werk)
• De ‘onafhankelijke creatie’ = geen inbreuk mits bewijs dat de auteur op geen enkele
wijze kennis had van het oudere werk
4
