1. Bruce Goff (1904-1982)
1.1 Inleiding
“Every building is like a person. Single and unrepeatable”
Bruce Goff à werkt niet voor klanten à werkt met klanten
• Elk van zijn projecten à op unieke wijze een uitstraling van de leefomgeving, levenshouding
en wereld van die klant
Þ Klanten werken soms fysiek mee an de totstandkoming van de projecten (Bavinger
House)
Þ Soms weerspiegelt de architetcuur de verzmelwoede van een klant (Price House)
Þ Soms directe link met de plant zijn intresses (Ford House)
• Was niet ongewoon dat zij wekenlang bij de klanten ging verblijven om ze te doorgronden
• Zo strek dat de klant de architectuur bepaalt à zo sterk haalt Goff zijn inspiratie ook in alles
wat hem omringt
Hij wordt vaak beschreven als opvolger van Frank Lloyd Wright
• Op sommige momenten is hij bijna meer Wright van Wright zelf
• Wright haatte volgelingen die hem trachten te kopiëren
Þ Van Goff zei hij “Als er iemand is die toch iets kan , dan is het Bruce Goff”
• Vanaf hun 1ste kennismaking tot aan de dood van Wright à zullen ze hechte vrienden blijven
à elkaar voortdurend tegenkomen en mekaars werken becommentariëren
Louis Sullivan blijft voor Goff (net als Wright) à grondlegger van de moderne architectuur
• Bruce zal op jonge leeftijd (12) voor een architectenbureau werken
Þ hier ontwerpt hij op merkwaardige wijze ‘wrightiaanse’ gebouwen à zonder deze
ooit gezien te hebben
• Zijn intresse voor het werk van deze 2 à dermate groot dat tussen heb een correspondentie
ontstaat en waarin Wright hem vraaht minder volgens Wright te ontwerpen maar meer
volgens ‘Goff’(meer zichzelf zijn dus)
• Deze 3 (Sullivan, Goff, Wright) à basis van de ‘organic Architecture’
1.2 Discovery-assimilation-creation
De grote 3 van de moderne Amerikaanse architectuur à Sullivan, Wright, Goff
• Goff à vaak over het hoofd gezien en afgeschereven als ‘kritsch’, ‘decoratief’ en
‘ongrijpbaar’
Þ Gevolg à geen plaats binnen de geschiedenis van de moderne architectuur
• Goff à de meest ‘Amerikaanse’ van de 3
Þ Hij zoekt naar de wortels van Amerika, ‘the native americans’, de Indianen
Þ Hij vertaalt hun levenswijze vol ornamentiek, kleurenpracht en eenvoud in
zijn kleurrijke interieurs, combinaties van verticale schouwelementen met
zenitaal licht en architecturale basisvormen
Þ Net als bij Wright à natuur die hem inspiratie brengt
Þ Elk van Goff zijn ontwerpen à terug te brengen tot een duidelijke geometrie,
een mathematisch grondbeginsel à dat ook in de natuur zijn oorsprong
vindt
Þ Die geometrie is alom aanwezig maar wordt vertaald in een emotie,
een gebaar, een stemming
,Gustav Klimt, Alexander Calder, de Japanse ‘Ukiyo-e’ houtsnedes, architect Erich Mendelsohn,
Claude Debussy, Antonio Gaudi à hij ziet alle als zielsverwanten en hun werk is herkenbaar in dat
van Goff à door veelheid, dynamiek, beweging, coloriet, de vervoering die in elk van hen schuilt
Goff à op de hoogte van alle architecturale ontwikkelingen in Europa
• Hij bezocht het verre Oosten, Cambodja, Thailand, Japan à vind in het oosten de essentie
Þ Het steeds op nieuw herbeginnen ‘beginning again and again’ zoals Gertrude Stein
citeerde
Voor Goff was elk ontwerp opnieuw herbeginnen
• Alsof er nog nooit een huis gebouwd was, alsof het een eerste huis was
Þ Hij verzamelde maniakaal kennis en gooide die kennis op het moment van de creatie
overboord
Þ Op deze manier moeten ook zijn huizen aanschouwd worden à als
‘oer’huizen die het ‘wonen’ uitvinden ‘from scratch’
• Hij noemde het ontwerpproces ‘discovery, assimilation and creation’
Zelf zal hij nooit een eigen woning bouwen à hij zwerft Amerika door (asof hij nergens kan aarden)
Het sterkst komt hij tot uiting in de periode dat hij lesgeeft in Oklahoma
• Naast Taliesin West van FLW zal de architectuurschool in Oklahoma onder zijn
directeurschap uitgroeien tot de belangrijkste architectuurschool van de Verenigde Staten
De wereld van Bruce à anno 2020 misschien relevanter van in 1950
• Er is een documentaire op komst à architectuur wordt opgepikt door de jonge generatie à
ook in de kunstwereld intresse naar de grenzen tussen kitsch en kunst
Þ Kunstenaars zoals Damien Hirst, Jeff Koons, Thomas Kinkade en Yayoi Kusama
fliteren graag met wat media als populair beschouwen
Þ Hedendaagse kunst à niet éénduidig en zo was ook zijn architectuur
Þ Een veelheid, compleciteit en dubbelzinnigheid, volks en spiritueel
1.3 Garvey House – Urbana 1954, IL
‘Garvey house’ à een niet uigevoed project voor een muzikaal gezin à de specifiek wens dat elk
familelid zich kon afzonderen
• Hij ontwerpt in een volmaakte cirkel à een ‘trechter’ die het licht vang, ook regenwater
binnen laat dat een vijver vormt
Þ In de vijver drijft een plateau dat het hart van de woning vormt à van daaruit
vertrekt een hellingsbaan die naar bolvormige volumes (oefenruimtes, slaapzones,
studieruimtes,…) leidt
• Het geheel baadt in een glasstructuur, bolvormen zijn voorzien van patrijspoorten
Een genzelose fantasie wil niet iedereen bouwen à daarom bedacht hij een stappenplan om zijn
klanten te overtuigen, mee te gaan in hun eigen avontuur
• Hij bedekte een groot deel van de plannen à terwijl hij vertelde over details in hun leven die
hem opgevallen waren
• Hij overloopt hoe het gezin ‘woont' zonder het totaalbeeld van de woning te tonen
• Op het einde van zijn verhaal à toont hij het ganse project in prachtige perspectieven en
tekeningen
,1.4 Ledbetter House – Norman 1949, OK
Het 1ste huis wat Goff doorbraak betekende à voor familie Ledbetter
• Hier zijn enkele karakteristieken van Wright aanwezig
Þ Een grote muur uit natuursteen, een zwevend dak,…
• Vreemde vuurride schotels markeren de inkom en het terras à hangen met een stalen
draadconstructie aan het dak
• Binnen is voor Goff kenmerende ononderbroken ruimte à waarbinnen kleinere eenheden
aanwezig zijn
Þ Niets is ver weg bij hem à alles is dichtbij
Þ Een loopbrug over een vijver verbindt het slaapgedeelte met de woonkamer
Þ Onderlinge relaties tussen elk deel van het wonen is hier al sterk aanwezig
Op plannen van Goff à moelijk te onderscheiden waar precies de lijn is die het binnen van het
buiten scheidt
• Omdat hij ook binnen de natuur toelaat in vijvers en platen à hebben de grote en genzeloze
binnenruimten net iets van een buitenruimte
1.5 Ford House – Aurora 1047, IL
Net als ‘Ledbetter House’ à ook het Ford House gepubliceerd in Life magazine
• Het grote ronde volume lijkt op de indianenhutten, ook op de oosterse stupa’s
• Aan de buitenkant zijn zijn huizen vaak afwerend, beschuttigen, bolsters van een weelderig
leven
• Kleur, materiaal en textuur à (zwarte steenkool, rood staal, houten plafond, glasstenen,
netten als leuningen,…) à worden in alle maten en gewichten toegepast
Þ Slechte smaal voor sommige à net wat de bewoners zochten à de vele reacties en
opmerkingen die de bewoners te verduren kregen bracht hen ertoe een bord voor
hun deur te plaatsen ‘We don’t like your house either’
• Meer da ¼ van de ‘bol’ à die het interieur vormt à is buitenruimte
Þ Glas is nauwelijks te onderscheiden à hij maakt geen ramen, er is open of gesloten
Þ Zichten interesseren hem ook niet à alles speelt zich binnen af
Þ Centraal toont een haard die daar waar hij het dak doorsnijdt zenitaal licht
binnen laat à de ‘tipi’ is nooit veraf
• Wonen is binnen zijn à wil me naar buiten dan is men ook buiten
1.6 Hopewell Baptist Church – Edmond 1948 OK
Hopewell Baptist Church
• Het dak à hangt aan een structuur die zich niet aan de binnenkant bevindt maar aan de
buienkant
• Een ‘indianentent’ die haar religiositeit enkel en alleen verkrijgt door haar prismatische vorm
en het bovenlicht verder is er niets
• De kerk is er zeer slecht aantoe (zoals veek van zijn werken)
, Het nooit gerealisserde project voor de Crystal Chapel toont hoe gedreven Goff zoekt naar beleving
en emotie
• Een constructie uit rozig glas, rijst uit een wateroppervlak op naar de hemel, als een geslepen
diament
• De kapel is voledig, in plan, opstand en snede vanuit de driehoek vormgegeven
• Onder dit glazen gevaarte door à vloeit het water langs alle zijden tot binnen
• De bezoeker ‘drijft’ op een plateau, omgeven door een warme gloed
De inspiratie, de hoop die beide projecten uitdrukken
• Ook te terug te vinden in latere projecten van Frank Lloyd Wright
Þ De Sholom Synagogue in Elkin Parks, de Trinity Chapel in Norman
1.7 Bavinger House – Norman 1950, OK
Vanuit de spiraal à letterlijke vertolking van het principe ‘beginning again and again’ à ontwikkelt
Goff een woning voor de kunstenaar/docent Bavinger à zijn meest gekende werk
• Ook Le Corbusier (mus’e sans fin), FLW (Guggenheim), Tatlin,… à experimenteren met de
spiraalvorm of het slakkenhuis als thema
• Goff bouwt de spiraal op als een muur uit natuursteen die vanuit de grond oprijst tot 3
verdiepingen
Þ De muur ontsluit de woonruimte en creërt een parcours waarvan men ruimtelijk
nooit de totaliteit kan zien
• Het dak wordt gedragen door een ‘mast’ met kabels
• Het enige licht komt langs de muur binnen à daar waar de dakstructuur op de muur rust via
glassteen (resten ui glasfabriek)
• Nergens is zicht naar buiten à tenzij helemaal bovenaan in het atelier
• Opnieuw maakt hij ruimte in de ruimte
Þ Als kleine eilandjes hangen de kamers aan de dakstructuur à bereikbaar via de trap
die de opwaartse spiraalkern volgt à bij elke kamer hangt ook een cilindervormige
kast, vrij in de ruimte
• Vijvers, planten, rotsen,… maken het interieur meer tot een exterieur
Þ De ruimte heeft iets van een grot, een nest
• Zoals alle werken van Goff lijken ze totaal vreemd aan hun context à hij zoekt geen relatie
met de omgeving à het zijn geometrische objecten die als ufo’s ergens landen
Verschillende projecten van Goff werden ontworpen zonder dat er een terrein was à zonder een
omgeving
• Bij hem gaat het om de individualiteit van de bewoner, de omgeving sluit hij buiten
Þ Zijn laatste project het Shin’enkan Museum in Los Angeles is hiervan een voorbeed
à eerst was er een porject, later heeft men er een terrein voor gezocht
1.8 Shin’en Kan / Price House – Bartlesville 1956 OK
Goff woont 10jaar in Bartlesville in de Price-Tower à ontworpen door FLW
• De opdrachtgever wilde eerst met Goff werken à maar hij suggereerde FLW
Þ Later zal de zoon Joe Price één van de belangrijkste opdrachtgevers en steunpilaren
zijn in de verdere loopbaar van Goff
1.1 Inleiding
“Every building is like a person. Single and unrepeatable”
Bruce Goff à werkt niet voor klanten à werkt met klanten
• Elk van zijn projecten à op unieke wijze een uitstraling van de leefomgeving, levenshouding
en wereld van die klant
Þ Klanten werken soms fysiek mee an de totstandkoming van de projecten (Bavinger
House)
Þ Soms weerspiegelt de architetcuur de verzmelwoede van een klant (Price House)
Þ Soms directe link met de plant zijn intresses (Ford House)
• Was niet ongewoon dat zij wekenlang bij de klanten ging verblijven om ze te doorgronden
• Zo strek dat de klant de architectuur bepaalt à zo sterk haalt Goff zijn inspiratie ook in alles
wat hem omringt
Hij wordt vaak beschreven als opvolger van Frank Lloyd Wright
• Op sommige momenten is hij bijna meer Wright van Wright zelf
• Wright haatte volgelingen die hem trachten te kopiëren
Þ Van Goff zei hij “Als er iemand is die toch iets kan , dan is het Bruce Goff”
• Vanaf hun 1ste kennismaking tot aan de dood van Wright à zullen ze hechte vrienden blijven
à elkaar voortdurend tegenkomen en mekaars werken becommentariëren
Louis Sullivan blijft voor Goff (net als Wright) à grondlegger van de moderne architectuur
• Bruce zal op jonge leeftijd (12) voor een architectenbureau werken
Þ hier ontwerpt hij op merkwaardige wijze ‘wrightiaanse’ gebouwen à zonder deze
ooit gezien te hebben
• Zijn intresse voor het werk van deze 2 à dermate groot dat tussen heb een correspondentie
ontstaat en waarin Wright hem vraaht minder volgens Wright te ontwerpen maar meer
volgens ‘Goff’(meer zichzelf zijn dus)
• Deze 3 (Sullivan, Goff, Wright) à basis van de ‘organic Architecture’
1.2 Discovery-assimilation-creation
De grote 3 van de moderne Amerikaanse architectuur à Sullivan, Wright, Goff
• Goff à vaak over het hoofd gezien en afgeschereven als ‘kritsch’, ‘decoratief’ en
‘ongrijpbaar’
Þ Gevolg à geen plaats binnen de geschiedenis van de moderne architectuur
• Goff à de meest ‘Amerikaanse’ van de 3
Þ Hij zoekt naar de wortels van Amerika, ‘the native americans’, de Indianen
Þ Hij vertaalt hun levenswijze vol ornamentiek, kleurenpracht en eenvoud in
zijn kleurrijke interieurs, combinaties van verticale schouwelementen met
zenitaal licht en architecturale basisvormen
Þ Net als bij Wright à natuur die hem inspiratie brengt
Þ Elk van Goff zijn ontwerpen à terug te brengen tot een duidelijke geometrie,
een mathematisch grondbeginsel à dat ook in de natuur zijn oorsprong
vindt
Þ Die geometrie is alom aanwezig maar wordt vertaald in een emotie,
een gebaar, een stemming
,Gustav Klimt, Alexander Calder, de Japanse ‘Ukiyo-e’ houtsnedes, architect Erich Mendelsohn,
Claude Debussy, Antonio Gaudi à hij ziet alle als zielsverwanten en hun werk is herkenbaar in dat
van Goff à door veelheid, dynamiek, beweging, coloriet, de vervoering die in elk van hen schuilt
Goff à op de hoogte van alle architecturale ontwikkelingen in Europa
• Hij bezocht het verre Oosten, Cambodja, Thailand, Japan à vind in het oosten de essentie
Þ Het steeds op nieuw herbeginnen ‘beginning again and again’ zoals Gertrude Stein
citeerde
Voor Goff was elk ontwerp opnieuw herbeginnen
• Alsof er nog nooit een huis gebouwd was, alsof het een eerste huis was
Þ Hij verzamelde maniakaal kennis en gooide die kennis op het moment van de creatie
overboord
Þ Op deze manier moeten ook zijn huizen aanschouwd worden à als
‘oer’huizen die het ‘wonen’ uitvinden ‘from scratch’
• Hij noemde het ontwerpproces ‘discovery, assimilation and creation’
Zelf zal hij nooit een eigen woning bouwen à hij zwerft Amerika door (asof hij nergens kan aarden)
Het sterkst komt hij tot uiting in de periode dat hij lesgeeft in Oklahoma
• Naast Taliesin West van FLW zal de architectuurschool in Oklahoma onder zijn
directeurschap uitgroeien tot de belangrijkste architectuurschool van de Verenigde Staten
De wereld van Bruce à anno 2020 misschien relevanter van in 1950
• Er is een documentaire op komst à architectuur wordt opgepikt door de jonge generatie à
ook in de kunstwereld intresse naar de grenzen tussen kitsch en kunst
Þ Kunstenaars zoals Damien Hirst, Jeff Koons, Thomas Kinkade en Yayoi Kusama
fliteren graag met wat media als populair beschouwen
Þ Hedendaagse kunst à niet éénduidig en zo was ook zijn architectuur
Þ Een veelheid, compleciteit en dubbelzinnigheid, volks en spiritueel
1.3 Garvey House – Urbana 1954, IL
‘Garvey house’ à een niet uigevoed project voor een muzikaal gezin à de specifiek wens dat elk
familelid zich kon afzonderen
• Hij ontwerpt in een volmaakte cirkel à een ‘trechter’ die het licht vang, ook regenwater
binnen laat dat een vijver vormt
Þ In de vijver drijft een plateau dat het hart van de woning vormt à van daaruit
vertrekt een hellingsbaan die naar bolvormige volumes (oefenruimtes, slaapzones,
studieruimtes,…) leidt
• Het geheel baadt in een glasstructuur, bolvormen zijn voorzien van patrijspoorten
Een genzelose fantasie wil niet iedereen bouwen à daarom bedacht hij een stappenplan om zijn
klanten te overtuigen, mee te gaan in hun eigen avontuur
• Hij bedekte een groot deel van de plannen à terwijl hij vertelde over details in hun leven die
hem opgevallen waren
• Hij overloopt hoe het gezin ‘woont' zonder het totaalbeeld van de woning te tonen
• Op het einde van zijn verhaal à toont hij het ganse project in prachtige perspectieven en
tekeningen
,1.4 Ledbetter House – Norman 1949, OK
Het 1ste huis wat Goff doorbraak betekende à voor familie Ledbetter
• Hier zijn enkele karakteristieken van Wright aanwezig
Þ Een grote muur uit natuursteen, een zwevend dak,…
• Vreemde vuurride schotels markeren de inkom en het terras à hangen met een stalen
draadconstructie aan het dak
• Binnen is voor Goff kenmerende ononderbroken ruimte à waarbinnen kleinere eenheden
aanwezig zijn
Þ Niets is ver weg bij hem à alles is dichtbij
Þ Een loopbrug over een vijver verbindt het slaapgedeelte met de woonkamer
Þ Onderlinge relaties tussen elk deel van het wonen is hier al sterk aanwezig
Op plannen van Goff à moelijk te onderscheiden waar precies de lijn is die het binnen van het
buiten scheidt
• Omdat hij ook binnen de natuur toelaat in vijvers en platen à hebben de grote en genzeloze
binnenruimten net iets van een buitenruimte
1.5 Ford House – Aurora 1047, IL
Net als ‘Ledbetter House’ à ook het Ford House gepubliceerd in Life magazine
• Het grote ronde volume lijkt op de indianenhutten, ook op de oosterse stupa’s
• Aan de buitenkant zijn zijn huizen vaak afwerend, beschuttigen, bolsters van een weelderig
leven
• Kleur, materiaal en textuur à (zwarte steenkool, rood staal, houten plafond, glasstenen,
netten als leuningen,…) à worden in alle maten en gewichten toegepast
Þ Slechte smaal voor sommige à net wat de bewoners zochten à de vele reacties en
opmerkingen die de bewoners te verduren kregen bracht hen ertoe een bord voor
hun deur te plaatsen ‘We don’t like your house either’
• Meer da ¼ van de ‘bol’ à die het interieur vormt à is buitenruimte
Þ Glas is nauwelijks te onderscheiden à hij maakt geen ramen, er is open of gesloten
Þ Zichten interesseren hem ook niet à alles speelt zich binnen af
Þ Centraal toont een haard die daar waar hij het dak doorsnijdt zenitaal licht
binnen laat à de ‘tipi’ is nooit veraf
• Wonen is binnen zijn à wil me naar buiten dan is men ook buiten
1.6 Hopewell Baptist Church – Edmond 1948 OK
Hopewell Baptist Church
• Het dak à hangt aan een structuur die zich niet aan de binnenkant bevindt maar aan de
buienkant
• Een ‘indianentent’ die haar religiositeit enkel en alleen verkrijgt door haar prismatische vorm
en het bovenlicht verder is er niets
• De kerk is er zeer slecht aantoe (zoals veek van zijn werken)
, Het nooit gerealisserde project voor de Crystal Chapel toont hoe gedreven Goff zoekt naar beleving
en emotie
• Een constructie uit rozig glas, rijst uit een wateroppervlak op naar de hemel, als een geslepen
diament
• De kapel is voledig, in plan, opstand en snede vanuit de driehoek vormgegeven
• Onder dit glazen gevaarte door à vloeit het water langs alle zijden tot binnen
• De bezoeker ‘drijft’ op een plateau, omgeven door een warme gloed
De inspiratie, de hoop die beide projecten uitdrukken
• Ook te terug te vinden in latere projecten van Frank Lloyd Wright
Þ De Sholom Synagogue in Elkin Parks, de Trinity Chapel in Norman
1.7 Bavinger House – Norman 1950, OK
Vanuit de spiraal à letterlijke vertolking van het principe ‘beginning again and again’ à ontwikkelt
Goff een woning voor de kunstenaar/docent Bavinger à zijn meest gekende werk
• Ook Le Corbusier (mus’e sans fin), FLW (Guggenheim), Tatlin,… à experimenteren met de
spiraalvorm of het slakkenhuis als thema
• Goff bouwt de spiraal op als een muur uit natuursteen die vanuit de grond oprijst tot 3
verdiepingen
Þ De muur ontsluit de woonruimte en creërt een parcours waarvan men ruimtelijk
nooit de totaliteit kan zien
• Het dak wordt gedragen door een ‘mast’ met kabels
• Het enige licht komt langs de muur binnen à daar waar de dakstructuur op de muur rust via
glassteen (resten ui glasfabriek)
• Nergens is zicht naar buiten à tenzij helemaal bovenaan in het atelier
• Opnieuw maakt hij ruimte in de ruimte
Þ Als kleine eilandjes hangen de kamers aan de dakstructuur à bereikbaar via de trap
die de opwaartse spiraalkern volgt à bij elke kamer hangt ook een cilindervormige
kast, vrij in de ruimte
• Vijvers, planten, rotsen,… maken het interieur meer tot een exterieur
Þ De ruimte heeft iets van een grot, een nest
• Zoals alle werken van Goff lijken ze totaal vreemd aan hun context à hij zoekt geen relatie
met de omgeving à het zijn geometrische objecten die als ufo’s ergens landen
Verschillende projecten van Goff werden ontworpen zonder dat er een terrein was à zonder een
omgeving
• Bij hem gaat het om de individualiteit van de bewoner, de omgeving sluit hij buiten
Þ Zijn laatste project het Shin’enkan Museum in Los Angeles is hiervan een voorbeed
à eerst was er een porject, later heeft men er een terrein voor gezocht
1.8 Shin’en Kan / Price House – Bartlesville 1956 OK
Goff woont 10jaar in Bartlesville in de Price-Tower à ontworpen door FLW
• De opdrachtgever wilde eerst met Goff werken à maar hij suggereerde FLW
Þ Later zal de zoon Joe Price één van de belangrijkste opdrachtgevers en steunpilaren
zijn in de verdere loopbaar van Goff
