Samenvatting Natuurkunde Nova VWO 3 Hoofdstuk 3 Elektriciteit

Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 3 Elektriciteit
§3.1 Lading en Spanning

 Als je pvc-buis met wol opwrijft, kan het kleine dingen aantrekken
o Het is dus in een staat gekomen waarin het krachten uit kan oefenen
o Het stukje pvc-buis is nu elektrisch geladen  het heeft een elektrische
lading gekregen
 Elektrische stroom bestaat uit bewegende elektrisch geladen deeltjes
 Voorwerpen met dezelfde lading stoten elkaar af
 Ladingen verdelen zich tot het overal gelijk is
 Er zijn 2 soorten ladingen
o Positieve (+)  opgewreven met een zijden doek
o Negatieve (-)  opgewreven met een wollen doek
 Positief en negatief trekken elkaar aan
 Neutraal  als een niet-geladen voorwerp precies evenveel positieve als
negatieve lading bevat
 Elektronen  de negatieve deeltjes die overspringen tijdens het opwrijven van
een voorwerp
 Spanning  tussen negatieve en positieve deeltjes
o hoeveel energie je bij een lampje per elektrisch deeltje kwijtraak

§3.2 Elektrische stroom

 Stroom  bewegende lading of elektrisch geladen deeltjes
 Gesloten stroomkring  van de ene pool van de batterij loopt er een elektrische
stroom door het apparaat naar de andere pool van de batterij
o Hier heb je een spanningsbron voor nodig  de batterij
o De stroom kan onderbroken worden door een schakelaar om te zetten
(maakt de stroomkring open)
 Stroommeter (Ampèremeter)  hoeveel elektrische deeltjes voorbij komen op
een plaats
 Serieschakeling  een schakeling zonder vertakkingen
o Stroomsterkte is overal in de stroomkring even groot  er verdwijnt geen
lading
o Als een serieschakeling op één punt wordt onderbroken, wordt de
stroomsterkte nul
 Parallelschakeling  een schakeling met vertakkingen
o Door elk lampje in de schakeling loopt een deel van de stroom die de
batterij levert
 Bij elkaar opgeteld is het de stroomsterkte die de batterij levert
o Als een parallelschakeling op één punt wordt onderbroken, heeft dat geen
gevolgen voor de stroom in de andere paralleltakken  zijn afhankelijk
van elkaar
 Huisinstallatie netwerk van elektriciteitsleidingen in een woonhuis
o Stopcontacten zijn allemaal parallel geschakeld
 De stroom verdeelt zich over de vertakkingen, loopt door alle
aangesloten apparaten en gaat daarna weer terug door de
hoofdleiding van de groep

, o Alle stroomsterkten door alle apparaten bij elkaar opgeteld, is de totale
stroomsterkte in de hoofdleiding
o Met teveel apparaten tegelijk op één groep, wordt de totale stroomsterkte
groter dan de grens waar de situatie nog veilig is  overbelasting
 De stroom wordt uitgeschakeld voordat de hoofdleiding te heet kan
worden

§3.2 Plus, de elektriciteitsdraden in de huisinstallatie

 Vier soorten draden
o Fasedraad  bruin
o Nuldraad  blauw
o Schakeldraad  zwart
o Aardedraad  geel-groen
 Tussen fasedraad en nuldraad is er een spanning van 230 Volt
o Ook tussen de fasedraad en je lichaam  stroomschok
 Tussen de nuldraad en je lichaam staat geen spanning
o Je kunt hem zonder gevaar aanraken
 Schakeldraad wordt gebruikt tussen een lichtpunt en zijn schakelaar
 Aardedraad voorkomt dat apparaten onder spanning komen te staan

§3.3 Weerstand

 De sterkte van een licht, ligt aan de weerstand van een draad
 Hoe kleiner de weerstand, hoe gemakkelijker de elektronen erdoorheen kunnen,
hoe feller de lamp brandt
 In een (I,U)-diagram kun je zien of de weerstand van een draad constant is
o Bij een rechtste streep (als de spanning 2x zo groot wordt, wordt de
stroomsterkte ook 2x zo groot) betekent dat het draad een constante
weerstand heeft
o Bij een kromme streep betekent dat het draad op gang moet komen en
het licht steeds sterker en feller wordt
 Weerstand wordt groter namaten de temperatuur stijgt
o Draden van constantaan blijft de weerstand altijd constant

§3.4 Weerstanden in serie en parallel

 Bij een kachel kun je de warmteafgifte regelen door de weerstand van het
apparaat groter of kleiner te maken
 Steeds meer weerstanden in een serieschakeling  in het geheel een grotere
weerstand
o Stroomsterkte wordt hoe langer hoe kleiner
 Steeds meer weerstanden in een parallelschakeling  in het geheel een kleinere
weerstand
o De spanningsbron levert bij een groter aantal parallelle weerstanden een
grotere stroom

§3.5 Vermogen

 Klein vermogen  weinig elektrische energie