Strafprocesrecht en mensenrechten 1
, HOOFDSTUK 1: ORGANEN EN PERSONEN BIJ HET STRAFPROCES
BETROKKEN
ACTOREN BETROKKEN BIJ HET STRAFPROCES
• Onderzoeksrechter
• BAP
• Benadeelde
• Dader
• Hof van Cassatie
• SURB
• Vonnisgerechten
• Onderzoeksrechter
• Politie
• OM
1.1. GERECHTELIJKE POLITIE
1.1.1. ALGEMEEN
BESTUURLIJKE POLITIE
Ziet toe op de handhaving van de openbare orde, de voorkoming van misdrijven en
de bescherming van personen en goederen. Het gaat om een preventieve politie.
Voor het vervullen van de opdrachten van bestuurlijke politie staan de politiediensten
onder het gezag van de bestuurlijke overheden.
GERECHTELIJKE POLITIE
Heeft onder meer tot taak de misdrijven op te sporen, de bewijzen ervan te
verzamelen en de daders over te leveren aan de rechtbanken belast met hun
De gerechtelijke politie (actor1)
bestraffing. Het gaat dus om een repressieve politie. Voor het vervullen van de
opdrachten, van gerechtelijke politie staan de politiediensten onder het gezag van
de gerechtelijke autoriteiten, meer bepaalde procureurs-generaal bij de hoven van
Algemeen
beroep of de federale procureur, die op hun beurt onder het gezag van de minister
van Justitiepolitie
- Bestuurlijke staan. ≠ gerechtelijke politie (R4)
Bestuurlijke politie Gerechtelijke politie
Taak Art, 14, lid 1 Wet 5/8/92 Art, 8 Sv en 15 WPA
politieambt (kort WPA)
Doel Preventieve politie Repressieve politie
! Art, 28bis, §2 Sv: pro
actieve recherche
Gezag Bestuurlijke overheden Gerechtelijke autoriteiten (art,
Art,5, lid 1 WPA 367, lid 1 Sv; art, 148 Ger.W.;
art, 5, lid 2 WPA)
-
Er bestaat een externe controle op de politie. Hiervoor werd een Vast Comité van
Comité P – Comité I
toezicht op de politiediensten in het leven geroepen (Comité P).
Strafprocesrecht en mensenrechten 2
,Inlichtingendiensten zijn geen politiediensten. Het gaat bv. Om de internationale
organisatie voor criminele politie (Interpol) of om Europol. Er zijn ook nationale
inlichtendiensten (bv. De veiligheid van de staat). Daarnaast bestaat er ook een
externe controle op deze diensten. Hiervoor werd een Vast Comité van toezicht op
de inlichtingendiensten in het leven geroepen (Comité I).
1.1.2. STRUCTUUR
De vroegere korpsen van de gemeentepolitie, de rijkswacht en de gerechtelijke
politie bij de parketten zijn sedert de wet van 7 december 1998 tot organisatie van
een geïntegreerde politiedienst gestructureerd op twee niveaus: de lokale end e
federale politie.
LOKALE POLITIE
• Verzekert op het lokale niveau de basispolitiezorg, meer bepaald alle
opdrachten van bestuurlijke en gerechtelijke politie die nodig zijn voor het
beheren van lokale gebeurtenissen en fenomenen die zich voordoen op het
grondgebied van de politiezonde.
• Vervult sommige politieopdrachten van federale aard.
• Elke politiezone beschikt over een lokaal politiekorps. Een politiezone kan
samengesteld zijn uit één of meerdere gemeenten.
• In één-gemeentezones is de bevoegde autoriteit voor organisatie en beheer
van het lokale politiekorps de gemeenteraad en de burgemeester.
• In meer-gemeentezones oefenen de politieraad en het politiecollege deze
bevoegdheden uit.
® Politieraad: wordt samengesteld uit leden van de gemeenteraden van
de verschillende gemeenten die samen de meer-gemeentezone
vormen, op basis van hun respectieve bevolkingscijfers. Elke
gemeenteraad beschikt over minstens één vertegenwoordiger in de
politieraad.
® Politiecollege: wordt gevormd door de burgemeesters van de
verschillende gemeenten die de meer-gemeentezone vormen.
FEDERALE POLITIE
• Verzekert over het gehele grondgebied de gespecialiseerde en supra-lokale
opdrachten van bestuurlijke en gerechtelijke politie, dit met inachtneming van
de principes van specialiteit en subsidiariteit.
• Vervult ondersteunende opdrachten voor de lokale politiediensten en voor de
politieoverheden.
• Staat onder leiding van een commissaris-generaal.
Strafprocesrecht en mensenrechten 3
, NAAST HET COMMISSARIAAT-GENERAAL BESTAAT ZIJ UIT DRIE DIRECTIES:
• Algemene directie bestuurlijke politie
• Algemene directie gerechtelijke politie
® Heeft de leiding en de operationele coördinatie van de opdrachten van
gerechtelijke politie van de centrale diensten van de federale politie.
® Is belast met de operationele coördinatie, de controle en de
ondersteuning van de gedeconcentreerde gerechtelijke directies.
o Deze gedeconcentreerde gerechtelijke directies hebben in de
regel als ambtsgebied een gerechtelijk arrondissement. Zij staan
onder de leiding van de directeur van de gedeconcentreerde
gerechtelijke directie, gerechtelijke directeur genoemd.
• Algemene directie van het middelenbeheer en de informatie
COÖRDINATIE
• Om de coördinatie van de opdrachten van gerechtelijke politie te verzekeren
tussen de lokale politie en de gedeconcentreerde gerechtelijke politie,
onderhoudt de gerechtelijke directeur regelmatig dienstrelaties met de
verantwoordelijken van de lokale politie en neemt hij deel aan het
rechercheoverleg en het provinciaal overleg.
• Om de coördinatie van de opdrachten van gerechtelijk politie te verzekeren,
overlegt de gerechtelijke directeur regelmatig met de procureur des Konings
van zijn ambtsgebied.
OPSPORINGSDIENSTEN MET EEN APART STATUUT
• Centrale dienst ter bestrijding van de georganiseerde economische en
financiële delinquentie.
• Centrale dienst ter bestrijding van de corruptie.
• Federale computer crime unit.
Lokale politie (R7) Federale politie (R8)
Juridisch Art, 2, 2e lid WGP Art, 3, 3e lid WGP
Opdracht • Basispolitiezorg lokaal – bestuurlijk en gerechtelijke • Gespecialiseerde en supra-lokale
politie opdrachten (bestuurlijk en
• Opdrachten federaal gerechtelijke pol) gehele
grondgebied *
• Opdrachten lokale politiediensten
en politieoverheden
structuur Lokaal politiekorps (1 of meer gemeenten) Commissariaat-generaal
Algemene directie bestuurlijke politie
Algemene directie gerechtelijke
politie en algemene directe
middelenbeheer en informatie
+ bijzondere opsporingsdiensten
CDGEFID, CDBC, FCCU p6
Leiding Gemeenteraad en BMS (1) Commissaris-generaal
Politieraad en politiecollege (+1)
Strafprocesrecht en mensenrechten 4
, HOOFDSTUK 1: ORGANEN EN PERSONEN BIJ HET STRAFPROCES
BETROKKEN
ACTOREN BETROKKEN BIJ HET STRAFPROCES
• Onderzoeksrechter
• BAP
• Benadeelde
• Dader
• Hof van Cassatie
• SURB
• Vonnisgerechten
• Onderzoeksrechter
• Politie
• OM
1.1. GERECHTELIJKE POLITIE
1.1.1. ALGEMEEN
BESTUURLIJKE POLITIE
Ziet toe op de handhaving van de openbare orde, de voorkoming van misdrijven en
de bescherming van personen en goederen. Het gaat om een preventieve politie.
Voor het vervullen van de opdrachten van bestuurlijke politie staan de politiediensten
onder het gezag van de bestuurlijke overheden.
GERECHTELIJKE POLITIE
Heeft onder meer tot taak de misdrijven op te sporen, de bewijzen ervan te
verzamelen en de daders over te leveren aan de rechtbanken belast met hun
De gerechtelijke politie (actor1)
bestraffing. Het gaat dus om een repressieve politie. Voor het vervullen van de
opdrachten, van gerechtelijke politie staan de politiediensten onder het gezag van
de gerechtelijke autoriteiten, meer bepaalde procureurs-generaal bij de hoven van
Algemeen
beroep of de federale procureur, die op hun beurt onder het gezag van de minister
van Justitiepolitie
- Bestuurlijke staan. ≠ gerechtelijke politie (R4)
Bestuurlijke politie Gerechtelijke politie
Taak Art, 14, lid 1 Wet 5/8/92 Art, 8 Sv en 15 WPA
politieambt (kort WPA)
Doel Preventieve politie Repressieve politie
! Art, 28bis, §2 Sv: pro
actieve recherche
Gezag Bestuurlijke overheden Gerechtelijke autoriteiten (art,
Art,5, lid 1 WPA 367, lid 1 Sv; art, 148 Ger.W.;
art, 5, lid 2 WPA)
-
Er bestaat een externe controle op de politie. Hiervoor werd een Vast Comité van
Comité P – Comité I
toezicht op de politiediensten in het leven geroepen (Comité P).
Strafprocesrecht en mensenrechten 2
,Inlichtingendiensten zijn geen politiediensten. Het gaat bv. Om de internationale
organisatie voor criminele politie (Interpol) of om Europol. Er zijn ook nationale
inlichtendiensten (bv. De veiligheid van de staat). Daarnaast bestaat er ook een
externe controle op deze diensten. Hiervoor werd een Vast Comité van toezicht op
de inlichtingendiensten in het leven geroepen (Comité I).
1.1.2. STRUCTUUR
De vroegere korpsen van de gemeentepolitie, de rijkswacht en de gerechtelijke
politie bij de parketten zijn sedert de wet van 7 december 1998 tot organisatie van
een geïntegreerde politiedienst gestructureerd op twee niveaus: de lokale end e
federale politie.
LOKALE POLITIE
• Verzekert op het lokale niveau de basispolitiezorg, meer bepaald alle
opdrachten van bestuurlijke en gerechtelijke politie die nodig zijn voor het
beheren van lokale gebeurtenissen en fenomenen die zich voordoen op het
grondgebied van de politiezonde.
• Vervult sommige politieopdrachten van federale aard.
• Elke politiezone beschikt over een lokaal politiekorps. Een politiezone kan
samengesteld zijn uit één of meerdere gemeenten.
• In één-gemeentezones is de bevoegde autoriteit voor organisatie en beheer
van het lokale politiekorps de gemeenteraad en de burgemeester.
• In meer-gemeentezones oefenen de politieraad en het politiecollege deze
bevoegdheden uit.
® Politieraad: wordt samengesteld uit leden van de gemeenteraden van
de verschillende gemeenten die samen de meer-gemeentezone
vormen, op basis van hun respectieve bevolkingscijfers. Elke
gemeenteraad beschikt over minstens één vertegenwoordiger in de
politieraad.
® Politiecollege: wordt gevormd door de burgemeesters van de
verschillende gemeenten die de meer-gemeentezone vormen.
FEDERALE POLITIE
• Verzekert over het gehele grondgebied de gespecialiseerde en supra-lokale
opdrachten van bestuurlijke en gerechtelijke politie, dit met inachtneming van
de principes van specialiteit en subsidiariteit.
• Vervult ondersteunende opdrachten voor de lokale politiediensten en voor de
politieoverheden.
• Staat onder leiding van een commissaris-generaal.
Strafprocesrecht en mensenrechten 3
, NAAST HET COMMISSARIAAT-GENERAAL BESTAAT ZIJ UIT DRIE DIRECTIES:
• Algemene directie bestuurlijke politie
• Algemene directie gerechtelijke politie
® Heeft de leiding en de operationele coördinatie van de opdrachten van
gerechtelijke politie van de centrale diensten van de federale politie.
® Is belast met de operationele coördinatie, de controle en de
ondersteuning van de gedeconcentreerde gerechtelijke directies.
o Deze gedeconcentreerde gerechtelijke directies hebben in de
regel als ambtsgebied een gerechtelijk arrondissement. Zij staan
onder de leiding van de directeur van de gedeconcentreerde
gerechtelijke directie, gerechtelijke directeur genoemd.
• Algemene directie van het middelenbeheer en de informatie
COÖRDINATIE
• Om de coördinatie van de opdrachten van gerechtelijke politie te verzekeren
tussen de lokale politie en de gedeconcentreerde gerechtelijke politie,
onderhoudt de gerechtelijke directeur regelmatig dienstrelaties met de
verantwoordelijken van de lokale politie en neemt hij deel aan het
rechercheoverleg en het provinciaal overleg.
• Om de coördinatie van de opdrachten van gerechtelijk politie te verzekeren,
overlegt de gerechtelijke directeur regelmatig met de procureur des Konings
van zijn ambtsgebied.
OPSPORINGSDIENSTEN MET EEN APART STATUUT
• Centrale dienst ter bestrijding van de georganiseerde economische en
financiële delinquentie.
• Centrale dienst ter bestrijding van de corruptie.
• Federale computer crime unit.
Lokale politie (R7) Federale politie (R8)
Juridisch Art, 2, 2e lid WGP Art, 3, 3e lid WGP
Opdracht • Basispolitiezorg lokaal – bestuurlijk en gerechtelijke • Gespecialiseerde en supra-lokale
politie opdrachten (bestuurlijk en
• Opdrachten federaal gerechtelijke pol) gehele
grondgebied *
• Opdrachten lokale politiediensten
en politieoverheden
structuur Lokaal politiekorps (1 of meer gemeenten) Commissariaat-generaal
Algemene directie bestuurlijke politie
Algemene directie gerechtelijke
politie en algemene directe
middelenbeheer en informatie
+ bijzondere opsporingsdiensten
CDGEFID, CDBC, FCCU p6
Leiding Gemeenteraad en BMS (1) Commissaris-generaal
Politieraad en politiecollege (+1)
Strafprocesrecht en mensenrechten 4
