Een sterke samenvatting van het vak Pedagogiek en Onderwijskunde

Pedagogiek kwartiel 3 tentamen
1.1 Inleiding
- Idealen = iets voorbeeldigs
Voorbeelden:
 Hoe zorg ik ervoor dat de kinderen zich veilig voelen op school?
 Hoe zorg ik ervoor dat ze goed onderwijs krijgen?
 Wat wil ik kinderen eigenlijk leren en hoe wil ik hun dat leren?
Het ideaal van de auteurs van het boek:
Een goede leraar basisonderwijs is in onze ogen een persoon die ook opvoeder en begeleider is en die op
een respectvolle manier bijdraagt aan de vorming van kinderen tot volwassenen die zelfverantwoordelijk
en zelfredzaam zijn en die op een constructieve manier lid zijn van de samenleving.


Lea Dasberg (1993)
Zij gaat ervan uit dat het onderwijs de taak heeft mensen te helpen bij menswording, dat wil zeggen om
zowel meeloper als dwarsligger te worden.
Meeloper = kennismaken en meelopen met de bestaande ontwikkelingen, kennisnemen van nieuwe
inzichten, vaardigheden leren om je in de samenleving goed te kunnen redden en daarna constructief te
kunnen bijdragen (meedoen). Dit vraagt om zelfdiscipline en conformisme
Dwarsligger = kijken naar de bestaande ontwikkelingen en nieuwe inzichten in de huidige samenleving.
Daarbij gaat het om het vormen van een eigen mening, het ontwikkelen van een vermogen anders te
durven zijn. Dit vraagt om kennis van zaken en een zekere eigenwijsheid die gefundeerd is op een eigen
visie op mens en maatschappij.
Eigen visie op mens en maatschappij = het onderwijs moet een leeromgeving realiseren die ruimte biedt
voor verschillende opvattingen en individuele keuzes. Kinderen moeten eigen standpunten innemen,
experimenteren met meningen en eigen onderzoek opstarten.
De winter laat zich inspireren door Perquin (1970). Hij schreef ‘De pedagogiek is sociaal gericht of zij is
geen pedagogiek’.
Micha de Winter (2000):
De samenleving een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid heeft voor het grootbrengen van de
nieuwe generatie. Kinderen moeten leren omgaan met een spanning tussen het eigen belang en de
belangen van anderen en zich medeverantwoordelijk voelen voor het samen leven. ‘Grote mondigheid is
mooi, vooral als zij op gaat met sociale gevoeligheid’.
Pedagogiek individueel en sociaal gericht = opvoeden is niet alleen de individuele ontwikkeling van het
kind, maar dat het gaat om verbondenheid met de samenleving.
Sociale verbondenheid is het gevoel van gezien en gewaardeerd voelen.
Biesta:
Het gaat er in het onderwijs om dat leerlingen iets waardevols leren en dat ze het van iemand leren. De
leraar doet ertoe! Inhoud + doel + relatie


Pagina 1 van 67

, Pedagogiek kwartiel 3 tentamen


Pestalozzi:
Hoofd, hart en handen.
Dialoog tussen mens en wereld = weerstand van de wereld ervaart en ermee van de slag gaat. Dan leert een kind
zich tot de wereld verhouden en het in de wereld uit te houden. Engageren is verbinden.

1.2 De pedagogische opdracht van de basisschool
Pedagogische opdracht/ pedagogische kwaliteit = waartoe wil de school kinderen opvoeden?
Pedagogie = ‘Pais’ (kind) en ‘agogein’ (leiden). Padeia betekent het leiden of begeleiden van kinderen.
Eeen discussie over de pedagogische opdracht splitste zich in 3 aspecten
1. De taak van de school de leerlingen voor te bereiden op het leven in een democratische
samenleving.
2. De relatie tussen onderwijs en levensbeschouwing.
3. De manier waarop volwassenen en kinderen in de school met elkaar omgaan.
Van scholen wordt verwacht dat ze leerlingen goed gedrag, waarden en normen bijdragen, hen in aanraking brengen
met verschillende levensbeschouwingen en culturen.
De pedagogische opdracht van het boek = kinderen begeleiden bij menswording.
Ouders dragen als eerste of natuurlijke opvoeders van het kind de eindverantwoordelijkheid voor de opvoeding.
Pedagogische opvattingen, keuzes en waarden geven richting aan het handelen en daarmee ook aan de opvoeding
en het onderwijs.


1.6.1 Wat is opvoeden?
- Biesta (2005):
Zichzelf in de wereld zien, volwassen worden is een doorlopend proces, een kind moet met verlangens leren omgaan
en als opvoeder moet je kind soms onderbreken om na te denken over wenselijkheid, gevolgen en effecten op
anderen.

Korczak = liet kinderen hun intenties, wensen in een box stoppen. Na 24 uur hielden ze die intenties eruit en
beslisten ze of ze zouden doen wat ze wilden of juist niet.
Wanneer kinderen 2 a 3 jaar zijn of in de adolescentiefase zitten is er koppig gedrag.
Pedagoog Langeveld (1981):
De opvoeding is een gebeuren waarin de opvoeder, de opvoedeling en allerlei factoren op elkaar inspelen.
- Onderscheidt factoren opvoeding:
 Het opvoeden als handelen bewust wordt verricht om een opvoedingsdoel te bereiken.
 Actief deelnemen van de opvoeding zelf aan zijn opvoeding.
 De omgang
 Het Milieu


Volgens Langeveld is er sprake van opvoeden als de opvoeder bewust met het oog op een doel een
opvoedingsmiddel hanteert.
Omgang = De natuurlijke verhouding tussen opvoeder en kind.
Die Naturliche unnatur = een school die kinderen beperkt.


Pagina 2 van 67