ATYPISCHE ONTWIKKELING
SAMENVATTING CURSUS + HANDBOEK ERGOTHERAPIE EN ONTWIKKELINGSPROBLEMEN
1 VISIE OP ERGOTHERAPIE EN ONTWIKKELINGSPROBLEMEN
Visie op het beroep
Ergotherapeuten focussen zich op het mogelijk maken van een optimale interactie
tussen het menselijk handelen en zijn omgeving → enabling occupation
VLOE (Vlaamse Overleg Ergotherapie)
“De kern is het handelen van
❖ De cliënt een specifieke handelingscontext in functie van
❖ De kwaliteit van leven, waarbij de ergotherapeut
❖ Zich duidelijk profileert in relatie tot
❖ De maatschappelijke veranderingen en tendensen”
Nederlandse beroepsprofiel van de ergotherapeut
“Ergotherapie is het mogelijk maken van het handelen, zodat participatie gerealiseerd
wordt ten behoeve van gezondheid en welzijn. Dit wordt bereikt door de mogelijkheden
van personen, organisaties of populaties met betrekking tot het handelen te benutten en
te vergroten, dan wel door de omgeving aan te passen en/of te gebruiken.”
Kernbegrippen
❖ Handelen en handelingsgericht werken (occupation-based)
➢ Handelen = de betekenisvolle, doelgerichte uitvoering van dagelijkse
activiteiten die gerelateerd zijn aan het persoonlijk leven en die
contextgebonden zijn
➢ Het handelen bevat alles wat mensen doen of waaraan ze meedoen
■ Zorgen/wonen
● Zorgen voor zichzelf
● Zelfredzaamheid
● Zorgen voor anderen bv. zorgen voor gezinsleden
■ Vrije tijd/spel
● Recreatie
● Ontspanning
● Sociale contacten
■ Werken/leren
● Maatschappelijke participatie door
◆ Onderwijs
◆ Arbeid
◆ Vrijwilligerswerk
❖ Participatie en context-based werken
⇒ We willen ernaar streven dat kinderen mee kunnen participeren in de
maatschappij
➢ Participatie en volwaardig burgerschap
■ VN conventie inzake de rechten van de personen met een handicap
■ Burgerschapsmodel
1
, ➢ Via activiteiten en participatie ontwikkelen kinderen vaardigheden, leren
ze samenwerken en zichzelf uitdrukken en vinden ze betekenis in leven, is
dus fundamenteel voor de gezondheid
➢ ICF met 9 levensdomeinen binnen het onderdeel ‘activiteiten en
participatie
■ Leren en toepassen van kennis
■ Algemene taken en eisen
■ Communicatie
■ Mobiliteit
■ Zelfverzorging
■ Huishouden
■ Tussenmenselijke interacties en relaties
■ Belangrijke levensgebieden
■ Maatschappelijk, sociaal en burgerlijk leven
❖ Cliëntgericht en empowerend werken
➢ Cliëntgericht werken = de cliënt heeft medezeggenschap in welke
activiteiten en handelingen voor hem belangrijk zijn
➢ Empowerment = een proces waarbij de cliënt en het cliëntsysteem maar
ook organisaties en populaties sterker gemaakt worden via het verwerven
van meer controle op hun eigen situatie en omgeving
■ Cliënt en cliëntsysteem
■ Kind/cliëntgericht werken
■ Oudergericht werken
■ Familiegericht werken
Dimensies van het ergotherapeutisch handelen binnen atypische ontwikkeling
❖ Diagnosticeren
❖ Behandelen, begeleiden, adviseren
❖ Communiceren en samenwerken
❖ Onderzoeken en werken aan kwaliteit
❖ Innoveren
Diagnosticeren houdt in dat we bepalen wat de moeilijkheden zijn via:
❖ Interview/gesprekken (zowel het kind als de familie, leerkrachten…) waarin
gevraagd wordt naar:
➢ Anamnese → ziektegeschiedenis
➢ Mijlpalen → bepaalde vaardigheden waarvan we verwachten dat ze op een
bepaalde leeftijd verworden zijn
bv. kind zou op 15 maanden moeten kunnen stappen
➢ Huidig functioneren
bv. Waar zien ze moeilijkheden? Wat gaat niet/wel goed?
❖ Observaties (zie boeken cliënt in beeld)
➢ Informeel
⇒ Zonder structuur of vragenlijst
bv. Het kind komt de eerste keer binnen en ik kijk en observeer hoe de
cliënt binnenkomt (vrolijk, springt of aarzelend…)
➢ Formeel
⇒ Met structuur of vragenlijst/test
❖ Assessments (zie boeken cliënt in beeld)
2
, bv. Movement Assessment Battery for Children → motorisch functioneren van het
kind in kaart brengen via allerlei proefjes die scoren hoeveel fouten het kind
maakt, hoe lang het kind op één been kan blijven staan… Bij het vergelijken met
anderen kan men zien of het een goede of slechte score is
➢ Ruwe score
➢ Percentielen → ruwe score wordt hierin omgezet
⇒ statistisch gegeven waarbij we de score van het kind gaan plaatsen om
te kunnen vergelijken bij leeftijdsgenoten
Zone van de naaste ontwikkeling (ZNO)
BEHEERSING ZNO NIET AANKOMEN
—------------------------------------ —------------------------------------ —------------------------------------
> > >
Zone van de actuele Zone van de naaste Ontologisch
ontwikkeling ontwikkeling veiligheidssysteem
Wat het kind zelfstandig Wat het kind samen met Wat het kind ook niet met
kan uitvoeren een ander kan uitvoeren een ander kan uitvoeren
Kind heeft geen hulp nodig Kind kan het niet zonder Kind raakt beschadigd als
hulp van een bekwamer doorgezet wordt
iemand
3
, Methodisch handelen
INDIVIDU
Kennismaking
Inventarisatie
Doelbepaling en plan van
aanpak
Uitvoering plan van aanpak
Evaluatie
Nazorg
Het 4-Kwadrantenmodel voor faciliterend leren
⇒ Gaat over het geven van instructies
Directe/indirecte instructies
Facilitator = therapeut → geeft de instructie
Kind/jongere → geeft de instructie
❖ Task specification
➢ Directe instructie door de therapeut
❖ Decision making
➢ Indirecte instructie door de therapeut
❖ Autonomy
➢ Indirecte instructie door het kind
❖ Key points
➢ Directe instructie door het kind
2 ICF ALS UNIFORME TAAL
Het ICF wordt als referentiekader gebruikt als hulpverlening om de ergotherapeut de
vertaalslag te maken van de invloed van mogelijkheden en beperkingen en op het
dagelijks functioneren en de participatie van de cliënt
⇒ Het zorgt ervoor dat zorgverleners makkelijker met elkaar kunnen communiceren, ook
op internationaal vlak
4
SAMENVATTING CURSUS + HANDBOEK ERGOTHERAPIE EN ONTWIKKELINGSPROBLEMEN
1 VISIE OP ERGOTHERAPIE EN ONTWIKKELINGSPROBLEMEN
Visie op het beroep
Ergotherapeuten focussen zich op het mogelijk maken van een optimale interactie
tussen het menselijk handelen en zijn omgeving → enabling occupation
VLOE (Vlaamse Overleg Ergotherapie)
“De kern is het handelen van
❖ De cliënt een specifieke handelingscontext in functie van
❖ De kwaliteit van leven, waarbij de ergotherapeut
❖ Zich duidelijk profileert in relatie tot
❖ De maatschappelijke veranderingen en tendensen”
Nederlandse beroepsprofiel van de ergotherapeut
“Ergotherapie is het mogelijk maken van het handelen, zodat participatie gerealiseerd
wordt ten behoeve van gezondheid en welzijn. Dit wordt bereikt door de mogelijkheden
van personen, organisaties of populaties met betrekking tot het handelen te benutten en
te vergroten, dan wel door de omgeving aan te passen en/of te gebruiken.”
Kernbegrippen
❖ Handelen en handelingsgericht werken (occupation-based)
➢ Handelen = de betekenisvolle, doelgerichte uitvoering van dagelijkse
activiteiten die gerelateerd zijn aan het persoonlijk leven en die
contextgebonden zijn
➢ Het handelen bevat alles wat mensen doen of waaraan ze meedoen
■ Zorgen/wonen
● Zorgen voor zichzelf
● Zelfredzaamheid
● Zorgen voor anderen bv. zorgen voor gezinsleden
■ Vrije tijd/spel
● Recreatie
● Ontspanning
● Sociale contacten
■ Werken/leren
● Maatschappelijke participatie door
◆ Onderwijs
◆ Arbeid
◆ Vrijwilligerswerk
❖ Participatie en context-based werken
⇒ We willen ernaar streven dat kinderen mee kunnen participeren in de
maatschappij
➢ Participatie en volwaardig burgerschap
■ VN conventie inzake de rechten van de personen met een handicap
■ Burgerschapsmodel
1
, ➢ Via activiteiten en participatie ontwikkelen kinderen vaardigheden, leren
ze samenwerken en zichzelf uitdrukken en vinden ze betekenis in leven, is
dus fundamenteel voor de gezondheid
➢ ICF met 9 levensdomeinen binnen het onderdeel ‘activiteiten en
participatie
■ Leren en toepassen van kennis
■ Algemene taken en eisen
■ Communicatie
■ Mobiliteit
■ Zelfverzorging
■ Huishouden
■ Tussenmenselijke interacties en relaties
■ Belangrijke levensgebieden
■ Maatschappelijk, sociaal en burgerlijk leven
❖ Cliëntgericht en empowerend werken
➢ Cliëntgericht werken = de cliënt heeft medezeggenschap in welke
activiteiten en handelingen voor hem belangrijk zijn
➢ Empowerment = een proces waarbij de cliënt en het cliëntsysteem maar
ook organisaties en populaties sterker gemaakt worden via het verwerven
van meer controle op hun eigen situatie en omgeving
■ Cliënt en cliëntsysteem
■ Kind/cliëntgericht werken
■ Oudergericht werken
■ Familiegericht werken
Dimensies van het ergotherapeutisch handelen binnen atypische ontwikkeling
❖ Diagnosticeren
❖ Behandelen, begeleiden, adviseren
❖ Communiceren en samenwerken
❖ Onderzoeken en werken aan kwaliteit
❖ Innoveren
Diagnosticeren houdt in dat we bepalen wat de moeilijkheden zijn via:
❖ Interview/gesprekken (zowel het kind als de familie, leerkrachten…) waarin
gevraagd wordt naar:
➢ Anamnese → ziektegeschiedenis
➢ Mijlpalen → bepaalde vaardigheden waarvan we verwachten dat ze op een
bepaalde leeftijd verworden zijn
bv. kind zou op 15 maanden moeten kunnen stappen
➢ Huidig functioneren
bv. Waar zien ze moeilijkheden? Wat gaat niet/wel goed?
❖ Observaties (zie boeken cliënt in beeld)
➢ Informeel
⇒ Zonder structuur of vragenlijst
bv. Het kind komt de eerste keer binnen en ik kijk en observeer hoe de
cliënt binnenkomt (vrolijk, springt of aarzelend…)
➢ Formeel
⇒ Met structuur of vragenlijst/test
❖ Assessments (zie boeken cliënt in beeld)
2
, bv. Movement Assessment Battery for Children → motorisch functioneren van het
kind in kaart brengen via allerlei proefjes die scoren hoeveel fouten het kind
maakt, hoe lang het kind op één been kan blijven staan… Bij het vergelijken met
anderen kan men zien of het een goede of slechte score is
➢ Ruwe score
➢ Percentielen → ruwe score wordt hierin omgezet
⇒ statistisch gegeven waarbij we de score van het kind gaan plaatsen om
te kunnen vergelijken bij leeftijdsgenoten
Zone van de naaste ontwikkeling (ZNO)
BEHEERSING ZNO NIET AANKOMEN
—------------------------------------ —------------------------------------ —------------------------------------
> > >
Zone van de actuele Zone van de naaste Ontologisch
ontwikkeling ontwikkeling veiligheidssysteem
Wat het kind zelfstandig Wat het kind samen met Wat het kind ook niet met
kan uitvoeren een ander kan uitvoeren een ander kan uitvoeren
Kind heeft geen hulp nodig Kind kan het niet zonder Kind raakt beschadigd als
hulp van een bekwamer doorgezet wordt
iemand
3
, Methodisch handelen
INDIVIDU
Kennismaking
Inventarisatie
Doelbepaling en plan van
aanpak
Uitvoering plan van aanpak
Evaluatie
Nazorg
Het 4-Kwadrantenmodel voor faciliterend leren
⇒ Gaat over het geven van instructies
Directe/indirecte instructies
Facilitator = therapeut → geeft de instructie
Kind/jongere → geeft de instructie
❖ Task specification
➢ Directe instructie door de therapeut
❖ Decision making
➢ Indirecte instructie door de therapeut
❖ Autonomy
➢ Indirecte instructie door het kind
❖ Key points
➢ Directe instructie door het kind
2 ICF ALS UNIFORME TAAL
Het ICF wordt als referentiekader gebruikt als hulpverlening om de ergotherapeut de
vertaalslag te maken van de invloed van mogelijkheden en beperkingen en op het
dagelijks functioneren en de participatie van de cliënt
⇒ Het zorgt ervoor dat zorgverleners makkelijker met elkaar kunnen communiceren, ook
op internationaal vlak
4
