Intieme oorlog
Inleiding
Meer dan 45 procent van de Nederlanders heeft ervaring opgedaan met geweld in de huiselijke kring.
Daarom zijn netwerken opgezet: steunpunt huiselijk geweld, opvanghuizen, slachtofferhulp, maatschappelijk
werk, vertrouwensartsen, geestelijke gezondheidszorg, jeugdzorg, AMK psychiatrie, verslavingszorg,
reclassering en gespecialiseerde behandelaars. Bij de politie komen er per jaar ruim 57000 meldingen binnen:
dit is 12 % procent van al het huiselijk geweld. Dat betekend dat er jaarlijks 500.000 gevallen van huiselijk
geweld zijn. Kinderen zijn vaak getuige. 107.200 kinderen worden jaarlijks mishandeld. 24.000 kinderen zijn
slachtoffer van lichamelijke mishandeling. Een kwart wordt seksueel misbruikt.
Hoofdstuk 1 aard en omvang van familiaal huiselijk geweld
Inleiding
Geweld is een serieus maatschappelijk, medisch en psychologisch probleem. Dit is pas de laatste drie a vier
decennia bekend. De kans op geweld is het grootst in eigen huis.
Cijfers
Na een bevolkingsonderzoek in 1997 (Intomart) is er een maatschappelijke discussie op gang gekomen. 45 %
van de Nederlanders heeft ooit ervaring gehad met geweld in huiselijke kring. Het onderzoek richtte zich op
lichamelijk, seksueel en psychisch geweld. 21 % had te maken met geweld dat langer duurde dan 5 jaar.
Slachtoffers zijn mannen, jongens, vrouwen en meisjes in gelijke mate. Daders vooral mannelijk. 20 % doet nu
aangifte. Ook mannen werden in dit onderzoek ondervraagd.
Zelfrapportage is essentieel om psychisch en fysiek geweld tussen partners te beoordelen.
De meest gebruikte test is de Conflict Tactics Scale (Strauss 1979). De schaal meet drie dimensies: psychische
agressie, fysieke agressie en verwondingen.
Johnson stelde vier categorieën van gewelddadige interactie bij paren:
- Intiem terrorisme (Intimate Terrorism) IT: controlerende agressie naar partner. Fysiek en psychologisch:
isoleren, bedreigen, vernederen, afhankelijk houden. Eenzijdige controle. Tast vrijheid aan. Vooral door
mannen.
- Gewelddadig verzet (violent resistance) VR: verdediging. Vooral door vrouwen.
- Wederzijdse gewelddadige controle (Mutual Violent Control) MVC: beide partners controleren, gewaagd
aan elkaar, willen overwinnen, zowel mannen als vrouwen.
- Veel voorkomend partnergeweld (Common Couple Violence) CCV: uit de hand gelopen ruzies. Mannen en
vrouwen even gewelddadig.
Cijfers uit forensische rapportages en onderzoeken onder vrouwen in vluchthuizen blijkt dat mannelijke
daders meer frequent ernstig geweld plegen. Cijfers uit steekrpoeven van jonge paren wijzen op een groter
aandeel van vrouwen in gewelddadige interacties. Hierdoor ontstaat verwarring. Dit komt mede doordat uit
politieonderzoek naar voren komt dat 84 % van de slachtoffers vrouw is en 92 % van de dader man is. Dit
komt waarschijnlijk door de verschillende groepen: in politiecijfers overheerst het geweld waarbij de een de
ander terroriseert en bij de CTS vooral alledaags geweld.
Mannen, vrouwen en geweld
In de praktijk wordt door hulpverleners herkend dat ook vrouwen veel geweld gebruiken. Zowel mannen als
vrouwen passen psychologisch geweld toe. Duttton stelt na jarenlang onderzoek dat feminisme een
, rookgordijn heeft opgetrokken. Hierdoor bleef het geweld van vrouwen onzichtbaar. Hij noemt 'matriarchaal
terrorisme' (het elkaar voeden). 40 tot 45 % van het geweld in paren is wederzijds. Dutton denkt dat veel
onderzoeken niet goed in elkaar zitten doordat alleen vrouwen worden ondervraagd.
Zowel persoonlijkheidsstoornissen, hechtingsgeschiedenis als gender en machtsverschil zijn belangrijk bij het
analyseren, begrijpen, voorkomen en behandelen van geweldsproblematiek in families. Voor de zeer
gewelddadige mannen is daderbehandeling en politie ingrijpen nodig, maar voor de grote groep
gewelddadige mensen is een behandeling gericht op persoonlijkheidsproblematiek, zelfbeheersing en
relatietherapie geschikt.
Geweld en systeemtherapie
Systeemtherapeuten zijn zich pas laat bewust geworden van de ernst en omvang van geweld in families. Dit
komt omdat systeemtherapeuten meerpartijdig moesten zijn. Ze moesten zich kunnen inleven in alle
betrokkenen en zich onthouden van een oordeel.
Definiëring
Wij spreken van geweld wanneer acties de integriteit van d ander aantasten en leiden tot psychologische en
fysieke beschadiging van de ander.
Daarbij moet onderscheid worden gemaakt tussen intentioneel en niet intentioneel geweld. Bij IT is sprake
van intentioneel geweld: het doel is om de ander te controleren. De persoon misbruikt overmacht om de
ander te bedreigen of beschadigen om daarmee een dominante positie te handhaven. Degene met meer
macht kan zijn wil opleggen aan de ander. Bij veelvoorkomend partnergeweld is juist sprake van verlies van
controle, er is geen intentie om de ander te beschadigen.
Geweld kent vele gezichten: psychisch, fysiek, seksueel, ernstig of milder. Psychisch (schelden, intimideren,
isoleren, bedreigen, vernederen, ondermijnen, schuldinductie, onthouden van liefde) en fysiek geweld gaan
vaak samen. Soms ook met seksueel geweld. Vooral het psychische geweld heeft een grote impact.
De invloed van gender
Genderontwikkeling beïnvloed gedrag en ook gewelddadig gedrag van mannen en vrouwen. Het biologische
verschil, met als gevolg de vorming van een genderidenteit, is verbonden met de vroege
persoonlijkheidsontwikkeling. Deze wordt beïnvloed door coderingen voor mannelijkheid en vrouwelijkheid
die per cultuur, tijdperk en sociaal milieu kunnen verschillen. Dit hangt weer samen met de sociale context:
arbeid, zorg, geld en macht. Mannen en vrouwenbreinen werken verschillend. Deze verschillen blijken meer
verbonden met machtsverschil en verschillende posities in de samenleving dan met man of vrouw zijn.
Vrouwen kunnen aandacht beter verdelen en gebruiken beide hersenhelften. Bij mannen is de
linkerhersenhelft vaak dominant. Deze verschillen zijn gevormd en verbonden met verschillende taken die
mannen en vrouwen in de samenleving vervullen. Wanneer deze wijzigt en deze een paar generaties
aanhoudt, kunnen deze verschillen veranderen. Volgens Lawick is het niet mogelijk vast te stellen waar
nature ophoudt en waar nurture begint.
De genderidentiteit wordt gevormd in de eerste levensjaren en ligt verankerd in de vroegste lagen van de
persoonlijkheid. Kinderen weten of ze jongetje of meisje zijn. De omgeving reageert hier ook naar. Per
cultuur zijn er coderingen voor mannelijk gedrag en vrouwelijk gedrag. Mannen moeten initiatief nemen.
Vrouwen worden gestimuleerd in samenwerken. De coderingen verschillen per cultuur, tijd en klasse. De
invloed van de verdeling van arbeid, geld en zorgtaken is een sterk bepalende factor. De sekseverschillen
worden meer benadrukt naarmate de bestaansmiddelen geringer zijn. Doordat wij leven in een
welvaartsstaat maakt het mogelijk de genderverschillen minder te benadrukken.
De invloed van de persoonlijke geschiedenis
Naast de maatschappelijke en culturele context en genderproblematiek speelt ook de persoonlijke
Inleiding
Meer dan 45 procent van de Nederlanders heeft ervaring opgedaan met geweld in de huiselijke kring.
Daarom zijn netwerken opgezet: steunpunt huiselijk geweld, opvanghuizen, slachtofferhulp, maatschappelijk
werk, vertrouwensartsen, geestelijke gezondheidszorg, jeugdzorg, AMK psychiatrie, verslavingszorg,
reclassering en gespecialiseerde behandelaars. Bij de politie komen er per jaar ruim 57000 meldingen binnen:
dit is 12 % procent van al het huiselijk geweld. Dat betekend dat er jaarlijks 500.000 gevallen van huiselijk
geweld zijn. Kinderen zijn vaak getuige. 107.200 kinderen worden jaarlijks mishandeld. 24.000 kinderen zijn
slachtoffer van lichamelijke mishandeling. Een kwart wordt seksueel misbruikt.
Hoofdstuk 1 aard en omvang van familiaal huiselijk geweld
Inleiding
Geweld is een serieus maatschappelijk, medisch en psychologisch probleem. Dit is pas de laatste drie a vier
decennia bekend. De kans op geweld is het grootst in eigen huis.
Cijfers
Na een bevolkingsonderzoek in 1997 (Intomart) is er een maatschappelijke discussie op gang gekomen. 45 %
van de Nederlanders heeft ooit ervaring gehad met geweld in huiselijke kring. Het onderzoek richtte zich op
lichamelijk, seksueel en psychisch geweld. 21 % had te maken met geweld dat langer duurde dan 5 jaar.
Slachtoffers zijn mannen, jongens, vrouwen en meisjes in gelijke mate. Daders vooral mannelijk. 20 % doet nu
aangifte. Ook mannen werden in dit onderzoek ondervraagd.
Zelfrapportage is essentieel om psychisch en fysiek geweld tussen partners te beoordelen.
De meest gebruikte test is de Conflict Tactics Scale (Strauss 1979). De schaal meet drie dimensies: psychische
agressie, fysieke agressie en verwondingen.
Johnson stelde vier categorieën van gewelddadige interactie bij paren:
- Intiem terrorisme (Intimate Terrorism) IT: controlerende agressie naar partner. Fysiek en psychologisch:
isoleren, bedreigen, vernederen, afhankelijk houden. Eenzijdige controle. Tast vrijheid aan. Vooral door
mannen.
- Gewelddadig verzet (violent resistance) VR: verdediging. Vooral door vrouwen.
- Wederzijdse gewelddadige controle (Mutual Violent Control) MVC: beide partners controleren, gewaagd
aan elkaar, willen overwinnen, zowel mannen als vrouwen.
- Veel voorkomend partnergeweld (Common Couple Violence) CCV: uit de hand gelopen ruzies. Mannen en
vrouwen even gewelddadig.
Cijfers uit forensische rapportages en onderzoeken onder vrouwen in vluchthuizen blijkt dat mannelijke
daders meer frequent ernstig geweld plegen. Cijfers uit steekrpoeven van jonge paren wijzen op een groter
aandeel van vrouwen in gewelddadige interacties. Hierdoor ontstaat verwarring. Dit komt mede doordat uit
politieonderzoek naar voren komt dat 84 % van de slachtoffers vrouw is en 92 % van de dader man is. Dit
komt waarschijnlijk door de verschillende groepen: in politiecijfers overheerst het geweld waarbij de een de
ander terroriseert en bij de CTS vooral alledaags geweld.
Mannen, vrouwen en geweld
In de praktijk wordt door hulpverleners herkend dat ook vrouwen veel geweld gebruiken. Zowel mannen als
vrouwen passen psychologisch geweld toe. Duttton stelt na jarenlang onderzoek dat feminisme een
, rookgordijn heeft opgetrokken. Hierdoor bleef het geweld van vrouwen onzichtbaar. Hij noemt 'matriarchaal
terrorisme' (het elkaar voeden). 40 tot 45 % van het geweld in paren is wederzijds. Dutton denkt dat veel
onderzoeken niet goed in elkaar zitten doordat alleen vrouwen worden ondervraagd.
Zowel persoonlijkheidsstoornissen, hechtingsgeschiedenis als gender en machtsverschil zijn belangrijk bij het
analyseren, begrijpen, voorkomen en behandelen van geweldsproblematiek in families. Voor de zeer
gewelddadige mannen is daderbehandeling en politie ingrijpen nodig, maar voor de grote groep
gewelddadige mensen is een behandeling gericht op persoonlijkheidsproblematiek, zelfbeheersing en
relatietherapie geschikt.
Geweld en systeemtherapie
Systeemtherapeuten zijn zich pas laat bewust geworden van de ernst en omvang van geweld in families. Dit
komt omdat systeemtherapeuten meerpartijdig moesten zijn. Ze moesten zich kunnen inleven in alle
betrokkenen en zich onthouden van een oordeel.
Definiëring
Wij spreken van geweld wanneer acties de integriteit van d ander aantasten en leiden tot psychologische en
fysieke beschadiging van de ander.
Daarbij moet onderscheid worden gemaakt tussen intentioneel en niet intentioneel geweld. Bij IT is sprake
van intentioneel geweld: het doel is om de ander te controleren. De persoon misbruikt overmacht om de
ander te bedreigen of beschadigen om daarmee een dominante positie te handhaven. Degene met meer
macht kan zijn wil opleggen aan de ander. Bij veelvoorkomend partnergeweld is juist sprake van verlies van
controle, er is geen intentie om de ander te beschadigen.
Geweld kent vele gezichten: psychisch, fysiek, seksueel, ernstig of milder. Psychisch (schelden, intimideren,
isoleren, bedreigen, vernederen, ondermijnen, schuldinductie, onthouden van liefde) en fysiek geweld gaan
vaak samen. Soms ook met seksueel geweld. Vooral het psychische geweld heeft een grote impact.
De invloed van gender
Genderontwikkeling beïnvloed gedrag en ook gewelddadig gedrag van mannen en vrouwen. Het biologische
verschil, met als gevolg de vorming van een genderidenteit, is verbonden met de vroege
persoonlijkheidsontwikkeling. Deze wordt beïnvloed door coderingen voor mannelijkheid en vrouwelijkheid
die per cultuur, tijdperk en sociaal milieu kunnen verschillen. Dit hangt weer samen met de sociale context:
arbeid, zorg, geld en macht. Mannen en vrouwenbreinen werken verschillend. Deze verschillen blijken meer
verbonden met machtsverschil en verschillende posities in de samenleving dan met man of vrouw zijn.
Vrouwen kunnen aandacht beter verdelen en gebruiken beide hersenhelften. Bij mannen is de
linkerhersenhelft vaak dominant. Deze verschillen zijn gevormd en verbonden met verschillende taken die
mannen en vrouwen in de samenleving vervullen. Wanneer deze wijzigt en deze een paar generaties
aanhoudt, kunnen deze verschillen veranderen. Volgens Lawick is het niet mogelijk vast te stellen waar
nature ophoudt en waar nurture begint.
De genderidentiteit wordt gevormd in de eerste levensjaren en ligt verankerd in de vroegste lagen van de
persoonlijkheid. Kinderen weten of ze jongetje of meisje zijn. De omgeving reageert hier ook naar. Per
cultuur zijn er coderingen voor mannelijk gedrag en vrouwelijk gedrag. Mannen moeten initiatief nemen.
Vrouwen worden gestimuleerd in samenwerken. De coderingen verschillen per cultuur, tijd en klasse. De
invloed van de verdeling van arbeid, geld en zorgtaken is een sterk bepalende factor. De sekseverschillen
worden meer benadrukt naarmate de bestaansmiddelen geringer zijn. Doordat wij leven in een
welvaartsstaat maakt het mogelijk de genderverschillen minder te benadrukken.
De invloed van de persoonlijke geschiedenis
Naast de maatschappelijke en culturele context en genderproblematiek speelt ook de persoonlijke
