Persoonsdynamica
1. Basisemoties
Darwin schreef een werk over de expressie van emoties. Hij was de eerste in de geschiedenis
die emoties kon benoemen adhv gezichtsuitdrukkingen. Hij zei dat emoties universeel zijn.
We hebben basisemoties: woede, verdriet, angst en vreugde. Volgens sommige vormen een
kleine reeks emoties, de basis van ons gevoelsleven = primaire emoties. Er zijn ook
secundaire emoties: vermenging van de primaire emoties.
= onafhankelijk van taal of cultuur, is er een identiek oordeel over gezichtsuitdrukkingen.
1.1. Woede
= primaire emotie en gezonde reactie op overschrijding van persoonlijke grenzen. Het is ter
bescherming van wat jou dierbaar en kwetsbaar is.
= verbaal: schelden, schreeuwen, fysiek: slaan, schoppen, handaantastelijkheden, wapens.
= 3 vormen:
- Mild: ergernis, geprikkeld of irritatie
- Gematigd: boosheid, kwaadheid
- Sterk: driftbuien, woede, razernij
Emotieveld:
- Minachting, weerzin en walging
- Opgekropte woede: niet uiten van woede
- Passief-agressief gedrag: woede subtiel over lange tijd laten blijken.
Hete woede Koele woede
= confrontatie zoeken met elkaar = directe communicatie ontwijken =
= men zoekt contact en het gevecht = toenaderingsconflict ontwijkingsconflict
= duiken in regels en procedures
Kwaadheid, doel: eigen grenzen aangeven. Nee zeggen is fundamenteel voor opbouwen
eigen identiteit.
6 redenen voor ontstaan van kwaadheid:
Frustratie Bedreiging Gekwetstheid
= je wordt onderbroken bij je Voor lichamelijke bedreiging. = bij belediging, afwijzing of gedrag
bezigheid of nastreven wat je wil = mengeling woede en angst dat geen rekening houdt met je
bereiken. Zeker als de ander dit met gevoelens = grensoverschrijding.
opzet doet. Ook voorwerp kan ervoor Woede is hier grensbescherming.
zorgen.
Morele verontwaardiging Falen De ander is kwaad
= iemand iets zien doen waarbij = van onszelf of iemand anders = omdat ander kwaad is op jou
waarden geschonden worden
= woede over lijden van anderen of
schending mensenrechten
Woede en lichaamssignalen:
Tot uiting:
Bloeddruk stijgt, gezicht wordt rood, aderen op voorhoofd en hals zichtbaar, harder praten,
ah verandert, spieren spannen op, lichaam richt zich op, harde indringende blik,
neusvleugels wijd open.
, Verdrogen woede:
Kwaadheid die niet geuit mag worden: zelfdestructief gedrag.
= te veel eten, roken, pillen slikken,…
= op elkaar geperste lippen, gebalde vuisten, vooruitgestoken kin, stekende blik, depressieve
gevoelens.
Gevolg: psychosomatische ziekten, verhoogde kans hartinfarct en aderverkalking.
Ook mensen die genieten van conflicten.
Woedeaanval kan gezond zijn voor gezondheid!
1.2. Verdriet
= natuurlijke ontlading als het leven ons teleurstelt, verwachtingen niet uitkomen of als we
iets moeten loslaten waaraan we gehecht zijn.
= teleurstelling, hopeloosheid, verlies en tranen.
Huilen kan gedrag van anderen veranderen: wie bv tranen laat vloeien tijdens hevige
ruzie kan mildere reactie krijgen. Huilen = hulp inroepen.
Verdriet of droefheid: door verlies door dood, verlies kans die op niets uitliep of
verlies gezondheid. Het kan uren, dagen of jaren duren. Bij verdriet lijden we: lijden
om verlies, teleurstelling of hopeloosheid. Het is een passief gevoel
Verdriet: bewegingsloos, passief blijven, trage bloeddoorstroming, aangezicht is
bleek, spieren verslappen, oogleden hangen, lippen zakken.
Licht gevoel Extreem Uiten Onderdrukken
= neerslachtigheid of = bij rouw = door huilen: Kinderachtig gezien:
droefheid emotionele ontlading daarom onderdrukken.
bij pijn of teleurstelling Doffe ogen, hangend
hoofd,..
Mannen huilen rustig en geleidelijk en stiller.
Vrouwen kunnen uitbarsten in tranen en onaangekondigd beginnen wenen.
1.3. Angst
= nuttig en belangrijk signaal voor de mens. Het maakt alert, scherpt de zintuigen en
verhoogt het instinctief reactievermogen.
Sympathisch zenuwstelsel brengt lichaam in toestand van paraatheid zodat het energie heeft
om snel te handelen. Samen met hormoon adrenaline: hartactie stimuleren, ademhaling
versnellen, glucosegehalte verhogen. Bloed wordt naar handen en voeten gestuwd. Het
stelsel zet aan tot vecht-vlucht of vriesreactie.
Licht Extreem Langdurig Onderdrukken
= niet op je gemak = paniek = uitputting = ah verkrampt,
voelen = posttraumatische = burn-out verstijfde keel, stijfheid
= onrust stres stoornis nek, hoge schouders.
= bezorgdheid
Redenen voor angst:
Spreken openbaar, doen van examen,.. = anticiperend karakter. Milde vorm kan prestatie
verbeteren. Positieve faalangst helpt beter te presteren. Je kan je beter concentreren en
gaat je extra goed voorbereiden. Negatieve faalangst werkt contraproductief: presteert
slecht. Sommigen genieten van angst, er is ook pseudoangst. (horrorfilm)
1. Basisemoties
Darwin schreef een werk over de expressie van emoties. Hij was de eerste in de geschiedenis
die emoties kon benoemen adhv gezichtsuitdrukkingen. Hij zei dat emoties universeel zijn.
We hebben basisemoties: woede, verdriet, angst en vreugde. Volgens sommige vormen een
kleine reeks emoties, de basis van ons gevoelsleven = primaire emoties. Er zijn ook
secundaire emoties: vermenging van de primaire emoties.
= onafhankelijk van taal of cultuur, is er een identiek oordeel over gezichtsuitdrukkingen.
1.1. Woede
= primaire emotie en gezonde reactie op overschrijding van persoonlijke grenzen. Het is ter
bescherming van wat jou dierbaar en kwetsbaar is.
= verbaal: schelden, schreeuwen, fysiek: slaan, schoppen, handaantastelijkheden, wapens.
= 3 vormen:
- Mild: ergernis, geprikkeld of irritatie
- Gematigd: boosheid, kwaadheid
- Sterk: driftbuien, woede, razernij
Emotieveld:
- Minachting, weerzin en walging
- Opgekropte woede: niet uiten van woede
- Passief-agressief gedrag: woede subtiel over lange tijd laten blijken.
Hete woede Koele woede
= confrontatie zoeken met elkaar = directe communicatie ontwijken =
= men zoekt contact en het gevecht = toenaderingsconflict ontwijkingsconflict
= duiken in regels en procedures
Kwaadheid, doel: eigen grenzen aangeven. Nee zeggen is fundamenteel voor opbouwen
eigen identiteit.
6 redenen voor ontstaan van kwaadheid:
Frustratie Bedreiging Gekwetstheid
= je wordt onderbroken bij je Voor lichamelijke bedreiging. = bij belediging, afwijzing of gedrag
bezigheid of nastreven wat je wil = mengeling woede en angst dat geen rekening houdt met je
bereiken. Zeker als de ander dit met gevoelens = grensoverschrijding.
opzet doet. Ook voorwerp kan ervoor Woede is hier grensbescherming.
zorgen.
Morele verontwaardiging Falen De ander is kwaad
= iemand iets zien doen waarbij = van onszelf of iemand anders = omdat ander kwaad is op jou
waarden geschonden worden
= woede over lijden van anderen of
schending mensenrechten
Woede en lichaamssignalen:
Tot uiting:
Bloeddruk stijgt, gezicht wordt rood, aderen op voorhoofd en hals zichtbaar, harder praten,
ah verandert, spieren spannen op, lichaam richt zich op, harde indringende blik,
neusvleugels wijd open.
, Verdrogen woede:
Kwaadheid die niet geuit mag worden: zelfdestructief gedrag.
= te veel eten, roken, pillen slikken,…
= op elkaar geperste lippen, gebalde vuisten, vooruitgestoken kin, stekende blik, depressieve
gevoelens.
Gevolg: psychosomatische ziekten, verhoogde kans hartinfarct en aderverkalking.
Ook mensen die genieten van conflicten.
Woedeaanval kan gezond zijn voor gezondheid!
1.2. Verdriet
= natuurlijke ontlading als het leven ons teleurstelt, verwachtingen niet uitkomen of als we
iets moeten loslaten waaraan we gehecht zijn.
= teleurstelling, hopeloosheid, verlies en tranen.
Huilen kan gedrag van anderen veranderen: wie bv tranen laat vloeien tijdens hevige
ruzie kan mildere reactie krijgen. Huilen = hulp inroepen.
Verdriet of droefheid: door verlies door dood, verlies kans die op niets uitliep of
verlies gezondheid. Het kan uren, dagen of jaren duren. Bij verdriet lijden we: lijden
om verlies, teleurstelling of hopeloosheid. Het is een passief gevoel
Verdriet: bewegingsloos, passief blijven, trage bloeddoorstroming, aangezicht is
bleek, spieren verslappen, oogleden hangen, lippen zakken.
Licht gevoel Extreem Uiten Onderdrukken
= neerslachtigheid of = bij rouw = door huilen: Kinderachtig gezien:
droefheid emotionele ontlading daarom onderdrukken.
bij pijn of teleurstelling Doffe ogen, hangend
hoofd,..
Mannen huilen rustig en geleidelijk en stiller.
Vrouwen kunnen uitbarsten in tranen en onaangekondigd beginnen wenen.
1.3. Angst
= nuttig en belangrijk signaal voor de mens. Het maakt alert, scherpt de zintuigen en
verhoogt het instinctief reactievermogen.
Sympathisch zenuwstelsel brengt lichaam in toestand van paraatheid zodat het energie heeft
om snel te handelen. Samen met hormoon adrenaline: hartactie stimuleren, ademhaling
versnellen, glucosegehalte verhogen. Bloed wordt naar handen en voeten gestuwd. Het
stelsel zet aan tot vecht-vlucht of vriesreactie.
Licht Extreem Langdurig Onderdrukken
= niet op je gemak = paniek = uitputting = ah verkrampt,
voelen = posttraumatische = burn-out verstijfde keel, stijfheid
= onrust stres stoornis nek, hoge schouders.
= bezorgdheid
Redenen voor angst:
Spreken openbaar, doen van examen,.. = anticiperend karakter. Milde vorm kan prestatie
verbeteren. Positieve faalangst helpt beter te presteren. Je kan je beter concentreren en
gaat je extra goed voorbereiden. Negatieve faalangst werkt contraproductief: presteert
slecht. Sommigen genieten van angst, er is ook pseudoangst. (horrorfilm)
