samenvatting inleiding tot de psychologie

Samenvatting psychologie januari



Wat is psychologie?
Wat is psychologie?
Voorwetenschappelijke psychologie: common sense/volkswijsheid
Wetenschappelijke psychologie: systematisch onderzoek/aanpak
 Objectief
o A=B=C
 Controleerbaar
o Intersubjectieve overeenstemming
 Kritische houding
o Is dat wel zo? Hoe aantonen?
 Empirisch
o Op waarneming berust, laten leiden door resultaten verkregen uit observaties,
experimenten, testen

Doelen van psychologisch onderzoek
Beschrijven en classificeren
 Wat, wanneer, hoe (vaak), is er sprake van een stoornis?
 Feitenmateriaal verzamelen
o Vragenlijsten
o Enquêtes
o Test
o Interviews
o Gesprekken
Verklaren en hypothese
 Waarom, wat zijn de oorzaken?
Voorspellen
 Wat er in de toekomst zal gebeuren, welke gevolgen?
Beïnvloeden en effecten ingrepen
 Wat kan er veranderd worden?
 Soms negatieve bijklank
o Reclame
o Propaganda oorlogen

Wetenschappelijke meetmethoden
Observeren (systematisch)
 Natuurlijk gedrag
 Betrouwbaarheid
o Interbeoordeelaarsbetrouwbaarheid
Interviews
 Directe manier bevragen
 Via open en gesloten vragen
 Kans op selectieve waarneming en beoordeling  belang samenvatten en aftoetsen
Vragenlijsten
 Grootschalig onderzoek (minder tijdrovend)
 Steekproef bepaalt representativiteit
 Betrouwbaarheid

1

, Samenvatting psychologie januari

o Zelfoverschatting/gebrek aan zelfkennis
o Zichzelf beter voordoen
o Sociaal wenselijke antwoorden
(Psychologische) Tests
 Eigenschappen en vaardigheden vaststellen
o Intelligentie
o Neuropsychologische onderzoeken
o Beroepentest
 Gebruik normering en normgroepen
o Normaalverdeling binnen bevolkingsgroep?
o Hoe laag scoort iemand tov anderen?
Fysiologische metingen
 Hersenactiviteit
o EEG biofeedback
 Autonome fysiologische activiteit
o Hartslag
o Ademhaling
o Huidgeleiding
o Pupildiameter
Documentenstudie
 Gebruik geschreven bronnen over persoon/situatie
 Gebruik informatie (dossiers)
 Aanvullend




Vormen van onderzoeken
Gevalstudie

2

, Samenvatting psychologie januari

 Diepgaande bestudering 1 persoon, 1 groep, 1 organisatie of 1 fenomeen
 Triangulatie: gebruik van meerdere methoden van dataverzameling
 Betrouwbaar?
Survey-onderzoek
 Groot aantal mensen bevragen  vragenlijsten
 Samenhang tussen bepaalde factoren?
o Werk en arbeidstevredenheid
 Correlatie (r): maat voor sterkte van samenhang tussen 2 factoren
o R= +1,00
o R= -1,00
o Midden r= 0,00
 Significantie en relevantie
 Causale relaties niet mogelijk
Experiment
 Mensen en groepen in verschillende gecontroleerde situaties geplaatst
o Experimentele situatie invloed op gedragingen en opvattingen?
 Mogelijk om causale relaties vast te stellen
 Opstellen hypothese
o Toetsen hypothese via experimenteel onderzoek

Doelgebieden psychologie
Klinische psychologie
 Diagnoticeren en behandelen van mensen met psychische- en gedragsproblemen
o Relatieproblemen, depressie, angsstoornissen,…
o Psychotherpautische behandelmethodes
Ontwikkelings- en levenslooppsychologie
 Studie van lichamelijke en psychische ontwikkeling vanaf geboorte tot ouderdom
o Welke ontwikkelingspatroon op verschillende gebieden
 Vaststellen van ontwikkelingsproblemen
o Dyslexie
o Autisme
Sociale psychologie
 Manier waarop de sociale omgeving van invloed is op denken, voelen en handelen van
mensen
 Studie van groepsprocessen
o Welke manier beïnvloeden groepsleden elkaar
Arbeids- en organisatiepsychologie
 Gedrag van mensen in organisaties en hoe dit gedrag wordt beïnvloed door kenmerken van
werk en werksituatie
o Onderzoek naar leiderschap, HRM beleid, arbeidstevredenheid, motivatie,…
Funtieleerpsychologie
 Onderzoek naar psychologische kenmerken en vermogen op gebied van denken, voelen,
bewegen, persoonskenmerken, intelligentie, waarnemen, leren, geheugen en aandacht EN
precieze werking van processen?
 Brede specialisatie
Gezondheidspsychologie
 Medische psychologie
 Onderzoekt relatie tussen psychische en lichamelijke gezondheid

3

, Samenvatting psychologie januari

o Welke factoren hebben invloed?
o Wat zijn ziekmakende en gezondheidsbevorderende factoren?
 Opstellen van gezodnheidsprogramma’s, preventie en programma’s
 Op welke manier kan een gezondheidspsycholoog multidisciplinaire teams en patiënten in
een ziekenhuis ondersteunen? Wanneer zou men patiënten doorverwijzen?
o Bij fertiliteitsproblemen, psychosomatische klachten, oncologie, palliatieve
ondersteuning, obesitaskliniek, pijncentrum, NAH, neurologische problemen,
pediatrie, revalidatie, stressklachten, rouw, angstklachten, …
o Ondersteunen, draaglijk maken, verwerken van lichamelijke klachten en verbeteren
van levenskwaliteit EN inschatten van (neuro)psychologische functies,
indicatiestelling

Psychologie: een beknopt historisch overzicht
1. Structuralisme
 Wilhelm Wundt (1832 – 1920)
 1ste labo voor experimentele psychologie
 Hoe ontvangt de geest prikkels uit de buitenwereld?
 Structuur van bewuste ervaringen?
o Sensaties, beelden en gevoelens
 Meten van hersenprocessen was nog niet mogelijk
o Gebruik van introspectie als onderzoeksmethode
2. Gestaltbenadering
 Onderzoek waarin reacties op afzonderlijke gewaarwordingen worden
bestudeerd is te beperkt
 Mensen hebben neiging om prikkels uit buitenwereld te verwerken tot
samenhangend geheel (= gestalt)
 Geheel is meer dan som der delen

3. Het functionalisme
 Kritiek op structuralisme
o Mensen (dmv hun mentale processen) passen zich aan aan
omgeving (cfr. Darwin)
 Mentale processen?
o Gewoonten: aangeleerd automatisch gedrag
o Emoties: ervaren gevoelens
o De wil: ervaren van gerichte mentale activiteit die aanzet
o tot gedrag (automatisch? bestaat de vrije wil?)
4. Gedragsbenadering (= behaviourisme)
 Introspectie levert enkel subjectieve en tegenstrijdige resultaten op
o Bewustzijn = blackbox waar we geen toegang tot hebben (stimulus
 reactie)
o Gedrag kunnen we wel bestuderen
o Doel? Voorspellen en verklaren van gedrag
o Hoe leren mensen door ervaringen?
o Klassieke en operante conditonering


5. Psychoanalyse




4