Samenvatting FUNCTIELEER 1 (P0M01a)

Inhoud
POSITIE VAN PSYCHOLOGIE TOV ANDERE WETENSCHAPPEN............................................................6
BASISDOMEINEN VAN DE PSYCHOLOGIE............................................................................................6
GESCHIEDENIS VAN DE PSYCHOLOGIE................................................................................................7
William James...............................................................................................................................12
Edward B. Titchener.....................................................................................................................12
Stromingen.......................................................................................................................................12
3. Gestaltpsychologie....................................................................................................................14
4. behaviorisme jaren 30..............................................................................................................17
Noties van oog en visueel brein........................................................................................................20
High level..........................................................................................................................................43
Objectherkenning.........................................................................................................................43
Scènecontext-effecten..................................................................................................................44
Categorisatie.................................................................................................................................45
Enkele slotbeschouwingen over...................................................................................................47
Alternatieve benaderingen...............................................................................................................49
Ecologische benadering:...............................................................................................................49
Computationele benadering.........................................................................................................51
Samenhang.......................................................................................................................................53
Biologische bewegingsperceptie...................................................................................................53
Diepteperceptie............................................................................................................................55
Historisch perspectief.......................................................................................................................57
Consolidatie en verval..................................................................................................................57
De rol van schema’s......................................................................................................................60
Modaal model van het geheugen.....................................................................................................61
Sensorieel register........................................................................................................................62
Basiskarakteristieken van het korte-termijn geheugen................................................................62
Bijkomende evidentie voor het onderscheid tussen KTG en LTG.................................................64
Bedenkingen bij het onderscheid tussen KTG en LTG...................................................................64
Alternatieven voor het modaal model/ “stage model” van het geheugen.......................................66
Werkgeheugen i.p.v. KTG.............................................................................................................66
“Levels of processing” theorie i.p.v. “stage model”......................................................................66
Het lange-termijn geheugen.............................................................................................................67
Opslaan (“encoding”)....................................................................................................................67
Bewaren (“storage”).....................................................................................................................69

1

, Oproepen (“retrieval”)..................................................................................................................72
Hoe goed is het geheugen echt?......................................................................................................75
False memories.............................................................................................................................75
Visueel geheugen.........................................................................................................................78
HOOFDSTUK 4: aandacht......................................................................................................................82
inleiding............................................................................................................................................82
Historisch deel..................................................................................................................................83
Broadbent: aandacht als filter......................................................................................................83
Ulric Neisser..................................................................................................................................85
Selectieve aandacht..........................................................................................................................85
Visueel zoeken..............................................................................................................................85
Feature integration theory...........................................................................................................86
Verder onderzoek:........................................................................................................................86
Spatiale aandacht.........................................................................................................................89
Integratie......................................................................................................................................91
Recent onderzoek over “Inattentional blindness”........................................................................92
HOOFDSTUK 5: Samenhang..................................................................................................................93
Enkele functies die zich op het raakvlak bevinden tussen waarneming, geheugen en aandacht:....93
Mentale verbeelding....................................................................................................................93
Priming.........................................................................................................................................96
Kritische terugblik: zelfde probleem voor alle onderzoek over deelfuncties..................................100
Pogingen om dit op te lossen.........................................................................................................101
Theoretische integratie...............................................................................................................101
Integratie in de praktijk..............................................................................................................103




2

,HOOFDSTUK 1: situering van de psychologie als
wetenschap en van functieleer als basisdomein
Les 1:

Filmpje baby:
- mama verdwijnt door zakdoek voor het hoofd+ schrikt van het onbekende geluid
- stopt met snuiten  mama komt terug en glimlacht naar kind  kind lacht

Psychologie= psyche(ziel)+ logos(kunde)= wetenschap v/d geest= zielkunde
! geest  lichaam vb. zelfmoord plegen: beslissing= keuze van geest, gebeuren+ dood= lichaam
Plato= eerste die zag dat lichaam en geest andere wetten + rol vrije wil (mind-body problem)

Mind-Body problem:

 Dualisme: Descartes
mening:
- geest en lichaam zijn gescheiden
-res cogitans (=denkend ding) res extensa(=alles dat zich in de ruimte bevindt)
-dacht dat interactie tussen geest en lichaam plaats vond in pijnappelklier
 perfecte plaats: centraal+ niet gelateraliseerd melatonine productie
- prikkels= lichaam vb. pupilgrootte (licht donker), voelen= geest vb. pupilgroote
i (interesse, gevoelens) hoe aangenamer beeld hoe groter pupil
 Monisme
mening:
- geest en lichaam geen 2 afzonderlijke entiteiten maar 2 aspecten van 1
Materialisme: vooral materiaal Idealisme: vooral geest
Ontologisch: alleen fysieke bestaat echt Epistemologisch: enkel werkelijkheid
(materialisme) kennen via eigen zintuigen en eigen
denken (idealisme, extreem idealisme=
solipsisme)
Epistemologisch: alleen het fysische Ontologisch: alles in de natuur heeft een
kunnen we wetenschappelijk bestuderen ziel (panpsychisme)
(reductionisme)




Fechner:
- grondlegger psychofysica
- schreef chemische en fysische papers  rare dingen
- prof in de fysica


Les 2:

 FECHNER:
- Verwerpt dualisme van descartes

3

, - Probeert de fysische en psychische in kaart te brengen= psychofysica: de exacte wetenschap
van de functionele relatie tussen lichaam en geest
- 1960: Elemente der psychophysik  begin van psychofysica
- Psychologie= wetenschap van het gedrag en de factoren die dit beïnvloeden:
 Zowel fysische als mentaal
 Zichtbaar en verborgen
 Vaak meerdere factoren (interactie tussen meerdere)
 Wisselwerking

Quote dia 12: zie niet enkel wat er is kijk ook vanwaar hij komt, zoek dieper

NIET KENNEN MAAR LEZEN:

1. Rorschach inktvlekkentest
o Hermann Rorschach: psychiater
o Persoon krijgt inktvlek te zien en moet zeggen wat die ziet
Essentie: persoon projecteert elementen van zijn persoonlijkheid in zijn antwoorden
elke betekenis in een betekenisloze prikkel moet komen van de persoon zelf
o Inktvlekken zijn niet vormloos!! MAAR: geen afbeelding van bepaalde dingen
o Gibson: “they use the language of vision without saying anything”
o Voorwaarden
 Vorm:
- Inktvlekken voldoende vaag om meerdere interpretaties toe te laten
maar ook voldoende duidelijk om iets toe te laten
- Meestal paar seconden nodig om interpretaties op gang te brengen:
connectie tussen waarneming en geheugen zorgt ervoor dat je
dingen ziet in de vlekken
- Ons brein is constant op zoek naar gekende patronen
- Pareidoloia= betekenisloze dingen die we toch gaan interpreteren
 Symmetrie:
- Vernietigt indruk van toeval
Gemakkelijker te interpreteren (leiden tot symmetrische objecten
zoals dieren, gezichten, …)
- Leiden gemakkelijker tot globale interpretaties
 Beweging (M response)
 Figuur-achtergrond: witruimte gebruiken als figuur ipv het zwarte
 Kleur:
- Color shock
meer emotionele responsen
o Eenzelfde prikkel zet verschillende psychologische processen in gang: puur
perceptueel (verwerking van input beeld), geheugen (oproepen van beelden van
gekende voorwerpen of situaties), emotionele reacties
LET OP: niet perse persoonlijkheid kan ook aan gemoedstoestand liggen
o Nomothetische  idiografisch
Algmene wetten specifieke factoren die vaak individueel
(voor iedereen hetzelfde) verschillend zijn
2. Hawthorne onderzoek
o Externe factoren: verband tussen werkomstandigheden en productiviteit


4