Samenvatting: Pathologie landbouwdieren Esther Platini
Samenvatting pathologie landbouwdieren
Hoofdstuk 1: pathologie rund
Virale kalverdiarree
Bij welke Diarree bij jonge kalveren wordt neonatale kalverdiarree genoemd
dieren?
• kan veroorzaakt worden door een aantal ziektekiemen:
• Rotavirus (zeer resistente virussen tegenover fysische en
chemische agentia)
• Coronavirus (zeer resistente virussen tegenover fysische en
chemische agentia)
Etiologie • E. Coli
• Torovirus
• Cryptosporidium
• Coccidiose
• BVD-virus
• Salmonella
• Rotavirus en coronavirus komt in heel de wereld voor
• Kalven zijn de eerste dagen na de geboorte goed beschermt door
afweerstoffen uit biestmelk maar na een paar dagen zullen antistoffen
Verspreiding afnemen waardoor virus kan toeslaan
• Hoofdzakelijk langs orofaecale weg
• Directe: Koe na partus meestal infectiebron
• Indirect: via laarzen, melkemmers, …
• Kalveren worden orofaecaal besmet
• Het virus gaat via de maag naar de dunne darm waar er een primaire
virusvermeerdering optreedt
• Virussen hebben tropisme voor enterocyten
Pathogenese • Het corona virus zal zich ook vermeerderen in colon en rectum, het
rotavirus zal zich enkel vermeerderen in de dunne darm
• Door vermeerdering ontstaat er een infectie aan de darmwand
• De darmvlokken (darmvilli) sterven af waardoor voedingstoffen en
vocht niet meer goed kan opgenomen worden → daardoor ontstaat een
waterige diarree en uitdroging
• Suf en lethargisch
• Anorexie (weinig eetlust)
Symptomen
• Waterige diarree
• Sterfte
• Na besmetting zal het kalf locaal en humorale immuniteit ontwikkelen
• Locale, intestinale immuniteit blijft niet lang → ze kunnen na enkele
maanden terug ziek worden zonder symptomen maar ze zijn wel
besmettelijk voor andere dieren
Immuniteit • Lactogene immuniteit (via biestmelk) door maternale antistoffen
geven maar 3-5 dagen bescherming
1
,Samenvatting: Pathologie landbouwdieren Esther Platini
• Bij sterfte kan de darm met immunofluorescentie bekeken worden
Diagnose • Meststaal nemen en virussen en virale antigenen direct aantonen
(ELISA)
• Symptomatische behandeling: Antibiotica en intraveneuze
vloeistoftherapie (vocht en elektrolyten)!
• Orale vocht toedienen:
Behandeling ➢ D1: 5 dagen 1.5-2 liter lauwwarm! water met elektrolyten
oplossing
➢ D2: 3 voedingen elektrolyten en 2 voedingen melk geven
➢ D3: indien nog nodig dezelfde behandeling als dag 2
• Aparte afkalf stal die na elke kalving goed
wordt ontsmet
• Koeien zo proper mogelijk laten afkalven
koeien wassen en ontsmetten voor kalving)
• Niet-zuigkalveren dienen zo snel mogelijk uit
Hygiëne en aparte
de stal te worden verwijderd
stalling
• Verschillende leeftijden scheiden op het
bedrijf. Kalveren tot 14d apart opstallen in
kalverboxen en ook de materialen (vb. emmers)
strikt gescheiden te houden. De voedering van
de dieren gebeurt van jong naar oud
• Kalven zo snel mogelijk na de geboorte
biestmelk laten drinken
Preventie • Direct na het afkalven wordt er 5 à 6 l biest
gemolken en ingevroren (mag niet opgewarmd
worden)
• Het kalf krijgt 1,5l direct na de geboorte en
nog eens 1,5l 4 à 6 uur later De derde biestgift
Biestmanagement
van 2l wordt gegeven tussen 8 à 10 uur na de
geboorte
• Op dag 2: geef je het kalf 3x 1,5 l afkomstig
van de 2de melkbeurt van de moeder
• Op dag 3 tot 10: kan er naast gewone
voeding het kalf nog 200 ml biestmelk krijgen
• Zo blijft immuniteit langer in de darmen
Vaccineren van het moederdier tijdens de
Vaccinatie
dracht
IBR: Infectieuze bovine rhinotracheïtis IPV, IPB (Canadese griep, koeiengriep)
• Veroorzaakt door het bovine herpesvirus type 1
• Na een infectie blijft dit DNA-virus levenslang in de koe aanwezig
• Geïnfecteerde koeien zijn virusdragers en virusuitscheiders
• Het virus kan jarenlang in de koe aanwezig zijn zonder symptomen
Etiologie • Door stress, weerstandsvermindering, transport, ziekte, afkalven, …
kan het virus weer actief worden (reactivatie): de koe gaat opnieuw
virusdeeltjes uitscheiden en kan zo andere besmetten
• Op de enveloppe zitten glyco-proteïnen die een belangrijke rol
spelen in de virulentie en voor de inductie van een immuniteit: gE, gA,
gB, gC,
2
, Samenvatting: Pathologie landbouwdieren Esther Platini
• Wereldwijd verspreid
• Uitscheiding via neus- en oogvloei en vaginale uitvloei
• Via sperma
• Direct via neus aan neus contact
Verspreiding
• Door latente dragers
• Indirect: via lucht, alleen op korte afstand, hoesten en via besmette
materialen
• Is erg gevoelig voor de meeste desinfectantia
IBR-vorm:
• Via inhalatie of via conjunctiva wordt het virus opgenomen
• Het virus zal zich vermeerderen in de slijmvliezen van de voorste
luchtwegen (neus, luchtpijp, conjunctiva)
• Er ontstaat viraemie (virus in het bloed) en blijf aanwezig in de witte
bloedcellen
• Het virus gaat dan naar de melkklier, baarmoeder, de darm en de
Pathogenese lymfeklieren
• Virus blijft aanwezig in de koe ter hoogte van de zenuwknopen
(ganglia)
IPV-IPB vorm:
• Na paring komen het virus in de vagina of op de penis terecht
• Bij IPV: letsels ter hoogte van de vulva en vagina
• IPB: letsels ter hoogte penis
IBR-vorm IPV-IPB
• Letsels in de neusholte • Zonder symptomen
• Rhinitis (neusvloei), tracheïtis • Etterende zweertjes op de
(ontstoken luchtpijp), vulva
Symptomen conjunctivitis • Etterende zweertjes op de
• Rode slijmvliezen penis
• Versnelde ademhaling • Vruchtbaarheidsproblemen
• Hoesten • Verwerpen van de vrucht
• Koorts
• Productieverlies
• Locale immuniteit: Deze immuniteit is stevig (tot 1jaar)
• Humorale: vanaf 8 à 10 dagen ontstaan er seroneutraliserende
Immuniteit antistoffen
• Maternale immuniteit via biestmelk: verdwijnen na 3 maanden
• Celgemedieerde immuniteit: die zorgt voor lyse van de geïnfecteerde
cellen
• Klinische symptomen
• Virusisolatie uit een neusswab, een vaginale swab, sperma,
Diagnose verworpen vruchten, …
• Serologisch onderzoek via gepaarde sera (bloed) of tankmelkstaal
(zien of er antistoffen inzitten)
Verplichte IBR-statuten:
• l2: Zijn rundveebedrijf waar geen enkel rund wordt geboren en waar
IBR-statuten enkel runderen vest gemest worden → moeten verplicht vaccineren en
vaccinatieregistratie
• I3: Het bedrijf is vrij van IBR. Alle runderen zijn seronegatief voor Eg
antistof → vaccinatie is toegelaten, niet verplicht
3
Samenvatting pathologie landbouwdieren
Hoofdstuk 1: pathologie rund
Virale kalverdiarree
Bij welke Diarree bij jonge kalveren wordt neonatale kalverdiarree genoemd
dieren?
• kan veroorzaakt worden door een aantal ziektekiemen:
• Rotavirus (zeer resistente virussen tegenover fysische en
chemische agentia)
• Coronavirus (zeer resistente virussen tegenover fysische en
chemische agentia)
Etiologie • E. Coli
• Torovirus
• Cryptosporidium
• Coccidiose
• BVD-virus
• Salmonella
• Rotavirus en coronavirus komt in heel de wereld voor
• Kalven zijn de eerste dagen na de geboorte goed beschermt door
afweerstoffen uit biestmelk maar na een paar dagen zullen antistoffen
Verspreiding afnemen waardoor virus kan toeslaan
• Hoofdzakelijk langs orofaecale weg
• Directe: Koe na partus meestal infectiebron
• Indirect: via laarzen, melkemmers, …
• Kalveren worden orofaecaal besmet
• Het virus gaat via de maag naar de dunne darm waar er een primaire
virusvermeerdering optreedt
• Virussen hebben tropisme voor enterocyten
Pathogenese • Het corona virus zal zich ook vermeerderen in colon en rectum, het
rotavirus zal zich enkel vermeerderen in de dunne darm
• Door vermeerdering ontstaat er een infectie aan de darmwand
• De darmvlokken (darmvilli) sterven af waardoor voedingstoffen en
vocht niet meer goed kan opgenomen worden → daardoor ontstaat een
waterige diarree en uitdroging
• Suf en lethargisch
• Anorexie (weinig eetlust)
Symptomen
• Waterige diarree
• Sterfte
• Na besmetting zal het kalf locaal en humorale immuniteit ontwikkelen
• Locale, intestinale immuniteit blijft niet lang → ze kunnen na enkele
maanden terug ziek worden zonder symptomen maar ze zijn wel
besmettelijk voor andere dieren
Immuniteit • Lactogene immuniteit (via biestmelk) door maternale antistoffen
geven maar 3-5 dagen bescherming
1
,Samenvatting: Pathologie landbouwdieren Esther Platini
• Bij sterfte kan de darm met immunofluorescentie bekeken worden
Diagnose • Meststaal nemen en virussen en virale antigenen direct aantonen
(ELISA)
• Symptomatische behandeling: Antibiotica en intraveneuze
vloeistoftherapie (vocht en elektrolyten)!
• Orale vocht toedienen:
Behandeling ➢ D1: 5 dagen 1.5-2 liter lauwwarm! water met elektrolyten
oplossing
➢ D2: 3 voedingen elektrolyten en 2 voedingen melk geven
➢ D3: indien nog nodig dezelfde behandeling als dag 2
• Aparte afkalf stal die na elke kalving goed
wordt ontsmet
• Koeien zo proper mogelijk laten afkalven
koeien wassen en ontsmetten voor kalving)
• Niet-zuigkalveren dienen zo snel mogelijk uit
Hygiëne en aparte
de stal te worden verwijderd
stalling
• Verschillende leeftijden scheiden op het
bedrijf. Kalveren tot 14d apart opstallen in
kalverboxen en ook de materialen (vb. emmers)
strikt gescheiden te houden. De voedering van
de dieren gebeurt van jong naar oud
• Kalven zo snel mogelijk na de geboorte
biestmelk laten drinken
Preventie • Direct na het afkalven wordt er 5 à 6 l biest
gemolken en ingevroren (mag niet opgewarmd
worden)
• Het kalf krijgt 1,5l direct na de geboorte en
nog eens 1,5l 4 à 6 uur later De derde biestgift
Biestmanagement
van 2l wordt gegeven tussen 8 à 10 uur na de
geboorte
• Op dag 2: geef je het kalf 3x 1,5 l afkomstig
van de 2de melkbeurt van de moeder
• Op dag 3 tot 10: kan er naast gewone
voeding het kalf nog 200 ml biestmelk krijgen
• Zo blijft immuniteit langer in de darmen
Vaccineren van het moederdier tijdens de
Vaccinatie
dracht
IBR: Infectieuze bovine rhinotracheïtis IPV, IPB (Canadese griep, koeiengriep)
• Veroorzaakt door het bovine herpesvirus type 1
• Na een infectie blijft dit DNA-virus levenslang in de koe aanwezig
• Geïnfecteerde koeien zijn virusdragers en virusuitscheiders
• Het virus kan jarenlang in de koe aanwezig zijn zonder symptomen
Etiologie • Door stress, weerstandsvermindering, transport, ziekte, afkalven, …
kan het virus weer actief worden (reactivatie): de koe gaat opnieuw
virusdeeltjes uitscheiden en kan zo andere besmetten
• Op de enveloppe zitten glyco-proteïnen die een belangrijke rol
spelen in de virulentie en voor de inductie van een immuniteit: gE, gA,
gB, gC,
2
, Samenvatting: Pathologie landbouwdieren Esther Platini
• Wereldwijd verspreid
• Uitscheiding via neus- en oogvloei en vaginale uitvloei
• Via sperma
• Direct via neus aan neus contact
Verspreiding
• Door latente dragers
• Indirect: via lucht, alleen op korte afstand, hoesten en via besmette
materialen
• Is erg gevoelig voor de meeste desinfectantia
IBR-vorm:
• Via inhalatie of via conjunctiva wordt het virus opgenomen
• Het virus zal zich vermeerderen in de slijmvliezen van de voorste
luchtwegen (neus, luchtpijp, conjunctiva)
• Er ontstaat viraemie (virus in het bloed) en blijf aanwezig in de witte
bloedcellen
• Het virus gaat dan naar de melkklier, baarmoeder, de darm en de
Pathogenese lymfeklieren
• Virus blijft aanwezig in de koe ter hoogte van de zenuwknopen
(ganglia)
IPV-IPB vorm:
• Na paring komen het virus in de vagina of op de penis terecht
• Bij IPV: letsels ter hoogte van de vulva en vagina
• IPB: letsels ter hoogte penis
IBR-vorm IPV-IPB
• Letsels in de neusholte • Zonder symptomen
• Rhinitis (neusvloei), tracheïtis • Etterende zweertjes op de
(ontstoken luchtpijp), vulva
Symptomen conjunctivitis • Etterende zweertjes op de
• Rode slijmvliezen penis
• Versnelde ademhaling • Vruchtbaarheidsproblemen
• Hoesten • Verwerpen van de vrucht
• Koorts
• Productieverlies
• Locale immuniteit: Deze immuniteit is stevig (tot 1jaar)
• Humorale: vanaf 8 à 10 dagen ontstaan er seroneutraliserende
Immuniteit antistoffen
• Maternale immuniteit via biestmelk: verdwijnen na 3 maanden
• Celgemedieerde immuniteit: die zorgt voor lyse van de geïnfecteerde
cellen
• Klinische symptomen
• Virusisolatie uit een neusswab, een vaginale swab, sperma,
Diagnose verworpen vruchten, …
• Serologisch onderzoek via gepaarde sera (bloed) of tankmelkstaal
(zien of er antistoffen inzitten)
Verplichte IBR-statuten:
• l2: Zijn rundveebedrijf waar geen enkel rund wordt geboren en waar
IBR-statuten enkel runderen vest gemest worden → moeten verplicht vaccineren en
vaccinatieregistratie
• I3: Het bedrijf is vrij van IBR. Alle runderen zijn seronegatief voor Eg
antistof → vaccinatie is toegelaten, niet verplicht
3
