Samenvatting Nederlands 2015 Elle Berkers
Alle domeinen in een samenvatting:
Beginnende geletterdheid
3 fasen van geletterdheid:
1. Ontluikende geletterdheid (0-4 jaar)
Voordat ze naar school gaan krijgen ze al steeds meer zich op wat er te zien in de omgeving.
Ze gaan dingen herkennen, zien hun letter van hun eigen naam in een logo.
Ze willen boodschappenbriefjes gaan schrijven enz. Interesse in taal.
2. Beginnende geletterdheid (groep 1-3)
Gaan beter letters herkennen, krijgen boekbegrip
Belangrijke periode in de geletterdheid, groep 1-2 spelenderwijs door hoeken.
Na groep 2 gaan ze echt leren lezen, maan, roos, vis, hakken en plakken.
In groep 3 vindt het afhankelijke leren lezen plaats.
3. Gevorderde geletterdheid (groep 4-8)
Kinderen kunnen al lezen en leren steeds sneller en beter te lezen.
Technisch lezen, begrijpend lezen en stellen.
Leerlijn Geletterdheid:
= Hoofdlijn ontwikkelings- en leerprocessen die kinderen doorlopen op basis van gegeven onderwijs:
Niet lineair
Beperkingen
Gebruiksmogelijkheden
Visie geletterdheid:
Het leven van alledag vormt rijke context voor lees- en schrijfactiviteiten.
Voor de inrichting van lees- en schrijfactiviteiten kunnen we leren van de manier waarop er
thuis gelezen en geschreven wordt.
Lezen en schrijven is denken
Leren lezen en schrijven is een communicatief proces
Motiverend lees- en schrijfonderwijs leert kinderen doelgericht te lezen en te schrijven.
De leeromgeving doet ertoe bij het leren lezen en schrijven
De rol van de leerkracht en het gedrag van de leerkracht doet ertoe.
Fonologisch en fonemisch bewustzijn
Fonologisch bewustzijn:
- het kunnen omgaan met klanken.
- Het splitsen van woorden in lettergrepen
- het verbinden van lettergrepen tot een woord
- het toepassen van eindrijm.
Fonemisch bewustzijn:
- het besef dat woorden uit fonemen zijn opgebouwd.
- Herkennen en toepassen van beginrijm
- kunnen opdelen van korte woorden in losse klanken (auditieve analyse)
- het samenvoegen van klanken tot een woord (auditieve synthese).
,Samenvatting Nederlands 2015 Elle Berkers
Tussendoel Beginnende Geletterdheid
1. Boekoriëntatie
2. Verhaalbegrip
3. Functies van geschreven taal
4. Relatie tussen gesproken en geschreven taal
5. Fonemisch bewustzijn (Taalbewustzijn)
6. Alfabetisch principe
7. Functioneel lezen en schrijven
8. Technisch lezen en schrijven
9. Begrijpend lezen
1. Boekoriëntatie:
- Kinderen begrijpen dat illustraties en tekst samen een verhaal vertellen.
- Ze weten dat boeken van voor naar achter gelezen worden en regels van links naar rechts.
- Verhaal hebben een opbouw, je kunt vragen over een boek stellen.
- Door de omslag van een boek kan je de inhoud van een boek voorspellen.
2. Verhaalbegrip:
- Kinderen begrijpen de taal van voorleesboeken.
- Zijn in staat om conclusies te trekken n.a.v. een voorgelezen verhaal.
- Weten wat een situatieschets is (hoofdpersoon, plaats, tijd, episode)
- Kunnen verhalen naspelen, navertellen, en navertellen zonder illustraties.
3. Functies van geschreven taal:
- Kinderen weten dat geschreven taalproducten een communicatief doel hebben (briefje, boek)
- Weten dat symbolen zoals logo’s en pictogrammen verwijzen naar taalhandelingen.
- Zijn bewust dat geschreven taal blijvend is.
- Tekenen en tekens bieden mogelijkheden tot communicatie.
- Kinderen weten wanneer er sprake is van de taalhandelingen “lezen en schrijven”.
4. Relatie tussen gesproken en geschreven taal:
- Kinderen weten dat gesproken woorden kunnen worden vastgelegd (op papier).
- Weten dat geschreven woorden kunnen worden uitgesproken.
- Kunnen woorden als globale eenheden lezen en schrijven (eigen naam, logo’s, merknamen)
5. Taalbewustzijn:
- Kunnen woorden in zinnen onderscheiden
- Kunnen onderscheid maken tussen vorm en betekenis van woorden.
- Kunnen woorden in klankgroepen verdelen.
- Fonemen als de kleinste klankeenheid in woorden onderscheiden
- Kan reageren op en spelen met bepaalde klankpatronen in woorden.
6. Alfabetische principe:
- Kinderen ontdekken dat woorden zijn opgebouwd uit klanken en dat letters met die klanken
corresponderen en leggen de foneemgrafeemkoppeling.
- Kinderen kunnen door de foneem-grafeemkoppeling woorden die ze nog niet eerder hebben
gezien, lezen en schrijven.
7. Functioneel schrijven en lezen:
- Kinderen schrijven functionele teksten (lijstjes, briefjes, opschriften en verhaaltjes)
- Kinderen lezen zelfstandig prentenboeken en eigen en andermans teksten.
8. Technisch lezen en schrijven (start):
- Kinderen kennen de meeste letters, ze kunnen de letters fonetisch benoemen.
- Kunnen klankzuivere woorden ontsleutelen zonder eerst de afzonderlijke letters te verklanken.
- Kunnen klankzuivere woorden schrijven
, Samenvatting Nederlands 2015 Elle Berkers
9. Technisch lezen en schrijven (vervolg):
- Kinderen lezen en spellen klankzuivere woorden
- Lezen korte woorden met afwijkende spellingpatronen en meerlettergrepige woorden.
- Maken gebruik van een breed scala van woordidentificatietechnieken.
- Herkennen woorden steeds meer automatisch.
10. Begrijpend lezen en schrijven:
- Kinderen tonen belangstelling voor verhalende en informatieve teksten en boeken.
- Zijn gemotiveerd die zelfstandig te lezen.
- Begrijpen eenvoudige verhalende en informatieve teksten
- Gebruiken geschreven taal als een communicatiemiddel.
Klankzuivere woorden:
Woorden die je schrijft zoals je het zeg, fonologisch principe.
Roos, maan, vis, soep.
Deelvaardigheden van het lezen
Het kunnen zien van verschillen tussen letters is in feite een soort voorwaarde voor het lezen.
Auditieve vaardigheden:
Auditieve objectivatie: Letten op de klank en niet op de betekenis
Auditieve discriminatie: Verschil horen tussen woorden of klanken
Auditieve analyse: Een woord in klanken splitsen
Auditieve synthese: Losse klanken samenvoegen tot een woord
Temporeel ordenen: De volgorde van klanken onthouden
Klankpositie bepalen: Aangeven waar je een klank in een woord hoort.
Visuele vaardigheden:
Visuele discriminatie: Verschil zien tussen letters of woorden
Visuele analyse: Letters in een woord herkennen
Visuele synthese: Losse letters samenvoegen tot een woord
Spatieel ordenen: Volgorde van letters onthouden
Letterpositie bepalen: Aangeven wat de plaats van een letter in een woord is.
Taalvaardigheden:
Kennis van begrippen: Instructiebegrippen als voor, achter en letter kennen
Auditieve vaardigheden:
Auditieve objectivatie:
De vaardigheid om te reflecteren op de klankvorm van een woord.
Reus of kabouter, welk woord is langer. Kleuter zegt reus, die is in het echt langer.
De kleuter richt zich nog te veel op de betekenis en is nog niet in staat tot auditieve objectivatie.
Oefenen door: rijmspelletjes
Auditieve discriminatie:
De vaardigheid om overeenkomsten en verschillen tussen klanken of woorden te kunnen vaststellen.
Kind moet antwoord kunnen geven op “ Hoor je 2 keer hetzelfde woord of niet? (pak / bak)
Oefenen door: verhaaltje voor lezen, reeks woorden of klanken op zeggen.
Auditieve analyse:
De vaardigheid om in een woord verschillende fonemen te onderscheiden.
Ook het herkennen van afzonderlijke woorden in een zin en lettergrepen in een woord.
Oefenen door: Hakken en plakken.
Alle domeinen in een samenvatting:
Beginnende geletterdheid
3 fasen van geletterdheid:
1. Ontluikende geletterdheid (0-4 jaar)
Voordat ze naar school gaan krijgen ze al steeds meer zich op wat er te zien in de omgeving.
Ze gaan dingen herkennen, zien hun letter van hun eigen naam in een logo.
Ze willen boodschappenbriefjes gaan schrijven enz. Interesse in taal.
2. Beginnende geletterdheid (groep 1-3)
Gaan beter letters herkennen, krijgen boekbegrip
Belangrijke periode in de geletterdheid, groep 1-2 spelenderwijs door hoeken.
Na groep 2 gaan ze echt leren lezen, maan, roos, vis, hakken en plakken.
In groep 3 vindt het afhankelijke leren lezen plaats.
3. Gevorderde geletterdheid (groep 4-8)
Kinderen kunnen al lezen en leren steeds sneller en beter te lezen.
Technisch lezen, begrijpend lezen en stellen.
Leerlijn Geletterdheid:
= Hoofdlijn ontwikkelings- en leerprocessen die kinderen doorlopen op basis van gegeven onderwijs:
Niet lineair
Beperkingen
Gebruiksmogelijkheden
Visie geletterdheid:
Het leven van alledag vormt rijke context voor lees- en schrijfactiviteiten.
Voor de inrichting van lees- en schrijfactiviteiten kunnen we leren van de manier waarop er
thuis gelezen en geschreven wordt.
Lezen en schrijven is denken
Leren lezen en schrijven is een communicatief proces
Motiverend lees- en schrijfonderwijs leert kinderen doelgericht te lezen en te schrijven.
De leeromgeving doet ertoe bij het leren lezen en schrijven
De rol van de leerkracht en het gedrag van de leerkracht doet ertoe.
Fonologisch en fonemisch bewustzijn
Fonologisch bewustzijn:
- het kunnen omgaan met klanken.
- Het splitsen van woorden in lettergrepen
- het verbinden van lettergrepen tot een woord
- het toepassen van eindrijm.
Fonemisch bewustzijn:
- het besef dat woorden uit fonemen zijn opgebouwd.
- Herkennen en toepassen van beginrijm
- kunnen opdelen van korte woorden in losse klanken (auditieve analyse)
- het samenvoegen van klanken tot een woord (auditieve synthese).
,Samenvatting Nederlands 2015 Elle Berkers
Tussendoel Beginnende Geletterdheid
1. Boekoriëntatie
2. Verhaalbegrip
3. Functies van geschreven taal
4. Relatie tussen gesproken en geschreven taal
5. Fonemisch bewustzijn (Taalbewustzijn)
6. Alfabetisch principe
7. Functioneel lezen en schrijven
8. Technisch lezen en schrijven
9. Begrijpend lezen
1. Boekoriëntatie:
- Kinderen begrijpen dat illustraties en tekst samen een verhaal vertellen.
- Ze weten dat boeken van voor naar achter gelezen worden en regels van links naar rechts.
- Verhaal hebben een opbouw, je kunt vragen over een boek stellen.
- Door de omslag van een boek kan je de inhoud van een boek voorspellen.
2. Verhaalbegrip:
- Kinderen begrijpen de taal van voorleesboeken.
- Zijn in staat om conclusies te trekken n.a.v. een voorgelezen verhaal.
- Weten wat een situatieschets is (hoofdpersoon, plaats, tijd, episode)
- Kunnen verhalen naspelen, navertellen, en navertellen zonder illustraties.
3. Functies van geschreven taal:
- Kinderen weten dat geschreven taalproducten een communicatief doel hebben (briefje, boek)
- Weten dat symbolen zoals logo’s en pictogrammen verwijzen naar taalhandelingen.
- Zijn bewust dat geschreven taal blijvend is.
- Tekenen en tekens bieden mogelijkheden tot communicatie.
- Kinderen weten wanneer er sprake is van de taalhandelingen “lezen en schrijven”.
4. Relatie tussen gesproken en geschreven taal:
- Kinderen weten dat gesproken woorden kunnen worden vastgelegd (op papier).
- Weten dat geschreven woorden kunnen worden uitgesproken.
- Kunnen woorden als globale eenheden lezen en schrijven (eigen naam, logo’s, merknamen)
5. Taalbewustzijn:
- Kunnen woorden in zinnen onderscheiden
- Kunnen onderscheid maken tussen vorm en betekenis van woorden.
- Kunnen woorden in klankgroepen verdelen.
- Fonemen als de kleinste klankeenheid in woorden onderscheiden
- Kan reageren op en spelen met bepaalde klankpatronen in woorden.
6. Alfabetische principe:
- Kinderen ontdekken dat woorden zijn opgebouwd uit klanken en dat letters met die klanken
corresponderen en leggen de foneemgrafeemkoppeling.
- Kinderen kunnen door de foneem-grafeemkoppeling woorden die ze nog niet eerder hebben
gezien, lezen en schrijven.
7. Functioneel schrijven en lezen:
- Kinderen schrijven functionele teksten (lijstjes, briefjes, opschriften en verhaaltjes)
- Kinderen lezen zelfstandig prentenboeken en eigen en andermans teksten.
8. Technisch lezen en schrijven (start):
- Kinderen kennen de meeste letters, ze kunnen de letters fonetisch benoemen.
- Kunnen klankzuivere woorden ontsleutelen zonder eerst de afzonderlijke letters te verklanken.
- Kunnen klankzuivere woorden schrijven
, Samenvatting Nederlands 2015 Elle Berkers
9. Technisch lezen en schrijven (vervolg):
- Kinderen lezen en spellen klankzuivere woorden
- Lezen korte woorden met afwijkende spellingpatronen en meerlettergrepige woorden.
- Maken gebruik van een breed scala van woordidentificatietechnieken.
- Herkennen woorden steeds meer automatisch.
10. Begrijpend lezen en schrijven:
- Kinderen tonen belangstelling voor verhalende en informatieve teksten en boeken.
- Zijn gemotiveerd die zelfstandig te lezen.
- Begrijpen eenvoudige verhalende en informatieve teksten
- Gebruiken geschreven taal als een communicatiemiddel.
Klankzuivere woorden:
Woorden die je schrijft zoals je het zeg, fonologisch principe.
Roos, maan, vis, soep.
Deelvaardigheden van het lezen
Het kunnen zien van verschillen tussen letters is in feite een soort voorwaarde voor het lezen.
Auditieve vaardigheden:
Auditieve objectivatie: Letten op de klank en niet op de betekenis
Auditieve discriminatie: Verschil horen tussen woorden of klanken
Auditieve analyse: Een woord in klanken splitsen
Auditieve synthese: Losse klanken samenvoegen tot een woord
Temporeel ordenen: De volgorde van klanken onthouden
Klankpositie bepalen: Aangeven waar je een klank in een woord hoort.
Visuele vaardigheden:
Visuele discriminatie: Verschil zien tussen letters of woorden
Visuele analyse: Letters in een woord herkennen
Visuele synthese: Losse letters samenvoegen tot een woord
Spatieel ordenen: Volgorde van letters onthouden
Letterpositie bepalen: Aangeven wat de plaats van een letter in een woord is.
Taalvaardigheden:
Kennis van begrippen: Instructiebegrippen als voor, achter en letter kennen
Auditieve vaardigheden:
Auditieve objectivatie:
De vaardigheid om te reflecteren op de klankvorm van een woord.
Reus of kabouter, welk woord is langer. Kleuter zegt reus, die is in het echt langer.
De kleuter richt zich nog te veel op de betekenis en is nog niet in staat tot auditieve objectivatie.
Oefenen door: rijmspelletjes
Auditieve discriminatie:
De vaardigheid om overeenkomsten en verschillen tussen klanken of woorden te kunnen vaststellen.
Kind moet antwoord kunnen geven op “ Hoor je 2 keer hetzelfde woord of niet? (pak / bak)
Oefenen door: verhaaltje voor lezen, reeks woorden of klanken op zeggen.
Auditieve analyse:
De vaardigheid om in een woord verschillende fonemen te onderscheiden.
Ook het herkennen van afzonderlijke woorden in een zin en lettergrepen in een woord.
Oefenen door: Hakken en plakken.
