LP4-KT1-C-Stemmingsstoornissen
• Studenten hebben inzicht in hoe het is om aan een stemmingsstoornis te lijden.
• Studenten kunnen de belangrijkste kenmerken en etiologie van depressieve klachten benoemen.
Depressieve episode;
- 2 weken of langer;
o Depressieve of sombere stemming
o Anhedonie; geen plezier meer beleven
- Eten: +/- of gewichtsverlies +5%
- Slapen: +/- , slapeloosheid of veel tijd in bed en slapen
- Psychomotor: +/-, meer bewegelijkheid of rusteloosheid
- Vermoeidheid / energieverlies
- Waardeloosheid /schuldgevoel
- Concentratieprobleem / besluiteloosheid
- Terugkerende gedachten aan de dood / suïcide
• Studenten kunnen de meest gebruikte interventies bij depressieve klachten benoemen.
Behandeling; pillen en/of praten
- Psychotherapie; bijv. cognitieve gedragstherapie,
negatief omzetten in positief
- Farmacotherapie
- Psychosociale interventies (dagstructuur, schuldsanering, partnerrelatiegesprekken)
- Interpersoonlijke therapie; steungevende en motiverende gesprekvoering
- Elektroconvulsietherapie (ECT); ingezet bij niet werkende interventies.
o Elektrische pulsen aan hersenen die afname van onrust en verbetering van stemming zorgen.
• Studenten kunnen de belangrijkste aandachtspunten bij het omgaan met mensen met een
stemmingsstoornis benoemen.
Bejegening;
- Behandel met respect en waardigheid
- Moedig aan tot praten en luister
- Neem de persoon zijn / haar ziekte niet kwalijk
- Geef consistent emotionele steun
- Bied hoop op herstel
Aantekeningen:
Cijfers depressieve stoornis:
- 18,7 % heeft eens in zijn levens last gehad van een depressie
- 2x vaker bij vrouwen (26% tegen 13%)
- 18-24 jarigen meest voorkomende groep
,Beloop:
- Bij de helft van de patiënten na 3 mnd spontane genezing of verbetering binnen 6 mnd.
- Depressieve stoornis
o 40% krijgt opnieuw een episode
o Kans neemt toe per episode (Kindling)
- Opgenomen voor depressieve stoornis
o 60% binnen 15 jaar opnieuw opname
o 10% overlijdt aan suïcide
o 1 op de 5 geen nieuwe episode
Etiologie;
- Biogenetische factoren (individuele kwetsbaarheid)
o Ouders met depressieve klachten
- Psychosociale factoren (omgevingsfactoren)
o Negatieve of positieve gebeurtenissen die veel stress en spanningen meenemen
- Psychische factoren (levensgebeurtenissen)
o Onverwerkte trauma’s die boven komen
- Organische factoren
o Veroorzaakt door organische stoffen als medicijnen of drugs etc.
LP4-KT1-C- Herstel ondersteunende zorg
• Studenten kunnen uitleggen wat herstel inhoudt in het kader van de GGZ.
Herstel = “Herstel is een intens persoonlijk, uniek proces van verandering in iemands houding, waarden,
gevoelens, doelen, vaardigheden en/of rollen. Het is een manier van leven, van het leiden van een bevredigend,
hoopvol en zinvol leven met de beperkingen die de psychische klachten met zich meebrengen. Herstellen betreft
het ontgroeien van de catastrofale gevolgen van een psychiatrische aandoening en de ontwikkeling van een
nieuwe betekenis en een nieuw doel in iemands leven.”
Doel:
- Herwinnen positief zelfbeeld; zoektocht naar zin en hoop
- Herwinnen van zelfregie; zoektocht naar actief zelfmanagement
Positieve gezondheid is erg belangrijke binnen het herstel; je ontwikkeld het vermogen om je aan te passen en
een eigenregie te voeren in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
• Studenten kunnen uitleggen wat herstelondersteunende zorg is.
Herstelondersteunende zorg;
Herstelondersteunende zorg = ‘alle zorg die ten dienste staat van herstelprocessen van cliënten, gegeven door
hulpverleners.’ Meestal maar een klein deel van totale ondersteuning.
Doel;
- Een client helpen om zoveel mogelijk zichzelf te kunnen helpen.
- Aansluiten bij de overlevingsstrategieën van de client en moedigt hem aan deze verder te ontwikkelen
,Aspecten herstelondersteunende zorg;
Aantekeningen:
Geschiedenis herstelbeweging;
- Begin in Amerika; 1948 oprichting Fountain House in New York, hier werkte men aan sterke kanten en
niet aan ziekten.
- 1967; ‘antipsychiatrie’, gericht op meer rechten en inspraak van cliënten.
- Jaren 90; Patricia Deegan belangrijke voortrekker; Recovery
VN verdrag; rechten vd mens met handicap (2016);
Hierdoor krijgen mensen met een handicap een sterkere positie in de maatschappij. Verdrag in NL niet
getekend maar gerectificeerd, omdat dwang dan niet meer is toegestaan.
Fasen van herstel;
- Overmand door de aandoening; gevoel van hopeloos, machteloos, geïsoleerd van anderen en
omgeving.
- Worstelen met de aandoening; hoe kan ik ermee leven? gebrek aan zelfvertrouwen, worstelen met
eigen identiteit.
- Leven met de aandoening; opbouwen van identiteit, herstellen en opbouwen van rollen, aangaan van
contacten met anderen.
- Leven voorbij de aandoening; aandoening naar achtergrond, talenten ontdekken en doelen stellen.
Naast de patient hebben ook alle andere betrokkenen een eigen herstelproces;
, Dimensies herstel; Whitley & Drake (2010)
- Klinisch herstel; het ervaren van verbeteren van symptomen.
- Existentieel herstel; het gevoel van hoop, empowerment en geestelijk welzijn
- Functioneel herstel; verkrijgen en behouden van maatschappelijke rollen en verantwoordelijkheden.
- Lichamelijk herstel; het nastreven van betere gezondheid en gezondere leefstijl.
- Sociaal herstel; het ervaren van betere en zinvolle relaties met familie, vrienden en brede
gemeenschap
De hulpverlener;
- Present en heeft oog voor de persoon (presentietheorie)
- Gebruikt professionele referentiekader op een terughoudende en bescheiden wijze
- Maakt ruimte voor, ondersteunt het maken van en sluit aan bij het eigen verhaal van de cliënt
- Herkent en stimuleert het benutten van eigen kracht van de cliënt: empowerment
- Erkent, benut en stimuleert de ervaringsdeskundigheid van de cliënt
- Erkent, benut en stimuleert de ondersteuning van de cliënt door belangrijke anderen: steunsysteem
- Gericht op het verlichten van het lijden en vergroten van eigen regie/autonomie
Herstelbevorderende factoren;
- acute stabilisatie bij crisis en (toegang tot) goede behandeling en therapie;
- de vervulling van de meest basale behoeften
- de aanwezigheid en ondersteuning van een betrokken en competent persoon die begrijpt wat de
persoon in kwestie doormaakt
- vaardigheden om met een dreigende terugval om te gaan
- zelfzorgvaardigheden
- begeleiding bij werk en opleiding
- financiële zekerheid
- intimiteit
Herstelbelemmerende factoren;
- het ontbreken van de meest basale levensvoorzieningen;
- inadequate en ineffectieve professionele hulp;
- middelenmisbruik;
- traumatische ervaringen;
- onwaardige behandeling door anderen;
- gebrek aan vertrouwen en gevoelens van hopeloosheid bij belangrijke anderen;
- het ontbreken van kansen op het innemen van gewaardeerde sociale rollen;
- stigma;
- schaamte.
Tools;
- Signaleringsplan
- Crisiskaart
- Psymate; app met emoties van de patiënt en de invloed ervan
- Wellness Recovery Action Plan (WRAP); weer grip op je leven terugkrijgen
o Gereedschapskoffer voor een goed gevoel
o Dagelijks onderhoud
o Triggers en actieplan
o Vroege Waarschuwingstekens en actieplan
• Studenten hebben inzicht in hoe het is om aan een stemmingsstoornis te lijden.
• Studenten kunnen de belangrijkste kenmerken en etiologie van depressieve klachten benoemen.
Depressieve episode;
- 2 weken of langer;
o Depressieve of sombere stemming
o Anhedonie; geen plezier meer beleven
- Eten: +/- of gewichtsverlies +5%
- Slapen: +/- , slapeloosheid of veel tijd in bed en slapen
- Psychomotor: +/-, meer bewegelijkheid of rusteloosheid
- Vermoeidheid / energieverlies
- Waardeloosheid /schuldgevoel
- Concentratieprobleem / besluiteloosheid
- Terugkerende gedachten aan de dood / suïcide
• Studenten kunnen de meest gebruikte interventies bij depressieve klachten benoemen.
Behandeling; pillen en/of praten
- Psychotherapie; bijv. cognitieve gedragstherapie,
negatief omzetten in positief
- Farmacotherapie
- Psychosociale interventies (dagstructuur, schuldsanering, partnerrelatiegesprekken)
- Interpersoonlijke therapie; steungevende en motiverende gesprekvoering
- Elektroconvulsietherapie (ECT); ingezet bij niet werkende interventies.
o Elektrische pulsen aan hersenen die afname van onrust en verbetering van stemming zorgen.
• Studenten kunnen de belangrijkste aandachtspunten bij het omgaan met mensen met een
stemmingsstoornis benoemen.
Bejegening;
- Behandel met respect en waardigheid
- Moedig aan tot praten en luister
- Neem de persoon zijn / haar ziekte niet kwalijk
- Geef consistent emotionele steun
- Bied hoop op herstel
Aantekeningen:
Cijfers depressieve stoornis:
- 18,7 % heeft eens in zijn levens last gehad van een depressie
- 2x vaker bij vrouwen (26% tegen 13%)
- 18-24 jarigen meest voorkomende groep
,Beloop:
- Bij de helft van de patiënten na 3 mnd spontane genezing of verbetering binnen 6 mnd.
- Depressieve stoornis
o 40% krijgt opnieuw een episode
o Kans neemt toe per episode (Kindling)
- Opgenomen voor depressieve stoornis
o 60% binnen 15 jaar opnieuw opname
o 10% overlijdt aan suïcide
o 1 op de 5 geen nieuwe episode
Etiologie;
- Biogenetische factoren (individuele kwetsbaarheid)
o Ouders met depressieve klachten
- Psychosociale factoren (omgevingsfactoren)
o Negatieve of positieve gebeurtenissen die veel stress en spanningen meenemen
- Psychische factoren (levensgebeurtenissen)
o Onverwerkte trauma’s die boven komen
- Organische factoren
o Veroorzaakt door organische stoffen als medicijnen of drugs etc.
LP4-KT1-C- Herstel ondersteunende zorg
• Studenten kunnen uitleggen wat herstel inhoudt in het kader van de GGZ.
Herstel = “Herstel is een intens persoonlijk, uniek proces van verandering in iemands houding, waarden,
gevoelens, doelen, vaardigheden en/of rollen. Het is een manier van leven, van het leiden van een bevredigend,
hoopvol en zinvol leven met de beperkingen die de psychische klachten met zich meebrengen. Herstellen betreft
het ontgroeien van de catastrofale gevolgen van een psychiatrische aandoening en de ontwikkeling van een
nieuwe betekenis en een nieuw doel in iemands leven.”
Doel:
- Herwinnen positief zelfbeeld; zoektocht naar zin en hoop
- Herwinnen van zelfregie; zoektocht naar actief zelfmanagement
Positieve gezondheid is erg belangrijke binnen het herstel; je ontwikkeld het vermogen om je aan te passen en
een eigenregie te voeren in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
• Studenten kunnen uitleggen wat herstelondersteunende zorg is.
Herstelondersteunende zorg;
Herstelondersteunende zorg = ‘alle zorg die ten dienste staat van herstelprocessen van cliënten, gegeven door
hulpverleners.’ Meestal maar een klein deel van totale ondersteuning.
Doel;
- Een client helpen om zoveel mogelijk zichzelf te kunnen helpen.
- Aansluiten bij de overlevingsstrategieën van de client en moedigt hem aan deze verder te ontwikkelen
,Aspecten herstelondersteunende zorg;
Aantekeningen:
Geschiedenis herstelbeweging;
- Begin in Amerika; 1948 oprichting Fountain House in New York, hier werkte men aan sterke kanten en
niet aan ziekten.
- 1967; ‘antipsychiatrie’, gericht op meer rechten en inspraak van cliënten.
- Jaren 90; Patricia Deegan belangrijke voortrekker; Recovery
VN verdrag; rechten vd mens met handicap (2016);
Hierdoor krijgen mensen met een handicap een sterkere positie in de maatschappij. Verdrag in NL niet
getekend maar gerectificeerd, omdat dwang dan niet meer is toegestaan.
Fasen van herstel;
- Overmand door de aandoening; gevoel van hopeloos, machteloos, geïsoleerd van anderen en
omgeving.
- Worstelen met de aandoening; hoe kan ik ermee leven? gebrek aan zelfvertrouwen, worstelen met
eigen identiteit.
- Leven met de aandoening; opbouwen van identiteit, herstellen en opbouwen van rollen, aangaan van
contacten met anderen.
- Leven voorbij de aandoening; aandoening naar achtergrond, talenten ontdekken en doelen stellen.
Naast de patient hebben ook alle andere betrokkenen een eigen herstelproces;
, Dimensies herstel; Whitley & Drake (2010)
- Klinisch herstel; het ervaren van verbeteren van symptomen.
- Existentieel herstel; het gevoel van hoop, empowerment en geestelijk welzijn
- Functioneel herstel; verkrijgen en behouden van maatschappelijke rollen en verantwoordelijkheden.
- Lichamelijk herstel; het nastreven van betere gezondheid en gezondere leefstijl.
- Sociaal herstel; het ervaren van betere en zinvolle relaties met familie, vrienden en brede
gemeenschap
De hulpverlener;
- Present en heeft oog voor de persoon (presentietheorie)
- Gebruikt professionele referentiekader op een terughoudende en bescheiden wijze
- Maakt ruimte voor, ondersteunt het maken van en sluit aan bij het eigen verhaal van de cliënt
- Herkent en stimuleert het benutten van eigen kracht van de cliënt: empowerment
- Erkent, benut en stimuleert de ervaringsdeskundigheid van de cliënt
- Erkent, benut en stimuleert de ondersteuning van de cliënt door belangrijke anderen: steunsysteem
- Gericht op het verlichten van het lijden en vergroten van eigen regie/autonomie
Herstelbevorderende factoren;
- acute stabilisatie bij crisis en (toegang tot) goede behandeling en therapie;
- de vervulling van de meest basale behoeften
- de aanwezigheid en ondersteuning van een betrokken en competent persoon die begrijpt wat de
persoon in kwestie doormaakt
- vaardigheden om met een dreigende terugval om te gaan
- zelfzorgvaardigheden
- begeleiding bij werk en opleiding
- financiële zekerheid
- intimiteit
Herstelbelemmerende factoren;
- het ontbreken van de meest basale levensvoorzieningen;
- inadequate en ineffectieve professionele hulp;
- middelenmisbruik;
- traumatische ervaringen;
- onwaardige behandeling door anderen;
- gebrek aan vertrouwen en gevoelens van hopeloosheid bij belangrijke anderen;
- het ontbreken van kansen op het innemen van gewaardeerde sociale rollen;
- stigma;
- schaamte.
Tools;
- Signaleringsplan
- Crisiskaart
- Psymate; app met emoties van de patiënt en de invloed ervan
- Wellness Recovery Action Plan (WRAP); weer grip op je leven terugkrijgen
o Gereedschapskoffer voor een goed gevoel
o Dagelijks onderhoud
o Triggers en actieplan
o Vroege Waarschuwingstekens en actieplan
