Psychodermatologie & kwaliteit van leven
Psychodermatologie: het deel van de dermatologie wat zich bezighoudt met psychologische
factoren bij het ontstaan, het beloop en de behandeling van een huidziekte.
Psychofysiologische oorzaken: Huidaandoeningen die verergeren onder invloed van
psychologische factoren: Psoriasis, Acne, Alopecia Areata en Constitutioneel eczeem.
Primair psychiatrische oorzaken: huidaandoeningen die worden veroorzaakt door
psychologische factoren: Body Dysmorphic disorder, Anorexia, Trichotillomanie, Acne
exorciee, Dermatitis artefacta.
Er moet dus goed gekeken worden of de psychologische factoren de aandoening
veroorzaken/verergeren of dat een aandoening psychologische factoren als gevolg heeft.
Handig hulpmiddel voor meten kwaliteit van leven -> Skindex-29
Het is van belang om naast het in kaart brengen van de ziekte-ernst ook aandacht te hebben
voor psychologische aspecten, zoals therapietrouw, krabgedrag en huid gerelateerde coping
mechanismen. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van vragenlijsten, zoals dermatologie life
quality index (DLQI)17, Skindex18 en de invloed van huidaandoeningen op het Dagelijks
Leven (IHDL)19.
Bij 30-40% van de huidziekten veroorzaken of interacteren psychologische factoren met de
huidklacht.
DSM-5 criteria: Een internationaal classificatiesysteem die toepasbaar is mentale
ziektes/psychische stoornissen.
Dermatitis Artefacta: Het bewust beschadigen van de huid, slijmvliezen, nagels en/of haren
om de psychologische behoefte te bevredigen/patiënt status te verwerven. Vooral bij
vrouwen tussen 14-30 jaar. Vroegtijdig herkenning is heel belangrijk, kan amputatie,
complicaties, plastische chirurgie, invaliditeit en zelfs overlijden als gevolg hebben. Dit is in
de praktijk lastig omdat patiënten zich normaal presenteren, ontkennen en objectieve
aanwijzingen vaak ontbreken.
Klinisch beeld Oorzaak/ontstaanswijze Diagnostiek Behandeling/prognose
Vele soorten Uiting van Wanneer de Het confronteren met
huidafwijkingen, onderliggende patiënt het eigen gedrag.
zijn volgens de psychische aangeeft dat de Laesies dermatol-
patiënt “opeens” problematiek. Milde laesies er ogisch behandelen met
ontstaan. (Zoals gevallen: opeens vanzelf een occlusief verband
diepe wonden, Huidbeschadigingen zijn waren. zodat de patiënt er niet
ontstoken blaren een reactie op stress of Diagnostiek is meer aan kan zitten. Na
enzo.) Kunnen andere gebeurtenissen. moeilijk door acceptatie van
overal voorkomen Ernstige gevallen: ontkenning van zelfbeschadiging ->
op het lichaam. dieperliggende factoren patiënt. Psychotherapie en
Littekens, hypo- en zoals depressie of een (skin picking is eventuele medicatie.
hyperpigmentatie andere stoornis als DD) Ernstige geval:
kunnen ontstaan. oorzaak psychiatrische
problemen.
, Alarmsignalen voor nagebootste stoornis op gebied van behandelproces en medische feiten:
Een voorgeschiedenis van onduidelijke of zeldzame complexe aandoeningen, waarbij
procedures hebben plaatsgevonden zonder dat hier medisch inhoudelijk argumenten
voor waren.
Incomplete of inconsistente informatieverstrekking van de patie2nt over zijn ziekte.
Een atypische presentatie van het ziektebeeld.
Niet passende uitslagen van een test, zoals bacteriën die gevoelig zijn door de
gegeven antibiotica.
Concrete bewijzen van zelfveroorzaking van medische symptomen en/of het
vervalsen van tests.
De afwezigheid van enig behandeleffect ondanks de inzet van meerdere geïndiceerd.
Trichotillomanie: De patiënt trekt zijn of haar eigen haar uit, meestal van de hoofdhuid,
soms wenkbrauwen of wimpers met een vage begrenzing. Dit kan onbewust gebeuren of
juist bewust. Het komt regelmatig voor, met name bij kinderen en vrouwen tussen de 12-40
jaar. Valt vervolgens DSM-5 onder een obsessieve compulsieve stoornis.
Klinisch beeld Oorzaak/ontstaanswijze Diagnostiek Behandeling/prognose
De ‘kale’ plek die 2 vormen Andere oorzaken Bij kinderen gaat het
door het Trichotillomanie: van haaruitval meestal vanzelf over.
uittrekken van de - Bij jonge kinderen <8 zoals Alopecia Bij volwassenen is er
haren kan het jaar. Vergelijkbaar met Areata en psychische hulp nodig
gehele hoofd duimzuigen, gaat vanzelf schimmelinfectie en soms
beslaan, behalve over. kunnen DD zijn. antidreppressiva.
de randen. - vanaf 11 jaar. Confrontatie werkt
Enkele cm groot. Symptoom van een averechts, omdat
Zit aan frontale en psychiatrisch probleem patiënten haren
temporale zijde uitrekken ontkennen.
van het hoofd. Gedragstherapie en
Het gebied is habit reversal.
nooit helemaal
kaal en de haren
verschillen qua
lengte. De haren
zitten niet los.
Soms
bloeduitstortingen
op de huid.
Psychodermatologie: het deel van de dermatologie wat zich bezighoudt met psychologische
factoren bij het ontstaan, het beloop en de behandeling van een huidziekte.
Psychofysiologische oorzaken: Huidaandoeningen die verergeren onder invloed van
psychologische factoren: Psoriasis, Acne, Alopecia Areata en Constitutioneel eczeem.
Primair psychiatrische oorzaken: huidaandoeningen die worden veroorzaakt door
psychologische factoren: Body Dysmorphic disorder, Anorexia, Trichotillomanie, Acne
exorciee, Dermatitis artefacta.
Er moet dus goed gekeken worden of de psychologische factoren de aandoening
veroorzaken/verergeren of dat een aandoening psychologische factoren als gevolg heeft.
Handig hulpmiddel voor meten kwaliteit van leven -> Skindex-29
Het is van belang om naast het in kaart brengen van de ziekte-ernst ook aandacht te hebben
voor psychologische aspecten, zoals therapietrouw, krabgedrag en huid gerelateerde coping
mechanismen. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van vragenlijsten, zoals dermatologie life
quality index (DLQI)17, Skindex18 en de invloed van huidaandoeningen op het Dagelijks
Leven (IHDL)19.
Bij 30-40% van de huidziekten veroorzaken of interacteren psychologische factoren met de
huidklacht.
DSM-5 criteria: Een internationaal classificatiesysteem die toepasbaar is mentale
ziektes/psychische stoornissen.
Dermatitis Artefacta: Het bewust beschadigen van de huid, slijmvliezen, nagels en/of haren
om de psychologische behoefte te bevredigen/patiënt status te verwerven. Vooral bij
vrouwen tussen 14-30 jaar. Vroegtijdig herkenning is heel belangrijk, kan amputatie,
complicaties, plastische chirurgie, invaliditeit en zelfs overlijden als gevolg hebben. Dit is in
de praktijk lastig omdat patiënten zich normaal presenteren, ontkennen en objectieve
aanwijzingen vaak ontbreken.
Klinisch beeld Oorzaak/ontstaanswijze Diagnostiek Behandeling/prognose
Vele soorten Uiting van Wanneer de Het confronteren met
huidafwijkingen, onderliggende patiënt het eigen gedrag.
zijn volgens de psychische aangeeft dat de Laesies dermatol-
patiënt “opeens” problematiek. Milde laesies er ogisch behandelen met
ontstaan. (Zoals gevallen: opeens vanzelf een occlusief verband
diepe wonden, Huidbeschadigingen zijn waren. zodat de patiënt er niet
ontstoken blaren een reactie op stress of Diagnostiek is meer aan kan zitten. Na
enzo.) Kunnen andere gebeurtenissen. moeilijk door acceptatie van
overal voorkomen Ernstige gevallen: ontkenning van zelfbeschadiging ->
op het lichaam. dieperliggende factoren patiënt. Psychotherapie en
Littekens, hypo- en zoals depressie of een (skin picking is eventuele medicatie.
hyperpigmentatie andere stoornis als DD) Ernstige geval:
kunnen ontstaan. oorzaak psychiatrische
problemen.
, Alarmsignalen voor nagebootste stoornis op gebied van behandelproces en medische feiten:
Een voorgeschiedenis van onduidelijke of zeldzame complexe aandoeningen, waarbij
procedures hebben plaatsgevonden zonder dat hier medisch inhoudelijk argumenten
voor waren.
Incomplete of inconsistente informatieverstrekking van de patie2nt over zijn ziekte.
Een atypische presentatie van het ziektebeeld.
Niet passende uitslagen van een test, zoals bacteriën die gevoelig zijn door de
gegeven antibiotica.
Concrete bewijzen van zelfveroorzaking van medische symptomen en/of het
vervalsen van tests.
De afwezigheid van enig behandeleffect ondanks de inzet van meerdere geïndiceerd.
Trichotillomanie: De patiënt trekt zijn of haar eigen haar uit, meestal van de hoofdhuid,
soms wenkbrauwen of wimpers met een vage begrenzing. Dit kan onbewust gebeuren of
juist bewust. Het komt regelmatig voor, met name bij kinderen en vrouwen tussen de 12-40
jaar. Valt vervolgens DSM-5 onder een obsessieve compulsieve stoornis.
Klinisch beeld Oorzaak/ontstaanswijze Diagnostiek Behandeling/prognose
De ‘kale’ plek die 2 vormen Andere oorzaken Bij kinderen gaat het
door het Trichotillomanie: van haaruitval meestal vanzelf over.
uittrekken van de - Bij jonge kinderen <8 zoals Alopecia Bij volwassenen is er
haren kan het jaar. Vergelijkbaar met Areata en psychische hulp nodig
gehele hoofd duimzuigen, gaat vanzelf schimmelinfectie en soms
beslaan, behalve over. kunnen DD zijn. antidreppressiva.
de randen. - vanaf 11 jaar. Confrontatie werkt
Enkele cm groot. Symptoom van een averechts, omdat
Zit aan frontale en psychiatrisch probleem patiënten haren
temporale zijde uitrekken ontkennen.
van het hoofd. Gedragstherapie en
Het gebied is habit reversal.
nooit helemaal
kaal en de haren
verschillen qua
lengte. De haren
zitten niet los.
Soms
bloeduitstortingen
op de huid.
