Samenvatting procesrecht AJ 21/22
SAMENVATTING PROCESRECHT
BURGERLIJK PROCESRECHT
D EEL I. I NLEIDING
Hoofdstuk 0. Recente Ontwikkelingen binnen justitie en pijnpunten
0.1. VERTROUWEN VAN DE BURGER IN JUSTITIE
= men wil de kloof tussen burger en justitie dichten en het vertrouwen herstellen want
momenteel is er veel wantrouwen in ons juridisch bestel
→ de Hoge Raad voor Justitie (HRJ) heeft een barometer uitgewerkt van de periode tussen
2002 en 2014 om weer te geven in welke mate de Belgen bepaalde domeinen vertrouwen of
niet. Geleidelijkaan stijgt het vertrouwen in justitie na 2002
→ Europese Commissie kent ook een eurobarometer (= hoe de rechtszoekenden de
onafhankelijkheid van de hoven en rechtbanken percipiëren). Rond 60% meent dat de
rechter onafhankelijk zijn
→ een recente ingreep is de Wet van 23 maart 2019 met betrekking tot de plaatsvervangende
rechters die verplicht zijn om eerst een examen af te leggen om het beroep te kunnen
uitoefenen. Deze wet werd opgesteld om de onafhankelijkheid beter te kunnen garanderen
= België staat momenteel onder het toezicht van de Europese Commissie omdat
bepaalde stelsels niet behoorlijk verlopen zoals de informatisering en het
middelenbeheer
=> conclusie = burger heeft momenteel wel redelijk vertrouwen in justitie en er wordt veel
beroep gedaan op justitie en rechtbanken
Belangrijkste pijnpunten
Het grootste pijnpunt dat ui de barometer blijkt van de Hoge Raad van Justitie is dat de
procedures veel te lang duren (vb.: een behandeling van een zaak bij het Hof van Beroep te
Brussel zal pas eindigen na 9 jaar)
+ de juridische taal is onduidelijk
Beroep op de overheidsrechter
= in België worden er immens veel commerciële en burgerlijke geschillen gebracht voor de
rechtbanken en hoven
→ Belgen gaan zeer snel naar de rechtbank alhoewel men de kwaliteit van de rechtbanken
niet volledig vertrouwt
1
,Samenvatting procesrecht AJ 21/22
→ bestaat er een verband tussen het aantal advocaten die in België bestaan en het aantal
zaken dat voor de rechtbanken en hoven wordt gebracht ?
= buurlanden kennen minder advocaten per aantal inwoners. Het zou dus kunnen dat
hoe meer advocaten er zijn, hoe meer procedures er worden gestart
→ er bestaat geen duidelijke informatie over de doorlooptijden = het aantal afgehandelde
burgerlijke zaken en commerciële zaken bedraagt wel meer dan de instroom aan nieuwe
zaken waardoor de gerechtelijke achterstand daalt maar dit geeft geen volledig beeld over
alle rechtbanken heen want sommige rechtbanken gaan sneller te werk dan anderen
→ publicatie van een
disclaimer van de Steundienst
van het College van Hoven en
Rechtbanken
= de rechtbanken zijn niet
vergelijkbaar en door grafieken
wordt niet de werklast van de
hoven en rechtbanken
weerspiegeld want men moet
ook met andere criteria rekening houden. Statistieken zijn dus niet betrouwbaar. Er is geen
volledig beeld van de efficiëntie van de Belgische justitie
Budget van justitie
= men kampt met een gebrek aan middelen
→ justitie is veel meer dan enkel hoven en rechtbanken, ze nemen 51% van het budget voor
hun rekening
→ 1 miljard euro gaat naar de werking van justitie
0.2. HERTEKENING VAN HET GERECHTELIJK LANDSCHAP – WERKLASTMETING –
AUTONOMIE
De Bende van Nijvel zorgde voor een stijging in de criminaliteit
→ er ontstond dan discussie over hoe men justitie moest organiseren
→ eerste bendecommissie = eerste poging tot hertekening van het gerechtelijk landschap
→ octopusakkoord = ze kwamen overeen om het openbaar ministerie verticaal te
herstructureren via de oprichting van een federaal parket
2
,Samenvatting procesrecht AJ 21/22
1 april 2014 – een nieuw gerechtelijk landschap
Er gelden 3 krachtlijnen
1. Schaalvergroting = de gebiedsomschrijving van hoven en rechtbanken werd
aangepast om zo de gerechtelijke achterstand te bestrijden. Men wil een betere
dienstverlening toedienen door specialisatie (art. 186 Ger.W.)
2. Mobiliteit = een vlottere circulatie binnen een rechtsgebied of arrondissement en zo
kan men vlot inspelen op incidentele of structurele behoeftewijzigingen
o Horizontale mobiliteit = magistraten worden subsidiair benoemd in andere
kantons dus men kan tijdelijk ingeschakeld worden in een ander kanton
(territoriaal op hetzelfde niveau)
o Verticale mobiliteit = mits toestemming van de betrokken magistraat kan die
verplaatst worden naar een instantie waar die niet benoemd is (soorten
rechtbanken)
3. Autonoom beheer = men stapt af van de financiering door de FOD justitie zodat hoven
en rechtbanken zelf kunnen beslissen hoe ze hun budget beheren. Men heeft de
verantwoordelijk overgedragen voor het beheer van het budget en het personeel naar
de rechterlijke orde (verzelfstandiging)
Werklastmeting
Veel magistraten zijn ouder dan 50 jaar en er moeten dus veel nieuwe magistraten
aangeworven worden
→ ongelijke werklast = verschillende soorten magistraten kennen een ander aantal zaken en
dus ook een andere werkbelasting. Er is een groot verschil tussen de beroepsmagistraat binnen
de arbeidsrechtbank en de beroepsmagistraat binnen de ondernemingsrechtbank
→ veel magistraten gaan op vervroegd pensioen
→ soms denkt men eraan om magistraten te vervangen door goedkopere werkkrachten zoals
gerechtelijke attachés
0.3. VERSNELLING RECHTSPLEGING – HERWAARDERING EERSTE AANLEG
Potpourri en de civiele rechtspleging
Doelstelling = “De basisdoelstelling is de garantie van een kwaliteitsvolle rechtspraak binnen een
redelijke termijn aan een redelijke kostprijs. Justitie moet inzetten op haar kerntaak en dit is in de eerste
plaats de beslechting van rechtsgeschillen op een kwaliteitsvolle manier en binnen een redelijke termijn.
(…).Om deze doelstelling te realiseren worden ingrijpende aanpassingen doorgevoerd in de burgerlijke
procedures om deze efficiënter, minder omslachtig en sneller te laten verlopen”
= men wil een efficiëntere justitie creëren
3
, Samenvatting procesrecht AJ 21/22
→ het moet sneller gaan door het aantal zaken waar men hoger beroep kan aantekenen, te
reduceren, de instroom van nieuwe zaken daalt over het algemeen door het plan van Koen
Geens (alternatieve geschillenbeslechting)
→ ook andere factoren spelen een rol zoals de prijs van een procedure en de
advocatenkosten van de tegenpartij
0.4. DIGITALISERING VAN JUSTITIE
Men heeft de digitalisering van justitie uitbesteed aan anderen en niet aan de Belgische
overheid of de rechterlijke macht
Koen Geens
Korte termijn = wetsbepaling die toegang zou bieden tot een digitale werkomgeving
Lange termijn = veilige ontsluiting van elektronische gegevens met betrekking tot justitie
Beleidslijn = uitbesteding van ICT-taken
Elektronische procesvoering
Samenwerkingsprotocol gesloten voor de uitbesteding
→ advocaten, gerechtsdeurwaarders en notarissen verbinden zich ertoe de gebruikers
die zij vertegenwoordigen zo snel mogelijk de transitie te laten maken naar en digitale
procesvoering
→ ministers verbinden zich ertoe om eventuele investerings- en beheerskosten
verbonden aan de door de actoren opgerichte informaticaplatformen te recupereren
bij de gebruikers
= de gebruikers moeten betalen voor het gebruik van de databanken
Advocaten hebben het digital platform for attorneys opgericht = dit bevat een aantal tools
om de communicatie op een gedigitaliseerde manier te doen met de collega’s en cliënten,
alsook met de hoven en rechtbanken (DPA)
→ DPA-deposit = advocaten werden verplicht dit betalende platform te gebruiken in plaats
van een gratis platform zoals e-deposit
Authenticatie gebeurt door middel van de elektronische advocatenkaart
Zowel digitaal als niet-digitaal, naar alle Belgische hoven en rechtbanken, advocaten
en derden
Mogelijk om in één keer verschillende stukken te verzenden naar verschillende
ontvangers via verschillende kanalen
Communicaties blijven bewaard in DPA-box
Betalend, met supplementen voor verzending via fax, brief of aangetekende brief
Omdat dit verplicht was, is men naar de RvS gegaan = het platform is niet langer exclusief
4
SAMENVATTING PROCESRECHT
BURGERLIJK PROCESRECHT
D EEL I. I NLEIDING
Hoofdstuk 0. Recente Ontwikkelingen binnen justitie en pijnpunten
0.1. VERTROUWEN VAN DE BURGER IN JUSTITIE
= men wil de kloof tussen burger en justitie dichten en het vertrouwen herstellen want
momenteel is er veel wantrouwen in ons juridisch bestel
→ de Hoge Raad voor Justitie (HRJ) heeft een barometer uitgewerkt van de periode tussen
2002 en 2014 om weer te geven in welke mate de Belgen bepaalde domeinen vertrouwen of
niet. Geleidelijkaan stijgt het vertrouwen in justitie na 2002
→ Europese Commissie kent ook een eurobarometer (= hoe de rechtszoekenden de
onafhankelijkheid van de hoven en rechtbanken percipiëren). Rond 60% meent dat de
rechter onafhankelijk zijn
→ een recente ingreep is de Wet van 23 maart 2019 met betrekking tot de plaatsvervangende
rechters die verplicht zijn om eerst een examen af te leggen om het beroep te kunnen
uitoefenen. Deze wet werd opgesteld om de onafhankelijkheid beter te kunnen garanderen
= België staat momenteel onder het toezicht van de Europese Commissie omdat
bepaalde stelsels niet behoorlijk verlopen zoals de informatisering en het
middelenbeheer
=> conclusie = burger heeft momenteel wel redelijk vertrouwen in justitie en er wordt veel
beroep gedaan op justitie en rechtbanken
Belangrijkste pijnpunten
Het grootste pijnpunt dat ui de barometer blijkt van de Hoge Raad van Justitie is dat de
procedures veel te lang duren (vb.: een behandeling van een zaak bij het Hof van Beroep te
Brussel zal pas eindigen na 9 jaar)
+ de juridische taal is onduidelijk
Beroep op de overheidsrechter
= in België worden er immens veel commerciële en burgerlijke geschillen gebracht voor de
rechtbanken en hoven
→ Belgen gaan zeer snel naar de rechtbank alhoewel men de kwaliteit van de rechtbanken
niet volledig vertrouwt
1
,Samenvatting procesrecht AJ 21/22
→ bestaat er een verband tussen het aantal advocaten die in België bestaan en het aantal
zaken dat voor de rechtbanken en hoven wordt gebracht ?
= buurlanden kennen minder advocaten per aantal inwoners. Het zou dus kunnen dat
hoe meer advocaten er zijn, hoe meer procedures er worden gestart
→ er bestaat geen duidelijke informatie over de doorlooptijden = het aantal afgehandelde
burgerlijke zaken en commerciële zaken bedraagt wel meer dan de instroom aan nieuwe
zaken waardoor de gerechtelijke achterstand daalt maar dit geeft geen volledig beeld over
alle rechtbanken heen want sommige rechtbanken gaan sneller te werk dan anderen
→ publicatie van een
disclaimer van de Steundienst
van het College van Hoven en
Rechtbanken
= de rechtbanken zijn niet
vergelijkbaar en door grafieken
wordt niet de werklast van de
hoven en rechtbanken
weerspiegeld want men moet
ook met andere criteria rekening houden. Statistieken zijn dus niet betrouwbaar. Er is geen
volledig beeld van de efficiëntie van de Belgische justitie
Budget van justitie
= men kampt met een gebrek aan middelen
→ justitie is veel meer dan enkel hoven en rechtbanken, ze nemen 51% van het budget voor
hun rekening
→ 1 miljard euro gaat naar de werking van justitie
0.2. HERTEKENING VAN HET GERECHTELIJK LANDSCHAP – WERKLASTMETING –
AUTONOMIE
De Bende van Nijvel zorgde voor een stijging in de criminaliteit
→ er ontstond dan discussie over hoe men justitie moest organiseren
→ eerste bendecommissie = eerste poging tot hertekening van het gerechtelijk landschap
→ octopusakkoord = ze kwamen overeen om het openbaar ministerie verticaal te
herstructureren via de oprichting van een federaal parket
2
,Samenvatting procesrecht AJ 21/22
1 april 2014 – een nieuw gerechtelijk landschap
Er gelden 3 krachtlijnen
1. Schaalvergroting = de gebiedsomschrijving van hoven en rechtbanken werd
aangepast om zo de gerechtelijke achterstand te bestrijden. Men wil een betere
dienstverlening toedienen door specialisatie (art. 186 Ger.W.)
2. Mobiliteit = een vlottere circulatie binnen een rechtsgebied of arrondissement en zo
kan men vlot inspelen op incidentele of structurele behoeftewijzigingen
o Horizontale mobiliteit = magistraten worden subsidiair benoemd in andere
kantons dus men kan tijdelijk ingeschakeld worden in een ander kanton
(territoriaal op hetzelfde niveau)
o Verticale mobiliteit = mits toestemming van de betrokken magistraat kan die
verplaatst worden naar een instantie waar die niet benoemd is (soorten
rechtbanken)
3. Autonoom beheer = men stapt af van de financiering door de FOD justitie zodat hoven
en rechtbanken zelf kunnen beslissen hoe ze hun budget beheren. Men heeft de
verantwoordelijk overgedragen voor het beheer van het budget en het personeel naar
de rechterlijke orde (verzelfstandiging)
Werklastmeting
Veel magistraten zijn ouder dan 50 jaar en er moeten dus veel nieuwe magistraten
aangeworven worden
→ ongelijke werklast = verschillende soorten magistraten kennen een ander aantal zaken en
dus ook een andere werkbelasting. Er is een groot verschil tussen de beroepsmagistraat binnen
de arbeidsrechtbank en de beroepsmagistraat binnen de ondernemingsrechtbank
→ veel magistraten gaan op vervroegd pensioen
→ soms denkt men eraan om magistraten te vervangen door goedkopere werkkrachten zoals
gerechtelijke attachés
0.3. VERSNELLING RECHTSPLEGING – HERWAARDERING EERSTE AANLEG
Potpourri en de civiele rechtspleging
Doelstelling = “De basisdoelstelling is de garantie van een kwaliteitsvolle rechtspraak binnen een
redelijke termijn aan een redelijke kostprijs. Justitie moet inzetten op haar kerntaak en dit is in de eerste
plaats de beslechting van rechtsgeschillen op een kwaliteitsvolle manier en binnen een redelijke termijn.
(…).Om deze doelstelling te realiseren worden ingrijpende aanpassingen doorgevoerd in de burgerlijke
procedures om deze efficiënter, minder omslachtig en sneller te laten verlopen”
= men wil een efficiëntere justitie creëren
3
, Samenvatting procesrecht AJ 21/22
→ het moet sneller gaan door het aantal zaken waar men hoger beroep kan aantekenen, te
reduceren, de instroom van nieuwe zaken daalt over het algemeen door het plan van Koen
Geens (alternatieve geschillenbeslechting)
→ ook andere factoren spelen een rol zoals de prijs van een procedure en de
advocatenkosten van de tegenpartij
0.4. DIGITALISERING VAN JUSTITIE
Men heeft de digitalisering van justitie uitbesteed aan anderen en niet aan de Belgische
overheid of de rechterlijke macht
Koen Geens
Korte termijn = wetsbepaling die toegang zou bieden tot een digitale werkomgeving
Lange termijn = veilige ontsluiting van elektronische gegevens met betrekking tot justitie
Beleidslijn = uitbesteding van ICT-taken
Elektronische procesvoering
Samenwerkingsprotocol gesloten voor de uitbesteding
→ advocaten, gerechtsdeurwaarders en notarissen verbinden zich ertoe de gebruikers
die zij vertegenwoordigen zo snel mogelijk de transitie te laten maken naar en digitale
procesvoering
→ ministers verbinden zich ertoe om eventuele investerings- en beheerskosten
verbonden aan de door de actoren opgerichte informaticaplatformen te recupereren
bij de gebruikers
= de gebruikers moeten betalen voor het gebruik van de databanken
Advocaten hebben het digital platform for attorneys opgericht = dit bevat een aantal tools
om de communicatie op een gedigitaliseerde manier te doen met de collega’s en cliënten,
alsook met de hoven en rechtbanken (DPA)
→ DPA-deposit = advocaten werden verplicht dit betalende platform te gebruiken in plaats
van een gratis platform zoals e-deposit
Authenticatie gebeurt door middel van de elektronische advocatenkaart
Zowel digitaal als niet-digitaal, naar alle Belgische hoven en rechtbanken, advocaten
en derden
Mogelijk om in één keer verschillende stukken te verzenden naar verschillende
ontvangers via verschillende kanalen
Communicaties blijven bewaard in DPA-box
Betalend, met supplementen voor verzending via fax, brief of aangetekende brief
Omdat dit verplicht was, is men naar de RvS gegaan = het platform is niet langer exclusief
4
