Kinderrevalidatie
Inhoudsopgave
Hoofstuk 1 Inleiding & wat is kinderrevalidatie ................................................................... 2
Hoofdstuk 2 ICF-CY en kinderrevalidatie ........................................................................... 3
Hoofdstuk 5 Functies van het bewegingssysteem en aan beweging verwante functies ..... 6
Hoofdstuk 8 Cognitieve functies ........................................................................................11
Hoofdstuk 10 Mobiliteit ......................................................................................................17
Hoofdstuk 12 Communicatie .............................................................................................21
Hoofdstuk 13 Sociaal-emotioneel functioneren .................................................................25
Hoofdstuk 16 Bewegen en Sport.......................................................................................31
Hoofdstuk 21 Cerebrale parese ........................................................................................34
Hoofdstuk 22 Niet aangeboren hersenletsel .....................................................................41
Hoofdstuk 29 Developmental Coordination Disorder (DCD) ..............................................47
,Hoofstuk 1 Inleiding & wat is kinderrevalidatie
Vrijwel alle kinderen maken tijdens het opgroeien ziekte door en veelal genezen zij spontaan,
of met de juiste medische behandeling, zonder blijvende gevolgen. Dit is echter niet altijd het
geval; sommige ziekten of aandoeningen hebben door aard of door hun ernst potentieel
langdurige of blijvende invloed op het functioneren en de ontwikkeling van het kind.
Wat is kinderrevalidatie?
Definitie
Kinderrevalidatie is een vorm van zorg, gericht in de ontwikkeling komen of verminderen van
belemmeringen in de ontwikkeling van activiteiten en participatie, voor kinderen en jongeren
met een ziekte of aandoening die doorgaans leidt tot stoornissen in de motoriek en/of
beperkingen in de mobiliteit.
Het functioneren wordt beschreven in de termen van International Classification of
Functioning, Disability and Health for Children and Youth (ICF-CY). De zorg geleverd door
de kinderrevalidatie richt zich niet alleen op het actuele functioneren, maar ook op het
toekomstig functioneren als volwassene, met als doel het bereiken van optimale zelfregie,
participatie en maatschappelijke ontplooiing. Vaak gaan de stoornissen in de motoriek
gepaard met stoornissen in de sensoriek en/of cognitie. Ziekten of aandoeningen die
uitsluitend de sensoriek (zintuigen) betreffen, geestesziekten en zuiver verstandelijke
beperkingen vallen buiten het terrein van de kinderrevalidatie.
De interventies richten zich niet alleen op het kind, maar ook op het gezin en de context
waarin het kind functioneert.
Functioneren en de terminologie van de ICF-CY
In het model van de ICF-CY worden de gevolgen van een ziekte of aandoening beschreven
op niveaus van lichaamsfuncties en/of anatomische lichaamsstructuren, activiteiten en
participatie. ‘Functioneren’ is een overkoepelende term voor al deze niveaus. De ICF-CY
biedt een goed kader om het functioneren van het kind en de relevante omgevingsfactoren
systematisch te analyseren en is een middel om op een gestructureerde manier over het
functioneren te communiceren.
,Hoofdstuk 2 ICF-CY en kinderrevalidatie
Achtergrond
De ICF-CY werd ontwikkeld om kenmerken van het zich ontwikkelde kind en de invloed van
de omgeving van het kind te kunnen beschrijven. Het leeftijdsbereik dat de ICF-CY hanteert,
loopt vanaf de geboorte tot de leeftijd van 18 jaar, parallel aan de leeftijdsgrens van andere
VN-verdragen, zoals dat inzake de rechten van het kind. Het model geeft als lid van de
WHO-familie van Internationale Classificaties (WHO-FIC) een aanvulling op de ICD-10 en
andere afgeleide en aanverwante classificaties.
Doel
De ICF-CY biedt een conceptueel raamwerk en een gemeenschappelijke taal om problemen
met betrekking tot functies en anatomische eigenschappen, beperkingen en
participatieproblemen die zich voordoen in de zuigelingenperiode, kindertijd en adolescentie,
en externe factoren die van belang zijn voor kinderen en jongeren, te beschrijven en te
coderen. Het model is bedoeld voor gebruik door clinici, onderwijskrachten, beleidsmakers,
familieleden, consumenten en onderzoekers.
Plaats
In de Internationale classificaties van de WHO zijn gezondheidsproblemen zoals ziekten,
aandoeningen en letsels primair geclassificeerd in de ICD-10, en wel voornamelijk op basis
van etiologie. Menselijk functioneren en functioneringsproblemen, mogelijkerwijs, maar niet
noodzakelijk samenhangend met de gezondheidstoestand, zijn geclassificeerd in de ICF.
Deze twee classificaties vullen elkaar dus aan en er wordt geadviseerd deze gecombineerd
te gebruiken. De ICF-CY als specificatie van de ICF kan voorts de gebruikers helpen om de
kenmerken van kinderen en jongeren die van belang zijn voor het bevorderen van hun groei,
gezondheid en ontwikkeling te beschrijven.
Ontwikkelingsgeschiedenis van de ICF-CY
Groei en ontwikkeling van het kind zijn de centrale thema’s die tot de aanpassing van de
oorspronkelijke versie van de ICF hebben geleid. Bij het opstellen van de ICF-CY werd
bijzondere aandacht besteed aan vier centrale onderwerpen:
1. Het kind binnen het gezin
2. Vertraging in de ontwikkeling
3. Participatie
4. Omgeving
ICF-CY en kinderrevalidatie
De ICF-CY is geen meetinstrument. Het is een conceptueel raamwerk om te kunnen
klasseren, en levert als zodanig een gestructureerde taal op, bedoeld als basis voor de
beschrijving van allerlei soorten problemen:
- Problemen met betrekking tot functies en anatomische eigenschappen, activiteiten en
participatie.
Een van de toepassingsgebieden van de ICF-CY is de kinderrevalidatie. Het
classificatiesysteem kan hier worden gebruikt voor de volgende doeleinden:
• Communicatie
• Wetenschappelijk onderzoek
o Epidemiologisch onderzoek → onderlinge vergelijking van groepen kinderen
met een verschillende gezondheidstoestand of aandoening
o Onderzoek naar de ontwikkeling van meetinstrumentarium en voorts ten
behoeve van de ontwikkeling van een bepaald meetinstrument als onderdeel
van de onderzoeksmethode in een studie
o Evaluatieonderzoek naar het effect van behandeling en interventie
, Beschrijving werkmodel van menselijke functioneren, begrippen en onderlinge relaties
Raamwerk
De onderverdeling met de componenten:
a. Functies en anatomische eigenschappen
b. Activiteiten en participatie
Beïnvloedende factoren met de componenten
c. Externe factoren
d. Persoonlijke factoren
Onderstaand figuur is een basisschema. Elk component bestaat uit verschillende domeinen,
een classificatie op het eerste niveau, en elk domein weer uit diverse categorieën, een
classificatie op het tweede niveau. Zo omvat de component ‘activiteiten en participatie’ de
domeinen ‘leren toepassen van kennis’, ‘algemene taken en eisen’, ‘communicatie’,
‘mobiliteit’, ‘zelfverzorging’, ‘huishouden’, ‘tussenmenselijke interacties en relaties’,
‘belangrijke levensgebieden’, en ‘maatschappelijke, sociaal en burgerlijk leven’.
Het domein zelfverzorging betreft de gedetailleerde categorieën ‘zich wassen’, ‘verzorgen
van lichaamsdelen’, ‘zorg dragen voor toiletgang’, ‘zich kleden’, ‘eten’, ‘drinken’, ‘zorg dragen
voor eigen gezondheid’ en ‘zorg dragen voor eigen veiligheid’.
Iemands functioneren wordt vastgelegd door het selecteren van de toepasselijke categorie
met bijbehorende code(s). Vervolgens wordt de typering met een aanduiding van de mate
van ernst toegevoegd. Door de typering krijgt de gekozen categorie pas betekenis.
Toepassing van ICF-CY in de kinderrevalidatie
Wat aan de ICF-CY in de kinderrevalidatie voorafging
Om huidige discussie over de toepassing van de ICF-CY in de kinderrevalidatie kan voor wat
betreft Nederland niet worden gevoerd zonder stil te staan bij de ontwikkeling en de evaluatie
van het kinderRAP (Revalidatie Activiteiten Profiel) voor kinderen, dat eraan voorafging.
De kinderRAP werd ontwikkeld om de communicatie van teamleden onderling en tussen
revalidatieteam en ouders of kind te verbeteren. De knelpunten van het kinderRAP zijn
samengesteld en wijst in verband hiermee op de kwaliteit van de verslaglegging:
- Geen eenduidige verslaglegging
- Onvoldoende specifieke verslaglegging
- Onvolledige verslaglegging
Inhoudsopgave
Hoofstuk 1 Inleiding & wat is kinderrevalidatie ................................................................... 2
Hoofdstuk 2 ICF-CY en kinderrevalidatie ........................................................................... 3
Hoofdstuk 5 Functies van het bewegingssysteem en aan beweging verwante functies ..... 6
Hoofdstuk 8 Cognitieve functies ........................................................................................11
Hoofdstuk 10 Mobiliteit ......................................................................................................17
Hoofdstuk 12 Communicatie .............................................................................................21
Hoofdstuk 13 Sociaal-emotioneel functioneren .................................................................25
Hoofdstuk 16 Bewegen en Sport.......................................................................................31
Hoofdstuk 21 Cerebrale parese ........................................................................................34
Hoofdstuk 22 Niet aangeboren hersenletsel .....................................................................41
Hoofdstuk 29 Developmental Coordination Disorder (DCD) ..............................................47
,Hoofstuk 1 Inleiding & wat is kinderrevalidatie
Vrijwel alle kinderen maken tijdens het opgroeien ziekte door en veelal genezen zij spontaan,
of met de juiste medische behandeling, zonder blijvende gevolgen. Dit is echter niet altijd het
geval; sommige ziekten of aandoeningen hebben door aard of door hun ernst potentieel
langdurige of blijvende invloed op het functioneren en de ontwikkeling van het kind.
Wat is kinderrevalidatie?
Definitie
Kinderrevalidatie is een vorm van zorg, gericht in de ontwikkeling komen of verminderen van
belemmeringen in de ontwikkeling van activiteiten en participatie, voor kinderen en jongeren
met een ziekte of aandoening die doorgaans leidt tot stoornissen in de motoriek en/of
beperkingen in de mobiliteit.
Het functioneren wordt beschreven in de termen van International Classification of
Functioning, Disability and Health for Children and Youth (ICF-CY). De zorg geleverd door
de kinderrevalidatie richt zich niet alleen op het actuele functioneren, maar ook op het
toekomstig functioneren als volwassene, met als doel het bereiken van optimale zelfregie,
participatie en maatschappelijke ontplooiing. Vaak gaan de stoornissen in de motoriek
gepaard met stoornissen in de sensoriek en/of cognitie. Ziekten of aandoeningen die
uitsluitend de sensoriek (zintuigen) betreffen, geestesziekten en zuiver verstandelijke
beperkingen vallen buiten het terrein van de kinderrevalidatie.
De interventies richten zich niet alleen op het kind, maar ook op het gezin en de context
waarin het kind functioneert.
Functioneren en de terminologie van de ICF-CY
In het model van de ICF-CY worden de gevolgen van een ziekte of aandoening beschreven
op niveaus van lichaamsfuncties en/of anatomische lichaamsstructuren, activiteiten en
participatie. ‘Functioneren’ is een overkoepelende term voor al deze niveaus. De ICF-CY
biedt een goed kader om het functioneren van het kind en de relevante omgevingsfactoren
systematisch te analyseren en is een middel om op een gestructureerde manier over het
functioneren te communiceren.
,Hoofdstuk 2 ICF-CY en kinderrevalidatie
Achtergrond
De ICF-CY werd ontwikkeld om kenmerken van het zich ontwikkelde kind en de invloed van
de omgeving van het kind te kunnen beschrijven. Het leeftijdsbereik dat de ICF-CY hanteert,
loopt vanaf de geboorte tot de leeftijd van 18 jaar, parallel aan de leeftijdsgrens van andere
VN-verdragen, zoals dat inzake de rechten van het kind. Het model geeft als lid van de
WHO-familie van Internationale Classificaties (WHO-FIC) een aanvulling op de ICD-10 en
andere afgeleide en aanverwante classificaties.
Doel
De ICF-CY biedt een conceptueel raamwerk en een gemeenschappelijke taal om problemen
met betrekking tot functies en anatomische eigenschappen, beperkingen en
participatieproblemen die zich voordoen in de zuigelingenperiode, kindertijd en adolescentie,
en externe factoren die van belang zijn voor kinderen en jongeren, te beschrijven en te
coderen. Het model is bedoeld voor gebruik door clinici, onderwijskrachten, beleidsmakers,
familieleden, consumenten en onderzoekers.
Plaats
In de Internationale classificaties van de WHO zijn gezondheidsproblemen zoals ziekten,
aandoeningen en letsels primair geclassificeerd in de ICD-10, en wel voornamelijk op basis
van etiologie. Menselijk functioneren en functioneringsproblemen, mogelijkerwijs, maar niet
noodzakelijk samenhangend met de gezondheidstoestand, zijn geclassificeerd in de ICF.
Deze twee classificaties vullen elkaar dus aan en er wordt geadviseerd deze gecombineerd
te gebruiken. De ICF-CY als specificatie van de ICF kan voorts de gebruikers helpen om de
kenmerken van kinderen en jongeren die van belang zijn voor het bevorderen van hun groei,
gezondheid en ontwikkeling te beschrijven.
Ontwikkelingsgeschiedenis van de ICF-CY
Groei en ontwikkeling van het kind zijn de centrale thema’s die tot de aanpassing van de
oorspronkelijke versie van de ICF hebben geleid. Bij het opstellen van de ICF-CY werd
bijzondere aandacht besteed aan vier centrale onderwerpen:
1. Het kind binnen het gezin
2. Vertraging in de ontwikkeling
3. Participatie
4. Omgeving
ICF-CY en kinderrevalidatie
De ICF-CY is geen meetinstrument. Het is een conceptueel raamwerk om te kunnen
klasseren, en levert als zodanig een gestructureerde taal op, bedoeld als basis voor de
beschrijving van allerlei soorten problemen:
- Problemen met betrekking tot functies en anatomische eigenschappen, activiteiten en
participatie.
Een van de toepassingsgebieden van de ICF-CY is de kinderrevalidatie. Het
classificatiesysteem kan hier worden gebruikt voor de volgende doeleinden:
• Communicatie
• Wetenschappelijk onderzoek
o Epidemiologisch onderzoek → onderlinge vergelijking van groepen kinderen
met een verschillende gezondheidstoestand of aandoening
o Onderzoek naar de ontwikkeling van meetinstrumentarium en voorts ten
behoeve van de ontwikkeling van een bepaald meetinstrument als onderdeel
van de onderzoeksmethode in een studie
o Evaluatieonderzoek naar het effect van behandeling en interventie
, Beschrijving werkmodel van menselijke functioneren, begrippen en onderlinge relaties
Raamwerk
De onderverdeling met de componenten:
a. Functies en anatomische eigenschappen
b. Activiteiten en participatie
Beïnvloedende factoren met de componenten
c. Externe factoren
d. Persoonlijke factoren
Onderstaand figuur is een basisschema. Elk component bestaat uit verschillende domeinen,
een classificatie op het eerste niveau, en elk domein weer uit diverse categorieën, een
classificatie op het tweede niveau. Zo omvat de component ‘activiteiten en participatie’ de
domeinen ‘leren toepassen van kennis’, ‘algemene taken en eisen’, ‘communicatie’,
‘mobiliteit’, ‘zelfverzorging’, ‘huishouden’, ‘tussenmenselijke interacties en relaties’,
‘belangrijke levensgebieden’, en ‘maatschappelijke, sociaal en burgerlijk leven’.
Het domein zelfverzorging betreft de gedetailleerde categorieën ‘zich wassen’, ‘verzorgen
van lichaamsdelen’, ‘zorg dragen voor toiletgang’, ‘zich kleden’, ‘eten’, ‘drinken’, ‘zorg dragen
voor eigen gezondheid’ en ‘zorg dragen voor eigen veiligheid’.
Iemands functioneren wordt vastgelegd door het selecteren van de toepasselijke categorie
met bijbehorende code(s). Vervolgens wordt de typering met een aanduiding van de mate
van ernst toegevoegd. Door de typering krijgt de gekozen categorie pas betekenis.
Toepassing van ICF-CY in de kinderrevalidatie
Wat aan de ICF-CY in de kinderrevalidatie voorafging
Om huidige discussie over de toepassing van de ICF-CY in de kinderrevalidatie kan voor wat
betreft Nederland niet worden gevoerd zonder stil te staan bij de ontwikkeling en de evaluatie
van het kinderRAP (Revalidatie Activiteiten Profiel) voor kinderen, dat eraan voorafging.
De kinderRAP werd ontwikkeld om de communicatie van teamleden onderling en tussen
revalidatieteam en ouders of kind te verbeteren. De knelpunten van het kinderRAP zijn
samengesteld en wijst in verband hiermee op de kwaliteit van de verslaglegging:
- Geen eenduidige verslaglegging
- Onvoldoende specifieke verslaglegging
- Onvolledige verslaglegging
