Samenvatting cariologie theorie leerjaar 3

Cariologie theorie jaar 3




1

,Inhoudsopgave
Cariologie theorie jaar 3................................................................................................................................. 1
1. Pijnklachten ten gevolge van cariës.................................................................................................................3
2. ICCMS.............................................................................................................................................................11
3. Speeksel en cariësontwikkeling......................................................................................................................18
4. Cariës voor de kwetsbare ouderen.................................................................................................................20
5. Cariologie en epidemiologie...........................................................................................................................27
6. Lifestyle control en cariëspreventie................................................................................................................31
7. Cariës en profylaxe.........................................................................................................................................39
8. Cariëspreventie in de sociale context en organisatie.....................................................................................45
9. Tentamenvragen............................................................................................................................................49




2

, 1. Pijnklachten ten gevolge van cariës
Pijn is een onplezierige sensorische en emotionele ervaring als reactie op een feitelijke of
dreigende weefselbeschadiging of beschreven. Wanneer er een pijnlijke stimulus wordt
gegeven wordt er via de nociceptoren een elektrische en chemische prikkel doorgegeven. Dit
signaal wordt via de perifere zenuw doorgeleid naar het ruggenmerg (het is nog geen pijn)
 vervolgens gaat het pijnsignaal naar de hersenen waar het signaal wordt gekoppeld aan
emoties en eerdere ervaringen, vanaf hier voelen we pas echt pijn.

Verschillende type pijn
 Acute pijn;
 Subactue pijn;
 Chronische pijn;
 Nociceptieve pijn;
 Neuropathische pijn (druk of schade aan het zenuwstelsel);
 Viscerale pijn;
 Vasculaire pijn;
 Oncologische pijn.

Doel pijninformatie
 Vaststellen van pijn;
 Vaststellen mate van pijn (pijnscore);
 Beslissingen nemen over de te volgen interventies;
 Signaalfunctie.

Om pijn goed te kunnen behandelen moet het eerst duidelijk zijn hoe ernstig de pijn is.
Daarvoor zijn een aantal meetinstrumenten uitgevonden. De nadelen hiervan zijn dat de pijn
een moment opname is en er altijd patiënten zijn die de testen niet begrijpen. Er nagegaan
worden hoeveel medicijnen de patiënt gebruikt en wat de frequentie ervan is. Ook is de
informatie over hoeveel uren/ dagen de patiënt last heeft van de pijn en daarmee wordt
belemmerd in de normale bezigheden. Pijnmeting geeft onvoldoende informatie over de
toestand waarin diegene pijn lijdt. Een vermindering van pijn heeft een geringe betekenis als
het weinig of geen invloed heeft op de algemene kwaliteit van het leven.

Individuele kenmerken pijn
 Kloppend;
 Stekend;
 Bonkend;
 Schurend;
 Brandend;
 Knellend;
 Klemmend;
 Drukkend;
 Elektrisch;
 Tintelend.
Door pijn te koppelen aan een signaalfunctie hoop je informatie te krijgen om de oorzaak te
kunnen achterhalen.


3

, Een goede pijnbehandeling draagt bij aan een goede conform en het welbevinden, waardoor
het sneller zal herstellen.

Pijnstilling is een tijdelijke oplossing naar aanleiding van de mate van pijn. Als er in het
lichaam wat mis gaat worden er op de pijnplekken prostaglandines aangemaakt die
prostaglandines prikkelen de uiteinden van zenuwen, die vervolgens de prikkels doorsturen
naar de zenuwbanen door naar de hersenen. Een pijnstiller remt de aanmaak van
prostaglandines, waardoor er geen prostaglandines worden aangemaakt. Dit zorgt ervoor
dat er geen pijnprikkels worden doorgegeven aan de hersenen.

Eerst start er een pijnonderzoek, vervolgens een pijndiagnose en daarna volgt een
pijnbehandelplan (vaak tijdelijk).

Stappenplan pijnstiller behandeling acute en chronische nociceptieve pijn
 Start met paracetamol;
 NSAIDs gecombineerd met paracetamol;
 Zwakwerkend opioïde, tramadol gecombineerd met paracetamol of NSAIDs;
 Sterkwerkend opioïde, morfine gecombineerd met paracetamol of NSAIDs;
 Sterkwerkend opioïde subcutaan of intraveneus, gecombineerd met laxans.

Signaalfunctie behoeft verder onderzoek naar oorzaak door middel van een afspraak of
kenmerken van een ontsteking.

Diagnostiek bij onderzoek oorzaak in geval van nociceptieve pijn
 Lokale pijn (dolor);
 Lokale roodheid mucosa/ gingiva (rubor);
 Lokale zwelling (tumor);
 Warmte (calor);
 Functieverlies (functio laesie).
De oorzaken van de pijn kunnen de volgende dingen zijn: bacterieel, schimmel, insectenbeet,
auto-immuun en virus.

Nadat er een pijnonderzoek is geweest kan de patiënt geadviseerd worden om paracetamol
te nemen. Het voorschrijven van codeïne, tramadol en buprenofine ligt niet in de
competentie van een mondhygiënist. Maak eerst een inschatting en handel daarna erna
door eventueel een spoedafspraak te maken. Het geven van een antibioticumkuur is niet de
juiste manier om pijn te behandelen.

Oorzaak pijnklachten bij kiespijn
 Dentine tubuli;
 Cariës;
 Elektrische stroom;
 Pulpitis;
 Extripatie pulpa;
 Endodontische behandeling;
 Trauma etc.


4