Samenvatting Module 2.2
Lage Rugklachten 1
Pijn 8
Richtlijn - Lage Rugpijn en LRS 12
Nociceptieve bronnen 15
Vormen van lage rugpijn 18
Anatomie en Pathologie Lumbale Wervelkolom 21
Psychosociale factoren bij pijn 30
Hermeneutiek en narratief redeneren 33
Testen Lage Rugpijn 34
Data-analyse 38
Nekpijn 40
Anatomie en pathologie CWK 45
Cervicale mobiliteit en mobilisatie 53
Testen Nekpijn 54
Meetinstrumenten 56
Schouderpijn 57
Frozen shoulder 60
Subacromiale klachten 62
Glenohumerale instabiliteit 64
Anatomie en pathologie schoudergordel 65
Testen schouderklachten 68
Klinimetrie 70
, Lage Rugklachten
Lage rugpijn
Je spreekt van lage rugpijn bij pijn tussen de onderste ribben en de bilplooien, waarbij er uitstraling
kan zijn naar 1 of beide billen en/of benen. Het is een symptoom en geen ziekte, veroorzaakt door
bekende (specifieke lage rugpijn) of onbekende (aspecifieke lage rugpijn) abnormaliteiten of
ziekte. In de onderste extremiteit zijn soms neurologische symptomen geassocieerd.
● Specifieke lage rugpijn → de patho-anatomische oorzaak is aantoonbaar
○ buiten de wervelkolom
- aneurysma aorta (scheur in de aorta)
- aandoeningen van de inwendige organen
○ specifieke aandoeningen van de wervelkolom
- epidurale abcessen
- compressie-fracturen
- spondylarthropathieën
- maligniteiten (tumoren)
- cauda equina syndroom
- etc…
○ lumbosacraal radiculair syndroom (ofwel wervelkanaalstenose)
● Aspecifieke lage rugpijn → de patho-anatomische oorzaak is niet-aantoonbaar / onbekend
Screening - rode vlaggen
Binnen de screening moet je alert zijn op de kenmerken die kunnen wijzen op onderliggende,
zeldzame, ernstige pathologie (zoals kanker, infecties, trauma’s, etc.), maar 1 enkel kenmerk hoeft
niet direct op ernstige pathologie te wijzen! Er zijn daarom clusters van kenmerken:
1. Neurologisch noodgeval
- urineretentie (ophoping van urine in de blaas → niet meer kunnen plassen / kleine beetjes)
- fecale of urine-incontinentie (bekkenbodemspieren verzwakt → bij drukverhoging plas je)
- progressieve motorische zwakte
- bewijs voor bilaterale zenuwwortel problematiek (cauda-equina syndroom)
- progressieve neurologische symptomen, zoals ernstige motorische uitval (MRC ≤ 3)
en gevoelsstoornissen die zijn opgetreden in minder dan 48 uur
- wijdverspreide neurologische symptomen
2. Fractuur
- ernstige lage rugpijn na een (hoogenergetisch) trauma
- ernstige lage rugpijn na een klein trauma / zonder dat de patiënt bewust is
- een trauma gepaard met verhoogde kans op een fractuur, zoals bij (A) osteoporose,
(B) langdurig corticosteroïden gebruik, (C) hoge leeftijd, (D) voorgeschiedenis met
kanker en (E) axiale spondylartritis
3. Infectie
- nachtzweten
- rillingen + temperatuurverhoging
- intraveneus drugsgebruik
- immunodeficiëntie of medicijnen die het immuunstelsel beïnvloeden
- onverklaard gewichtsverlies
- bekend met voorgaande of samenhangende systemische infecties / risico op infectie
- recente chirurgische ingreep
- urinaire- of huidinfectie (bijv. tuberculose, discitis, spinaal abces, etc.)
1
, 4. Tumor
- recente klachten van rugpijn bij leeftijd < 18 of > 55
- voorgeschiedenis met kanker
- onverklaard gewichtsverlies
- vermoeidheid
- ernstige nachtelijke pijn (houdingsonafhankelijk!) + nachtzweten
5. Inflammatoire aandoening
- constante progressieve niet-mechanische pijn
- goede reactie op NSAID’s (non steroidal anti-inflammatory drugs → ontstekingsremmers)
- rugpijn verbetert bij lichaamsbeweging, maar niet in rust
- familiaire component
- ernstige nachtelijke pijn
- ochtendstijfheid > 30 minuten, jonge patiënten worden ‘s nachts wakker
- lage rugpijn > 5 jaar (axiale spondylartritis)
6. Diversen
- toenemende postoperatieve pijn
- unilaterale piramidale tekenen
Viscerale lage rugpijn: tractus urogenitalis & tractus digestivus
Bij lage rugpijn is het belangrijk om onderscheid te maken in welk gebied de klachten optreden. De
pijnregio’s liggen binnen het urinestelsel, verteringsstelsel of rond de genitalia:
(a) ureter (urineleider) (b) blaas / ureter (c) prostaat
(d) dunne darm (e) dikke darm / colon
2
, Lage rug-pijn
Er worden 2 vormen van pijn onderscheiden:
1. Lokale pijn = plaats van de pijn = plaats van de nocisensorische prikkeling
2. Gerefereerde pijn: plaats van de pijn ≠ plaats van de nocisensorische prikkeling
Gerefereerde pijn ontstaat volgens de convergentie-projectietheorie. Afferente (sensorische)
neuronen gaan vanaf een pijnlijke plek via het motorneuron in de ruggenmerg naar de hersenen en
geven daar een signaal af. De plek waar vervolgens de pijn gevoeld wordt is afhankelijk van de
oorsprong van de nociceptische receptoren. Diepgelegen weefsel is minder goed geïnnerveerd met
pijnreceptoren, waardoor de lokalisatie moeilijker wordt.
Lumbosacraal radiculair syndroom
Lumbosacraal radiculair syndroom wordt gekenmerkt door (1) pijn in de bil en/of uitstralende pijn in
het been met (2) 1 of meerdere klachten/symptomen die suggestief zijn voor een aandoening van een
specifieke lumbosacrale zenuwwortel zoals:
- prikkelingsverschijnselen (paresthesieën)
- neurologische uitvalsverschijnselen (hypesthesie/hyperalgesie, parese, verlaagde reflexen)
De ruggenmerg eindigd ongeveer ten hoogte van wervel L1. Vanaf daar lopen
zenuwwortels naar beneden om tussen de wervels door naar buiten te treden.
Lumbosacraal radiculair syndroom wordt dus gekenmerkt door:
1. zenuwwortelpijn → radiculaire pijn
Radiculaire (zenuwwortel) pijn is heftig schietende, stekende pijn in 1
been (unilateraal). Patiënten geven vaak aan pijn te hebben over een
heel gebied of op verschillende plekken. De neuronen kunnen
gekoppeld worden aan bepaalde gebieden waar de uitstraling kan
ontstaan: dermatomen. Daarnaast kunnen er uitvalsverschijnselen
zijn qua kracht in bepaalde spieren, onderverdeeld in myotomen.
2. uitvalsverschijnselen → radiculopathie
- Sprake van spierzwakte = motorisch = efferente neuronen
- Sprake van doofheid = sensorisch = afferente neuronen
Cauda-equina
De cauda-equina is de zone waarin de sacrale/coccygeale zenuwen in
bundels naar beneden lopen (vanaf L1 tot na L5), alvorens ze uit de
wervelkolom treden. Het cauda-equina syndroom treedt op als een
tussenwervelschijf naar posterieur schuift en dus een stukje van de
cauda-equina in gaat. De zenuwwortels in dat gebied worden gecomprimeerd
en daardoor vallen de organen (blaas en darmen) uit. Dit moet zo snel
mogelijk geopereerd worden.
3
Lage Rugklachten 1
Pijn 8
Richtlijn - Lage Rugpijn en LRS 12
Nociceptieve bronnen 15
Vormen van lage rugpijn 18
Anatomie en Pathologie Lumbale Wervelkolom 21
Psychosociale factoren bij pijn 30
Hermeneutiek en narratief redeneren 33
Testen Lage Rugpijn 34
Data-analyse 38
Nekpijn 40
Anatomie en pathologie CWK 45
Cervicale mobiliteit en mobilisatie 53
Testen Nekpijn 54
Meetinstrumenten 56
Schouderpijn 57
Frozen shoulder 60
Subacromiale klachten 62
Glenohumerale instabiliteit 64
Anatomie en pathologie schoudergordel 65
Testen schouderklachten 68
Klinimetrie 70
, Lage Rugklachten
Lage rugpijn
Je spreekt van lage rugpijn bij pijn tussen de onderste ribben en de bilplooien, waarbij er uitstraling
kan zijn naar 1 of beide billen en/of benen. Het is een symptoom en geen ziekte, veroorzaakt door
bekende (specifieke lage rugpijn) of onbekende (aspecifieke lage rugpijn) abnormaliteiten of
ziekte. In de onderste extremiteit zijn soms neurologische symptomen geassocieerd.
● Specifieke lage rugpijn → de patho-anatomische oorzaak is aantoonbaar
○ buiten de wervelkolom
- aneurysma aorta (scheur in de aorta)
- aandoeningen van de inwendige organen
○ specifieke aandoeningen van de wervelkolom
- epidurale abcessen
- compressie-fracturen
- spondylarthropathieën
- maligniteiten (tumoren)
- cauda equina syndroom
- etc…
○ lumbosacraal radiculair syndroom (ofwel wervelkanaalstenose)
● Aspecifieke lage rugpijn → de patho-anatomische oorzaak is niet-aantoonbaar / onbekend
Screening - rode vlaggen
Binnen de screening moet je alert zijn op de kenmerken die kunnen wijzen op onderliggende,
zeldzame, ernstige pathologie (zoals kanker, infecties, trauma’s, etc.), maar 1 enkel kenmerk hoeft
niet direct op ernstige pathologie te wijzen! Er zijn daarom clusters van kenmerken:
1. Neurologisch noodgeval
- urineretentie (ophoping van urine in de blaas → niet meer kunnen plassen / kleine beetjes)
- fecale of urine-incontinentie (bekkenbodemspieren verzwakt → bij drukverhoging plas je)
- progressieve motorische zwakte
- bewijs voor bilaterale zenuwwortel problematiek (cauda-equina syndroom)
- progressieve neurologische symptomen, zoals ernstige motorische uitval (MRC ≤ 3)
en gevoelsstoornissen die zijn opgetreden in minder dan 48 uur
- wijdverspreide neurologische symptomen
2. Fractuur
- ernstige lage rugpijn na een (hoogenergetisch) trauma
- ernstige lage rugpijn na een klein trauma / zonder dat de patiënt bewust is
- een trauma gepaard met verhoogde kans op een fractuur, zoals bij (A) osteoporose,
(B) langdurig corticosteroïden gebruik, (C) hoge leeftijd, (D) voorgeschiedenis met
kanker en (E) axiale spondylartritis
3. Infectie
- nachtzweten
- rillingen + temperatuurverhoging
- intraveneus drugsgebruik
- immunodeficiëntie of medicijnen die het immuunstelsel beïnvloeden
- onverklaard gewichtsverlies
- bekend met voorgaande of samenhangende systemische infecties / risico op infectie
- recente chirurgische ingreep
- urinaire- of huidinfectie (bijv. tuberculose, discitis, spinaal abces, etc.)
1
, 4. Tumor
- recente klachten van rugpijn bij leeftijd < 18 of > 55
- voorgeschiedenis met kanker
- onverklaard gewichtsverlies
- vermoeidheid
- ernstige nachtelijke pijn (houdingsonafhankelijk!) + nachtzweten
5. Inflammatoire aandoening
- constante progressieve niet-mechanische pijn
- goede reactie op NSAID’s (non steroidal anti-inflammatory drugs → ontstekingsremmers)
- rugpijn verbetert bij lichaamsbeweging, maar niet in rust
- familiaire component
- ernstige nachtelijke pijn
- ochtendstijfheid > 30 minuten, jonge patiënten worden ‘s nachts wakker
- lage rugpijn > 5 jaar (axiale spondylartritis)
6. Diversen
- toenemende postoperatieve pijn
- unilaterale piramidale tekenen
Viscerale lage rugpijn: tractus urogenitalis & tractus digestivus
Bij lage rugpijn is het belangrijk om onderscheid te maken in welk gebied de klachten optreden. De
pijnregio’s liggen binnen het urinestelsel, verteringsstelsel of rond de genitalia:
(a) ureter (urineleider) (b) blaas / ureter (c) prostaat
(d) dunne darm (e) dikke darm / colon
2
, Lage rug-pijn
Er worden 2 vormen van pijn onderscheiden:
1. Lokale pijn = plaats van de pijn = plaats van de nocisensorische prikkeling
2. Gerefereerde pijn: plaats van de pijn ≠ plaats van de nocisensorische prikkeling
Gerefereerde pijn ontstaat volgens de convergentie-projectietheorie. Afferente (sensorische)
neuronen gaan vanaf een pijnlijke plek via het motorneuron in de ruggenmerg naar de hersenen en
geven daar een signaal af. De plek waar vervolgens de pijn gevoeld wordt is afhankelijk van de
oorsprong van de nociceptische receptoren. Diepgelegen weefsel is minder goed geïnnerveerd met
pijnreceptoren, waardoor de lokalisatie moeilijker wordt.
Lumbosacraal radiculair syndroom
Lumbosacraal radiculair syndroom wordt gekenmerkt door (1) pijn in de bil en/of uitstralende pijn in
het been met (2) 1 of meerdere klachten/symptomen die suggestief zijn voor een aandoening van een
specifieke lumbosacrale zenuwwortel zoals:
- prikkelingsverschijnselen (paresthesieën)
- neurologische uitvalsverschijnselen (hypesthesie/hyperalgesie, parese, verlaagde reflexen)
De ruggenmerg eindigd ongeveer ten hoogte van wervel L1. Vanaf daar lopen
zenuwwortels naar beneden om tussen de wervels door naar buiten te treden.
Lumbosacraal radiculair syndroom wordt dus gekenmerkt door:
1. zenuwwortelpijn → radiculaire pijn
Radiculaire (zenuwwortel) pijn is heftig schietende, stekende pijn in 1
been (unilateraal). Patiënten geven vaak aan pijn te hebben over een
heel gebied of op verschillende plekken. De neuronen kunnen
gekoppeld worden aan bepaalde gebieden waar de uitstraling kan
ontstaan: dermatomen. Daarnaast kunnen er uitvalsverschijnselen
zijn qua kracht in bepaalde spieren, onderverdeeld in myotomen.
2. uitvalsverschijnselen → radiculopathie
- Sprake van spierzwakte = motorisch = efferente neuronen
- Sprake van doofheid = sensorisch = afferente neuronen
Cauda-equina
De cauda-equina is de zone waarin de sacrale/coccygeale zenuwen in
bundels naar beneden lopen (vanaf L1 tot na L5), alvorens ze uit de
wervelkolom treden. Het cauda-equina syndroom treedt op als een
tussenwervelschijf naar posterieur schuift en dus een stukje van de
cauda-equina in gaat. De zenuwwortels in dat gebied worden gecomprimeerd
en daardoor vallen de organen (blaas en darmen) uit. Dit moet zo snel
mogelijk geopereerd worden.
3
