Cultuur
1. Eileen Gray (1878-1976)
1.1 Inleiding
Eileen Gray
• Haar leven en haar werk à één en al code en mysterie
Þ Kunnen enkel maar poging ondernemen om haar lange levensadem proberen te
begrijpen
• Vernietigde op het einde van haar leven haar statige Parijse appartement, al haar
persoonlijke documenten en brieven
Þ Wou haar persoonlijke leven verbergen
Þ Wou herinnerd worden door haar werk, niet door haar leven à leven minsten
even boeiend
Wat wou ze niet met de wereld delen?
• Plezierig om erover te speculeren à maakt haar hele kunstwerk nog meer enigmatisch en
intrigerend
Þ Wat met de interessante literaire connotaties die doorheen al haar werk sluimert,
relaties tussen woord en beeld die heel de 2de helft van de 20ste eeuw zal
bezighouden
Þ Wat met het androgyne karakter van gray zelf en haar werk?
Þ Is E1027 geen heerlijke samenvoeging van mannelijke en vrouwelijke ruimtelijkheid?
Þ Waarom geen foto’s van haar in haar huizen? à meer van Le Corbusier in haar
huizen
Het is alsof de figuur van Gray, haar portret later op haar werk geplat is (als extra beeld)
• 2 beelden die zijn samengevoegd à zij en haar werk
• Nergens beeld van ‘Gray aan het werk’ of ‘Gray met collega’s’ of ‘Gray met…’
Þ Zegt veel over de fundamentele eenzaamheid en ‘solitude’ die ze belangrijk vond en
waar ze zich de laatste decennia middenin bevond
Þ Ze vond dat in elk huis, men alleen of eenzaam moest kunnen zijn
Al het werk van haar in enkele begrippen
• Raadsel à code
Þ Onthullen
Þ Verbergen
Þ Gelaagdheid
• Dialoog à dichtbij
Þ Verschuiven
Þ Verplaatsen
Þ Bewegen
• Poëzie à intiem
Þ Tijdelijk
Þ Lichtheid
Þ Techniek
Bij Gray ben je er altijd, maar ben je altijd ook ergens anders
• Haar werk à gelaagd, cryptisch, meerduidig à van het prille begin tot het bittere einde
• Haar schilderwerk, kamerschermen, tapijten, lakwerk, architectuur, meubilair à nooit alleen
maar een tapijt, of alleen maar een krukje of alleen maar een huis
,1.2 Londen en Parijs
Als welgestelde aristocratische Ierse vertoeft ze in haar jonge jaren veel creatieve en vooral literaire
gezelschappen dat zich tegelijk vormt in Londen en Parijs
• Uit haar eigen bibliotheek halen we haar literaire helden (waren ook geliefde en vrienden)
Þ Ezra Pound
Þ Aleister Crowley
Þ Virginia Woolf
Þ Hilda Doolittle
Þ Gertrude Stein
• Angelsaksische cultuur die in het progressievere Parijs de voeding vindt voor hun creatieve
uitspattingen
Þ Hun voorliefde voor codes (Crowley, Pound, Doolittle) en het sterke feminisme
(Woolf, Stein) verpakt in literaire bedwelmingen beïnvloeden haar sterk
Ze neemt je mee op avontuur (je onderneemt reizen bij haar)
• Kano (Progue sofa) van het appartement rue de Lota voor Madame Lévy
Þ Je wordt weggevoerd met abstracte intergalactische motieven op de wanden
• Lampen en stoelen (Drafon chair)
Þ Verwijzen naar primitieve exotische beschavingen met hun eigen rituelen en rites
è Je bent hier, maar je bent ook ergens anders
Ze is in leer gegaan bij Japanse lakspecialist Seizo Sugawara
• Eerste lakwerk (1913) à ‘Le Magicien de la nuit’
• 20jaar vergezelt Sugawara haar in de zeer unieke benadering van deze eeuwenoude oosterse
kunst
Þ De zeer langzame kunst van het onthullen, verbergen en opnieuw onthullen en
verbergen à lak is tijd maken om glas tevoorschijn te brengen à lakwerk is hout de
glans van edelsteen schenken door lakken, drogen en polieren
1.3 Kamerscheren, tapijten, meubels
Gevoelige spel van onthullen en verbergen
• Eerste kamerscherm
Þ Het verdeelt en brengt samen, scheidt af en verbindt, maakt dubbel wat eerst 1 was
• In het kamerscherm en in de lak
Þ Schuilt de essentie van al haar werk à gelaagdheid en meerduidigheid
Ze ontwikkelt schilderijen en schetsen à evolueren tot tapijten à die in 3 dimensies tot meubels
groeien
• Eenvoudig zien we beeldvorming en composities van meubels in tapijten terugkregen en
vice-versa
• Platvlak à wordt interieur à wordt architectuur
,Elk meubel van Eileen Gray
• Een greep om snel vast te nemen
• Zeer licht
Þ Oorspronkelijke nikkel uitvoering (nu gechromeerd staal en glas) à zeer licht en
gemakkelijk transporteerbaar
• De ‘nomade’ à haar interesse gaat uit naar de lichtheid, het tijdelijke, beweegbare
Þ Alles is beweegbaar, draait of kantelt in de meest verrassende richting
Þ Elke handeling is een plezier, toegevoegd aan de dagelijkse banaliteit
Þ Poëzie maken van de dag
• Tijd die je doorbrengt door het meubel te maken à maakt het meubel
• Niet logisch of rationeel aan haar meubels à in tegenstelling met de dogmatische, bijna
wetenschappelijke benadering van de meubels van Marcel Breuer, Mart Stam, Gerrit
Rietveld en zelfs Mies Van der Rohe
Onbegrip dat ze gecategoriseerd werd onder ‘modernisme’ of ‘art deco’
• Op geen enkele manier interesseerde Gray zich aan rationele benadering van het meubel
• Ze zocht niet naar het meubel om eindeloos in een fabriek te produceren à zocht naar een
prototypes, pièce unique en alle aandacht ging naar het ambachtelijke
Þ Hoe het gemaakt is, de dialoog tussen de materialen, de verbindingen en scharnieren
wilde ze detailleren
‘Désaxer’ à haar motto
• Weg van de symmetrie
• Zoeken naar interactie in het materiaal of in de draagstructuur
• Ontdubbelen, verplaatsing, verschuiving zoals bij het Russische constructivisme, zonder ook
maar op 1 moment de harmonie te verliezen
Bibendum chair, Tube light, Chaise Non-Conformiste, Transat, Adjustable Table, Armoire
ovale e pivotant à vertellen meer dan allen dun ‘design’
• Bijna een eeuw later à toch producten geworden die in grote hoeveelheid worden gemaakt
1.4 E1027
Eà Eileen
10 à (10de letter van het alfabet ‘j’) Jean
2 à (2de letter van het alfabet ‘b’) Badovici
7à (7de letter van het alfabet ‘g’) Gray
Villa E1027
• Nergens komt de wereld van Gray mooier samen dan hier
• Ontworpen voor haar toenmalige geliefde Jean Badovici en zichzelf
Þ Een cryptische omschrijving voor hun liefde à brengt op meerdere lagen een
ruimtelijk gevoel op gang
Þ Woorden vormen een gedicht of verwijzen naar een gedicht
• De villa fluistert ook via het meubilair à is overal dichtbij en intiem
Þ Van ingenieuze lichtknop tot het wapperende doek rond de pergola à alleen en
eenzaam in confrontatie met de dagelijkse lichtheid van het bestaan
, • Ze is klein maar lijk groot
Þ Door de vele opdelingen en de meubels rondom rond
Þ Het is de intieme vertaling van het modernisme, een ‘vrouwelijk’, ‘behaaglijk’
modernisme à was daar Le Corbusier jaloers op? (hij was (1938) voortdurend
aanwezig in en rond de villa)
Þ Gray was er al vroeger weh (1932) à zal opnieuw en nog verfijnder bouwen
in Menton (Tempe a Pailla) en verbouwen in Sint Troper (Lou Pérou)
Þ Le Corbusier niet weg te slaan uit Rocquebrune Cap-Martin à vanaf JB
hem uitnodigt
Þ Le Corbusier’s ‘cabanon’, zijn wandschilderingen die volgens Gray
het interieur verminkten
• Iedereen dacht dat Le Corbusier of Jean Badovico of Jean Prouvé de villa had ontworpen en
niet Eileen Gray
1. Eileen Gray (1878-1976)
1.1 Inleiding
Eileen Gray
• Haar leven en haar werk à één en al code en mysterie
Þ Kunnen enkel maar poging ondernemen om haar lange levensadem proberen te
begrijpen
• Vernietigde op het einde van haar leven haar statige Parijse appartement, al haar
persoonlijke documenten en brieven
Þ Wou haar persoonlijke leven verbergen
Þ Wou herinnerd worden door haar werk, niet door haar leven à leven minsten
even boeiend
Wat wou ze niet met de wereld delen?
• Plezierig om erover te speculeren à maakt haar hele kunstwerk nog meer enigmatisch en
intrigerend
Þ Wat met de interessante literaire connotaties die doorheen al haar werk sluimert,
relaties tussen woord en beeld die heel de 2de helft van de 20ste eeuw zal
bezighouden
Þ Wat met het androgyne karakter van gray zelf en haar werk?
Þ Is E1027 geen heerlijke samenvoeging van mannelijke en vrouwelijke ruimtelijkheid?
Þ Waarom geen foto’s van haar in haar huizen? à meer van Le Corbusier in haar
huizen
Het is alsof de figuur van Gray, haar portret later op haar werk geplat is (als extra beeld)
• 2 beelden die zijn samengevoegd à zij en haar werk
• Nergens beeld van ‘Gray aan het werk’ of ‘Gray met collega’s’ of ‘Gray met…’
Þ Zegt veel over de fundamentele eenzaamheid en ‘solitude’ die ze belangrijk vond en
waar ze zich de laatste decennia middenin bevond
Þ Ze vond dat in elk huis, men alleen of eenzaam moest kunnen zijn
Al het werk van haar in enkele begrippen
• Raadsel à code
Þ Onthullen
Þ Verbergen
Þ Gelaagdheid
• Dialoog à dichtbij
Þ Verschuiven
Þ Verplaatsen
Þ Bewegen
• Poëzie à intiem
Þ Tijdelijk
Þ Lichtheid
Þ Techniek
Bij Gray ben je er altijd, maar ben je altijd ook ergens anders
• Haar werk à gelaagd, cryptisch, meerduidig à van het prille begin tot het bittere einde
• Haar schilderwerk, kamerschermen, tapijten, lakwerk, architectuur, meubilair à nooit alleen
maar een tapijt, of alleen maar een krukje of alleen maar een huis
,1.2 Londen en Parijs
Als welgestelde aristocratische Ierse vertoeft ze in haar jonge jaren veel creatieve en vooral literaire
gezelschappen dat zich tegelijk vormt in Londen en Parijs
• Uit haar eigen bibliotheek halen we haar literaire helden (waren ook geliefde en vrienden)
Þ Ezra Pound
Þ Aleister Crowley
Þ Virginia Woolf
Þ Hilda Doolittle
Þ Gertrude Stein
• Angelsaksische cultuur die in het progressievere Parijs de voeding vindt voor hun creatieve
uitspattingen
Þ Hun voorliefde voor codes (Crowley, Pound, Doolittle) en het sterke feminisme
(Woolf, Stein) verpakt in literaire bedwelmingen beïnvloeden haar sterk
Ze neemt je mee op avontuur (je onderneemt reizen bij haar)
• Kano (Progue sofa) van het appartement rue de Lota voor Madame Lévy
Þ Je wordt weggevoerd met abstracte intergalactische motieven op de wanden
• Lampen en stoelen (Drafon chair)
Þ Verwijzen naar primitieve exotische beschavingen met hun eigen rituelen en rites
è Je bent hier, maar je bent ook ergens anders
Ze is in leer gegaan bij Japanse lakspecialist Seizo Sugawara
• Eerste lakwerk (1913) à ‘Le Magicien de la nuit’
• 20jaar vergezelt Sugawara haar in de zeer unieke benadering van deze eeuwenoude oosterse
kunst
Þ De zeer langzame kunst van het onthullen, verbergen en opnieuw onthullen en
verbergen à lak is tijd maken om glas tevoorschijn te brengen à lakwerk is hout de
glans van edelsteen schenken door lakken, drogen en polieren
1.3 Kamerscheren, tapijten, meubels
Gevoelige spel van onthullen en verbergen
• Eerste kamerscherm
Þ Het verdeelt en brengt samen, scheidt af en verbindt, maakt dubbel wat eerst 1 was
• In het kamerscherm en in de lak
Þ Schuilt de essentie van al haar werk à gelaagdheid en meerduidigheid
Ze ontwikkelt schilderijen en schetsen à evolueren tot tapijten à die in 3 dimensies tot meubels
groeien
• Eenvoudig zien we beeldvorming en composities van meubels in tapijten terugkregen en
vice-versa
• Platvlak à wordt interieur à wordt architectuur
,Elk meubel van Eileen Gray
• Een greep om snel vast te nemen
• Zeer licht
Þ Oorspronkelijke nikkel uitvoering (nu gechromeerd staal en glas) à zeer licht en
gemakkelijk transporteerbaar
• De ‘nomade’ à haar interesse gaat uit naar de lichtheid, het tijdelijke, beweegbare
Þ Alles is beweegbaar, draait of kantelt in de meest verrassende richting
Þ Elke handeling is een plezier, toegevoegd aan de dagelijkse banaliteit
Þ Poëzie maken van de dag
• Tijd die je doorbrengt door het meubel te maken à maakt het meubel
• Niet logisch of rationeel aan haar meubels à in tegenstelling met de dogmatische, bijna
wetenschappelijke benadering van de meubels van Marcel Breuer, Mart Stam, Gerrit
Rietveld en zelfs Mies Van der Rohe
Onbegrip dat ze gecategoriseerd werd onder ‘modernisme’ of ‘art deco’
• Op geen enkele manier interesseerde Gray zich aan rationele benadering van het meubel
• Ze zocht niet naar het meubel om eindeloos in een fabriek te produceren à zocht naar een
prototypes, pièce unique en alle aandacht ging naar het ambachtelijke
Þ Hoe het gemaakt is, de dialoog tussen de materialen, de verbindingen en scharnieren
wilde ze detailleren
‘Désaxer’ à haar motto
• Weg van de symmetrie
• Zoeken naar interactie in het materiaal of in de draagstructuur
• Ontdubbelen, verplaatsing, verschuiving zoals bij het Russische constructivisme, zonder ook
maar op 1 moment de harmonie te verliezen
Bibendum chair, Tube light, Chaise Non-Conformiste, Transat, Adjustable Table, Armoire
ovale e pivotant à vertellen meer dan allen dun ‘design’
• Bijna een eeuw later à toch producten geworden die in grote hoeveelheid worden gemaakt
1.4 E1027
Eà Eileen
10 à (10de letter van het alfabet ‘j’) Jean
2 à (2de letter van het alfabet ‘b’) Badovici
7à (7de letter van het alfabet ‘g’) Gray
Villa E1027
• Nergens komt de wereld van Gray mooier samen dan hier
• Ontworpen voor haar toenmalige geliefde Jean Badovici en zichzelf
Þ Een cryptische omschrijving voor hun liefde à brengt op meerdere lagen een
ruimtelijk gevoel op gang
Þ Woorden vormen een gedicht of verwijzen naar een gedicht
• De villa fluistert ook via het meubilair à is overal dichtbij en intiem
Þ Van ingenieuze lichtknop tot het wapperende doek rond de pergola à alleen en
eenzaam in confrontatie met de dagelijkse lichtheid van het bestaan
, • Ze is klein maar lijk groot
Þ Door de vele opdelingen en de meubels rondom rond
Þ Het is de intieme vertaling van het modernisme, een ‘vrouwelijk’, ‘behaaglijk’
modernisme à was daar Le Corbusier jaloers op? (hij was (1938) voortdurend
aanwezig in en rond de villa)
Þ Gray was er al vroeger weh (1932) à zal opnieuw en nog verfijnder bouwen
in Menton (Tempe a Pailla) en verbouwen in Sint Troper (Lou Pérou)
Þ Le Corbusier niet weg te slaan uit Rocquebrune Cap-Martin à vanaf JB
hem uitnodigt
Þ Le Corbusier’s ‘cabanon’, zijn wandschilderingen die volgens Gray
het interieur verminkten
• Iedereen dacht dat Le Corbusier of Jean Badovico of Jean Prouvé de villa had ontworpen en
niet Eileen Gray
