Beroepsmethodiek: recht
Inleiding
1. Algemeen
Principes van onze rechtsmaatschappij à liggen vervat in de grondwet
• De basisprincipes gelijkheid en vrijheid van de burgers (vinden hun oorsprong in de Franse
revolutie einde 18de eeuw)
Þ Deze basisprincipes vindt men onder meer terug in het verbod van
rassendiscriminatie of de vrijheid van vereniging of handel
Þ De vrijheid van handel kenmerkt onze vrijemarkteconomie waarbinnen de
(interieur)architect of ontwerper zich professioneel beweegt
Þ Deze wijze waarop men handeldrijft is in principe vrij en omvat het recht tot
kopiëren van derden (inbegrepen concurrenten), behoudens specifieke
regelgeving die zoel kan voortvloeien uit wetten, reglementeringen,
deontologie, gewoonterechte,…
• De rechten van de burgen t.a.v. de staat (koning) worden gewaarborgd door de scheiding der
machten (Montesqieu)
Þ Met scheiding der machten wordt het bestuur van de maatschappij, de regelgeving
(het opstellen van de wetten) en de controle van de naleving van deze wetten aan
diverse instellingen toevertrouwd
3 machten
• De uitvoerende macht à regering en/of de koning à bestuur van de maatschappij
• De wetgevende macht à Federaal parlement (Senaat en kamer), Vlaams parlement à stelt
de wetten op
• De rechterlijke macht à Hoven en Rechtbanken hebben een controlefunctie zowel in relatie
tussen burger en staat als in de relatie tussen burgers onderling à deze controlefunctie
bestaat in het verzekeren van de naleving van de wetten
2. Definitie van het recht !!
Het recht is het geheel van gedragsregels, opgelegd door de overheid à die binnen de maatschappij
tot doel hebben het maatschappelijk leven te ordenen en waarvan de naleving kan worden
afgedwongen
Recht omvat:
• Geheel van gedragsregels à deze maken het mogelijk om mensen met tegenstrijdige
belangen te laten samenleven
• Opgelegd door de overheid à (dit in tegenstelling tot deontologie à zijnde de regels die
worden opgelegd door een bepaalde groepering of vereniging van professionelen aan
zichzelf)
• Recht kan worden afgedwongen à zonder dwang zijn rechtsregels niet efficiënt à deze
dwang kan zowel fysiek (gevangenis) zijn als financieel (boete) à rechtsregels kunnen slechts
worden afgedwongen door de rechtelijke macht (men mag zelf geen recht afdwingen)
• Recht beoogt de ordening van de maatschappij
,3. Indeling van het recht
Het recht kan op verschillende wijzen worden ingedeeld
• Nationaal en Internationaal à het recht is beperkt in de ruimte ( wil zeggen beperkt tot een
bepaald territorium) en de tijd à hierna wordt enkel ingegaan op het nationaal recht à
toepassing vindt in het Belgisch territorium (enkele uitzonderingen zoals het Benelux-
verdrag)
• Nationaal recht à kan naar inhoud worden opgedeeld
Þ Publiekrecht à relatie burger-staat/ inrichting en werking staatsmachten en
staatsinstellingen
Þ Privaatrecht à relatie tussen de burgers onderling à dat de volgende rechtstakken
omvat
Þ Burgerlijk recht
Þ Arbeidsrecht
Þ Sociaal Zekerheidsrecht
Þ Fiscaalrecht
Þ Ondernemingsrecht à inbegrepen het intellectueel recht
Þ Strafrecht
Het recht kan ook worden ingedeeld volgens afdwingbaarheid à onderscheid wordt gemaakt tussen
dwingende en aanvullende rechtsregels !!
• Dwingende rechtsregels à (ook wel imperatief recht genoemd) kan niet worden afgeweken
à ook niet bij overeenkomst à indien een overeenkomst toch dergelijke afwijkingen bevat
wordt de clausule of eventueel de ganse overeenkomst als nietig (onbestaande) beschouwd
• Aanvullende rechtsregels à kan worden afgeweken bij contract
• De hiërarchie is dus eerst het dwingend recht, dan de contractuele bepalingen, en vervolgens
het aanvullend recht
4. De rechterlijke macht in het bijzonder
Het recht kenmerkt zich door een steeds toenemende specialisatie en uitbreiding à heeft geleid tot
het creëren van gespecialiseerde rechtbanken à daarenboven rechtbanken bevoegd voor bepaald
territorium
Burgerlijke en strafrechtbanken
• Burgerlijke rechtbanken à behandelen geschillen tussen burgers onderling
Þ Onderscheid gemaakt tussen het vredegerecht, de rechtbank van eerste aanleg,
familie- en jeugdrechtbank, ondernemingsrechtbank en de arbeidsrechtbank
• Strafrechtbanken à buigen over een conflict tussen de overheid à vertegenwoordigd door
het openbaar ministerie en een burger of onderneming aangaande een door deze laatste
vermeend gepleegd misdrijf (bv. verkeersovertreding, moord,…)
Þ Onderscheid gemaakt tussen de politierechtbank (overtreding), de correctionele
rechtbank (wanbedrijf) en het Hof van Assisen (misdaad, politieke en persmisdrijf –
met uitzondering van persmisdrijven op grond van racisme) à enkel het Hof van
Assisen zetelt met een jury
Hof van Beroep
• Behoudens voor kleine zaken (onder 1240 euro) kan tegen ieder gerechtelijke beslissing
beroep worden aangetekend bij een Hof van Beroep (Arbeidshof)
• 5 Hoven van Beroep in België à Antwerpen, Bergen, Brussel, Gent en luik
,Hof van Cassatie
• Aan de top van de hiërarchie
• Kan zich nooit uitspreken over de feiten
• Dit Hof kan enkel worden gevat na laatste aanleg (geen beroep meer mogelijk)
• Het gaat na of de wet correct werd toegepast of geïnterpreteerd à omvat eveneens
procedurefouten
, Deel 1: Het Burgerlijk recht
Het burgerlijk recht is een onderdeel van het privaatrecht à betekent dat het regels bevat
aangaande de relatie tussen privaatrechtelijke personen onderling betreffende hun burgerlijke
rechten
Het burgerlijke recht omvat
• Het Personen en Familierecht à regelt onder meer nationaliteit, woonplaats, huwelijk,
afstamming, naam van een persoon (voor en familienaam), de bekwaamheid van een
persoon (bv. minderjarigen, onbekwaamheden zoals psychische gehandicapten)
• Het Vermogensrecht
• Het Erfrecht à schenkingen en testamenten
• Het Verbintenissenrecht en Overeenkomsten in het bijzonder
Hoofdstuk 1: Het Vermogensrecht !!
1. Definities
Het vermogensrecht bevat de normen en de regels die het vermogen raken
• Onder het vermogen verstaat men vanuit juridisch oogpunt à “de juridische algemeenheid
die het geheel van de bestaande en toekomstige goederen en verbintenissen omvat
• Elke natuurlijke persoon of rechtspersoon heeft een vermogen en, behalve indien de wet
anders bepaalt slechts één enkel vermogen
• Het vermogen van een persoon dient als algemeen verhaal onderpand van zijn schuldeisers
Dit betekent dat iedereen hoe rijk of arm ook een vermogen heeft en dat niemand zijn ganse
vermogen kan vervreemden
2. Vermogensrechten
Men onderscheidt de vermogensrechten
• Zakelijke rechten à verlenen de rechthebbende onmiddellijke macht op de zaak, d.w.z. men
behoeft niet de tussenkomst van een derde persoon bv. eigendom, vruchtgebruik en
erfdienstbaarheid
• Vorderingsrechten of persoonlijke rechten à men verwerft het recht om iets van een
andere persoon te vorderen bv. huurrecht
• Intellectuele rechten !! à men verwerft rechten op een creatie of schepping bv.
auteursrecht
3. Het voorwerp van de vermogensrechten
Vorderingsrechten hebben een vordering tot het voorwerp (bv. de huurder heeft het recht om
gedurende en bepaalde termijn in het huis te wonen doch hij is niet de eigenaar van het huis, deze
laatste heeft namelijk een zakelijk recht op het huis
Zakelijke en intellectuele rechten hebben goederen tot voorwerp
Inleiding
1. Algemeen
Principes van onze rechtsmaatschappij à liggen vervat in de grondwet
• De basisprincipes gelijkheid en vrijheid van de burgers (vinden hun oorsprong in de Franse
revolutie einde 18de eeuw)
Þ Deze basisprincipes vindt men onder meer terug in het verbod van
rassendiscriminatie of de vrijheid van vereniging of handel
Þ De vrijheid van handel kenmerkt onze vrijemarkteconomie waarbinnen de
(interieur)architect of ontwerper zich professioneel beweegt
Þ Deze wijze waarop men handeldrijft is in principe vrij en omvat het recht tot
kopiëren van derden (inbegrepen concurrenten), behoudens specifieke
regelgeving die zoel kan voortvloeien uit wetten, reglementeringen,
deontologie, gewoonterechte,…
• De rechten van de burgen t.a.v. de staat (koning) worden gewaarborgd door de scheiding der
machten (Montesqieu)
Þ Met scheiding der machten wordt het bestuur van de maatschappij, de regelgeving
(het opstellen van de wetten) en de controle van de naleving van deze wetten aan
diverse instellingen toevertrouwd
3 machten
• De uitvoerende macht à regering en/of de koning à bestuur van de maatschappij
• De wetgevende macht à Federaal parlement (Senaat en kamer), Vlaams parlement à stelt
de wetten op
• De rechterlijke macht à Hoven en Rechtbanken hebben een controlefunctie zowel in relatie
tussen burger en staat als in de relatie tussen burgers onderling à deze controlefunctie
bestaat in het verzekeren van de naleving van de wetten
2. Definitie van het recht !!
Het recht is het geheel van gedragsregels, opgelegd door de overheid à die binnen de maatschappij
tot doel hebben het maatschappelijk leven te ordenen en waarvan de naleving kan worden
afgedwongen
Recht omvat:
• Geheel van gedragsregels à deze maken het mogelijk om mensen met tegenstrijdige
belangen te laten samenleven
• Opgelegd door de overheid à (dit in tegenstelling tot deontologie à zijnde de regels die
worden opgelegd door een bepaalde groepering of vereniging van professionelen aan
zichzelf)
• Recht kan worden afgedwongen à zonder dwang zijn rechtsregels niet efficiënt à deze
dwang kan zowel fysiek (gevangenis) zijn als financieel (boete) à rechtsregels kunnen slechts
worden afgedwongen door de rechtelijke macht (men mag zelf geen recht afdwingen)
• Recht beoogt de ordening van de maatschappij
,3. Indeling van het recht
Het recht kan op verschillende wijzen worden ingedeeld
• Nationaal en Internationaal à het recht is beperkt in de ruimte ( wil zeggen beperkt tot een
bepaald territorium) en de tijd à hierna wordt enkel ingegaan op het nationaal recht à
toepassing vindt in het Belgisch territorium (enkele uitzonderingen zoals het Benelux-
verdrag)
• Nationaal recht à kan naar inhoud worden opgedeeld
Þ Publiekrecht à relatie burger-staat/ inrichting en werking staatsmachten en
staatsinstellingen
Þ Privaatrecht à relatie tussen de burgers onderling à dat de volgende rechtstakken
omvat
Þ Burgerlijk recht
Þ Arbeidsrecht
Þ Sociaal Zekerheidsrecht
Þ Fiscaalrecht
Þ Ondernemingsrecht à inbegrepen het intellectueel recht
Þ Strafrecht
Het recht kan ook worden ingedeeld volgens afdwingbaarheid à onderscheid wordt gemaakt tussen
dwingende en aanvullende rechtsregels !!
• Dwingende rechtsregels à (ook wel imperatief recht genoemd) kan niet worden afgeweken
à ook niet bij overeenkomst à indien een overeenkomst toch dergelijke afwijkingen bevat
wordt de clausule of eventueel de ganse overeenkomst als nietig (onbestaande) beschouwd
• Aanvullende rechtsregels à kan worden afgeweken bij contract
• De hiërarchie is dus eerst het dwingend recht, dan de contractuele bepalingen, en vervolgens
het aanvullend recht
4. De rechterlijke macht in het bijzonder
Het recht kenmerkt zich door een steeds toenemende specialisatie en uitbreiding à heeft geleid tot
het creëren van gespecialiseerde rechtbanken à daarenboven rechtbanken bevoegd voor bepaald
territorium
Burgerlijke en strafrechtbanken
• Burgerlijke rechtbanken à behandelen geschillen tussen burgers onderling
Þ Onderscheid gemaakt tussen het vredegerecht, de rechtbank van eerste aanleg,
familie- en jeugdrechtbank, ondernemingsrechtbank en de arbeidsrechtbank
• Strafrechtbanken à buigen over een conflict tussen de overheid à vertegenwoordigd door
het openbaar ministerie en een burger of onderneming aangaande een door deze laatste
vermeend gepleegd misdrijf (bv. verkeersovertreding, moord,…)
Þ Onderscheid gemaakt tussen de politierechtbank (overtreding), de correctionele
rechtbank (wanbedrijf) en het Hof van Assisen (misdaad, politieke en persmisdrijf –
met uitzondering van persmisdrijven op grond van racisme) à enkel het Hof van
Assisen zetelt met een jury
Hof van Beroep
• Behoudens voor kleine zaken (onder 1240 euro) kan tegen ieder gerechtelijke beslissing
beroep worden aangetekend bij een Hof van Beroep (Arbeidshof)
• 5 Hoven van Beroep in België à Antwerpen, Bergen, Brussel, Gent en luik
,Hof van Cassatie
• Aan de top van de hiërarchie
• Kan zich nooit uitspreken over de feiten
• Dit Hof kan enkel worden gevat na laatste aanleg (geen beroep meer mogelijk)
• Het gaat na of de wet correct werd toegepast of geïnterpreteerd à omvat eveneens
procedurefouten
, Deel 1: Het Burgerlijk recht
Het burgerlijk recht is een onderdeel van het privaatrecht à betekent dat het regels bevat
aangaande de relatie tussen privaatrechtelijke personen onderling betreffende hun burgerlijke
rechten
Het burgerlijke recht omvat
• Het Personen en Familierecht à regelt onder meer nationaliteit, woonplaats, huwelijk,
afstamming, naam van een persoon (voor en familienaam), de bekwaamheid van een
persoon (bv. minderjarigen, onbekwaamheden zoals psychische gehandicapten)
• Het Vermogensrecht
• Het Erfrecht à schenkingen en testamenten
• Het Verbintenissenrecht en Overeenkomsten in het bijzonder
Hoofdstuk 1: Het Vermogensrecht !!
1. Definities
Het vermogensrecht bevat de normen en de regels die het vermogen raken
• Onder het vermogen verstaat men vanuit juridisch oogpunt à “de juridische algemeenheid
die het geheel van de bestaande en toekomstige goederen en verbintenissen omvat
• Elke natuurlijke persoon of rechtspersoon heeft een vermogen en, behalve indien de wet
anders bepaalt slechts één enkel vermogen
• Het vermogen van een persoon dient als algemeen verhaal onderpand van zijn schuldeisers
Dit betekent dat iedereen hoe rijk of arm ook een vermogen heeft en dat niemand zijn ganse
vermogen kan vervreemden
2. Vermogensrechten
Men onderscheidt de vermogensrechten
• Zakelijke rechten à verlenen de rechthebbende onmiddellijke macht op de zaak, d.w.z. men
behoeft niet de tussenkomst van een derde persoon bv. eigendom, vruchtgebruik en
erfdienstbaarheid
• Vorderingsrechten of persoonlijke rechten à men verwerft het recht om iets van een
andere persoon te vorderen bv. huurrecht
• Intellectuele rechten !! à men verwerft rechten op een creatie of schepping bv.
auteursrecht
3. Het voorwerp van de vermogensrechten
Vorderingsrechten hebben een vordering tot het voorwerp (bv. de huurder heeft het recht om
gedurende en bepaalde termijn in het huis te wonen doch hij is niet de eigenaar van het huis, deze
laatste heeft namelijk een zakelijk recht op het huis
Zakelijke en intellectuele rechten hebben goederen tot voorwerp
