KRITISCHE ANALYSE
DE VERSCHILLENDE BELEIDSNIVEAUS VAN SOCIAAL BELEID
Vier beleidsniveaus op vlak van welzijn:
Europees niveau
Federaal niveau
Gemeenschapsniveau
Lokaal niveau
Grenzen van de bevoegdheden zijn niet altijd even duidelijk => bevoegdheidsconflicten
-> bv. container kopen om te covid te testen = gemeenschapsniveau; huren = federaal niveau
! provinciaal niveau heeft persoonsgebonden aangelegenheden verdeeld over andere niveaus (2019)
EUROPEES SOCIAAL BELEID
ACTOREN:
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen Verdeling van de portefeuilles van de
Commissie – herverdeling
Bepalen van de politieke agenda
Bepalen welke wetsvoorstellen
geproduceerd worden door de
Commissie
Europese Commissie 27 leden Uitvoerend orgaan
-> elke lidstaat levert één commissaris af Indienen van wetsvoorstellen
-> België: Didier Reynders Beheren van de EU-begroting
=> Justitie Handhaven van het EU-recht
-> Nicolas Schmit Vertegenwoordigen van de EU op
=> Werkgelegenheid en Sociale Rechten internationaal niveau
Europese Raad 27 leden Beslissingen over het algemene beleid
-> regeringsleiders / staatshoofden en de politieke prioriteiten
-> Europese Top
Raad van EU 47 landen lid Wetgevend orgaan
! geen EU-instelling Onderhandelen en vaststellen van EU-
-> elk land stuurt zijn minister die bevoegd wetgeving
is voor het beleidsterrein waarover Beleid van EU-landen coördineren
gesproken wordt Sluiten overeenkomsten
Europees Parlement 705 leden Wetgevend orgaan
Europese wetten stemmen
Goedkeuring van de EU-verdragen
Beslissen over de begroting
Controlefunctie
,WELZIJNSBELEID BINNEN EUROPA
! Welzijn maakt geen deel uit van het Europees beleid
UITGANGSPUNT: dit beleid moet zo dicht mogelijk bij de burger plaatsvinden
=> lokaal of gemeenschapsniveau
Toch heeft EU focus op o.a. werkgelegenheid, anti-discriminatie, gezondheid
-> voorbeelden van sociale beleidsthema’s EU:
- Kinderen en jongeren (bv. digitale veiligheid)
- Investeren in mensen, meer en betere banen, nieuwe vaardigheden (bv. werkgelegenheid van
jongeren)
- Mobiliteit van mensen over de landsgrenzen heen
- Gezondheid (bv. reglementering bijsluiter van medicatie)
- Bestrijding van armoede en sociale uitsluiting (bv. doelstelling om armoede te laten dalen met 20
miljoen)
- Bestrijding van discriminatie (bv. LGBT+)
BELEIDSINSTRUMENTEN
EU-wetgeving
= wetgeving dat elke lidstaat moet toepassen binnen zijn beleid
Sociale dialoog tussen organisaties
-> bv. internationale vakbonden
Open coördinatiemethode
= EU stelt doelstelling op, elke lidstaat beslist zelf hoe men die doelstelling bereikt
-> elk jaar een verslag met daarin welke maatregelen genomen zijn en wat het resultaat is
-> doel: leren van elkaar
EU-financiering
= financiering aan lidstaten d.m.v. subsidies
-> bv. ESF, Erasmus
Partnerschap, dialoog met bv. maatschappelijke organisaties
-> info wordt doorgespeeld aan EU-instellingen
FEDERAAL SOCIAAL BELEID
Artikel 1 Belgische GW: “België is een federale staat, samengesteld uit gemeenschappen en gewesten.”
Verantwoordelijk niveau voor o.a.: defensie, sociale zekerheid, gezondheid, veiligheid, migratie
Parlementaire democratie
Actoren: Koning, regering en parlement
Rechtsbronnen: wetten, Koninklijke Besluiten, Ministeriële Besluiten
! KB/MB = concrete invullingen van de wetten, beslissingen vanuit de regering
,HISTORIEK SOCIAAL BELEID:
Oorspronkelijk enkel op federaal niveau behandeld
Staatshervorming 1980:
grootste deel van welzijnsbeleid overgeheveld naar gemeenschappen (persoonsgebonden materie)
Toch nog sectoren die gesplitst zijn over het federale en het gemeenschapsniveau
-> bv. zorg voor personen met een beperking, gezondheidszorg, armoedezorg…
Staatshervorming 2011 - Vlinderakkoord:
tendens van decentralisering = bevoegdheden overhevelen naar lagere beleidsniveaus
! kleinere beleidsniveaus worden steeds belangrijker
-> ouderenzorg, jeugdsanctierecht, justitiehuizen… naar gemeenschappen
VLAAMS SOCIAAL BELEID
Gemeenschapsmaterie (persoonsgebonden aangelegenheden)
gewestmaterie (plaatsgebonden aangelegenheden)
-> bv. fysieke toegang tot gebouwen, wegen voor personen met een handicap…
Start bij staatshervorming 1980
Actoren: Vlaams parlement en ministers
BELANGRIJKE BELEIDSMAKERS VAN BELEIDSDOMEIN ‘WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID, GEZIN EN
ARMOEDEBESTRIJDING’ WVGA:
Minister
Kabinet van de Vlaamse minister Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
-> elke minister stelt zijn eigen kabinet samen (10-20 tal getrouwe leden), dus verschil in leden bij ander
legislatuurperiode
-> functie: beleid maken met minister
Administratieve diensten van beleidsdomein WVGA:
o Departement Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
-> functie: beleidsvoorbereidend werk, studies waarop kabinet en minister beroep doen om
beslissingen te maken
o Adviesraad: Vlaamse Raad voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
-> functie: advies uitbrengen en beleidsvoorstellen doen over WVG; op vraag of eigen initiatief!
-> 4 kamers:
1. Intersectorale kamer
2. Kamer Vlaamse Sociale Bescherming en Personen met een Beperking
3. Kamer gezondheid
4. Kamer gezin en jongerenwelzijn
-> samenstelling:
- vertegenwoordigers van voorzieningen die actief zijn in het domein
- vertegenwoordigers van gebruikers uit het domein
- vertegenwoordigers van sociaal-economische organisaties
- vertegenwoordigers van personeel van voorzieningen die actief zijn in het domein
, - onafhankelijke deskundigen
-> tendens om gebruikers te horen (zie later)
o Agentschappen
-> functie: beleidsvoorbereidend en –uitvoerend werk
-> Vlaamse agentschappen binnen WVG:
1. Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid
-> bv. CLB, vaccins, ouderenzorg…
2. Agentschap Opgroeien
-> jeugdhulpverlening
3. Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH)
4. Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden (VIPA)
-> subsidies voor infrastructuur, gebouwen…
5. Vlaams Agentschap voor Samenwerking rond Gegevensdeling tussen de Actoren in de Zorg
(VASGAZ)
-> bv. rond privacy
6. Agentschap Vlaamse Sociale Bescherming (VSB)
-> ~ Vlaamse sociale zekerheid
7. Agentschap Uitbetaling Groeipakket
8. Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Geel
9. Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Rekem
=> beheersovereenkomst met de overheid
=> tendens van samensmelting van agentschappen; doel: 2 inhoudelijke agentschappen
DE VERSCHILLENDE BELEIDSNIVEAUS VAN SOCIAAL BELEID
Vier beleidsniveaus op vlak van welzijn:
Europees niveau
Federaal niveau
Gemeenschapsniveau
Lokaal niveau
Grenzen van de bevoegdheden zijn niet altijd even duidelijk => bevoegdheidsconflicten
-> bv. container kopen om te covid te testen = gemeenschapsniveau; huren = federaal niveau
! provinciaal niveau heeft persoonsgebonden aangelegenheden verdeeld over andere niveaus (2019)
EUROPEES SOCIAAL BELEID
ACTOREN:
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen Verdeling van de portefeuilles van de
Commissie – herverdeling
Bepalen van de politieke agenda
Bepalen welke wetsvoorstellen
geproduceerd worden door de
Commissie
Europese Commissie 27 leden Uitvoerend orgaan
-> elke lidstaat levert één commissaris af Indienen van wetsvoorstellen
-> België: Didier Reynders Beheren van de EU-begroting
=> Justitie Handhaven van het EU-recht
-> Nicolas Schmit Vertegenwoordigen van de EU op
=> Werkgelegenheid en Sociale Rechten internationaal niveau
Europese Raad 27 leden Beslissingen over het algemene beleid
-> regeringsleiders / staatshoofden en de politieke prioriteiten
-> Europese Top
Raad van EU 47 landen lid Wetgevend orgaan
! geen EU-instelling Onderhandelen en vaststellen van EU-
-> elk land stuurt zijn minister die bevoegd wetgeving
is voor het beleidsterrein waarover Beleid van EU-landen coördineren
gesproken wordt Sluiten overeenkomsten
Europees Parlement 705 leden Wetgevend orgaan
Europese wetten stemmen
Goedkeuring van de EU-verdragen
Beslissen over de begroting
Controlefunctie
,WELZIJNSBELEID BINNEN EUROPA
! Welzijn maakt geen deel uit van het Europees beleid
UITGANGSPUNT: dit beleid moet zo dicht mogelijk bij de burger plaatsvinden
=> lokaal of gemeenschapsniveau
Toch heeft EU focus op o.a. werkgelegenheid, anti-discriminatie, gezondheid
-> voorbeelden van sociale beleidsthema’s EU:
- Kinderen en jongeren (bv. digitale veiligheid)
- Investeren in mensen, meer en betere banen, nieuwe vaardigheden (bv. werkgelegenheid van
jongeren)
- Mobiliteit van mensen over de landsgrenzen heen
- Gezondheid (bv. reglementering bijsluiter van medicatie)
- Bestrijding van armoede en sociale uitsluiting (bv. doelstelling om armoede te laten dalen met 20
miljoen)
- Bestrijding van discriminatie (bv. LGBT+)
BELEIDSINSTRUMENTEN
EU-wetgeving
= wetgeving dat elke lidstaat moet toepassen binnen zijn beleid
Sociale dialoog tussen organisaties
-> bv. internationale vakbonden
Open coördinatiemethode
= EU stelt doelstelling op, elke lidstaat beslist zelf hoe men die doelstelling bereikt
-> elk jaar een verslag met daarin welke maatregelen genomen zijn en wat het resultaat is
-> doel: leren van elkaar
EU-financiering
= financiering aan lidstaten d.m.v. subsidies
-> bv. ESF, Erasmus
Partnerschap, dialoog met bv. maatschappelijke organisaties
-> info wordt doorgespeeld aan EU-instellingen
FEDERAAL SOCIAAL BELEID
Artikel 1 Belgische GW: “België is een federale staat, samengesteld uit gemeenschappen en gewesten.”
Verantwoordelijk niveau voor o.a.: defensie, sociale zekerheid, gezondheid, veiligheid, migratie
Parlementaire democratie
Actoren: Koning, regering en parlement
Rechtsbronnen: wetten, Koninklijke Besluiten, Ministeriële Besluiten
! KB/MB = concrete invullingen van de wetten, beslissingen vanuit de regering
,HISTORIEK SOCIAAL BELEID:
Oorspronkelijk enkel op federaal niveau behandeld
Staatshervorming 1980:
grootste deel van welzijnsbeleid overgeheveld naar gemeenschappen (persoonsgebonden materie)
Toch nog sectoren die gesplitst zijn over het federale en het gemeenschapsniveau
-> bv. zorg voor personen met een beperking, gezondheidszorg, armoedezorg…
Staatshervorming 2011 - Vlinderakkoord:
tendens van decentralisering = bevoegdheden overhevelen naar lagere beleidsniveaus
! kleinere beleidsniveaus worden steeds belangrijker
-> ouderenzorg, jeugdsanctierecht, justitiehuizen… naar gemeenschappen
VLAAMS SOCIAAL BELEID
Gemeenschapsmaterie (persoonsgebonden aangelegenheden)
gewestmaterie (plaatsgebonden aangelegenheden)
-> bv. fysieke toegang tot gebouwen, wegen voor personen met een handicap…
Start bij staatshervorming 1980
Actoren: Vlaams parlement en ministers
BELANGRIJKE BELEIDSMAKERS VAN BELEIDSDOMEIN ‘WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID, GEZIN EN
ARMOEDEBESTRIJDING’ WVGA:
Minister
Kabinet van de Vlaamse minister Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
-> elke minister stelt zijn eigen kabinet samen (10-20 tal getrouwe leden), dus verschil in leden bij ander
legislatuurperiode
-> functie: beleid maken met minister
Administratieve diensten van beleidsdomein WVGA:
o Departement Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
-> functie: beleidsvoorbereidend werk, studies waarop kabinet en minister beroep doen om
beslissingen te maken
o Adviesraad: Vlaamse Raad voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
-> functie: advies uitbrengen en beleidsvoorstellen doen over WVG; op vraag of eigen initiatief!
-> 4 kamers:
1. Intersectorale kamer
2. Kamer Vlaamse Sociale Bescherming en Personen met een Beperking
3. Kamer gezondheid
4. Kamer gezin en jongerenwelzijn
-> samenstelling:
- vertegenwoordigers van voorzieningen die actief zijn in het domein
- vertegenwoordigers van gebruikers uit het domein
- vertegenwoordigers van sociaal-economische organisaties
- vertegenwoordigers van personeel van voorzieningen die actief zijn in het domein
, - onafhankelijke deskundigen
-> tendens om gebruikers te horen (zie later)
o Agentschappen
-> functie: beleidsvoorbereidend en –uitvoerend werk
-> Vlaamse agentschappen binnen WVG:
1. Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid
-> bv. CLB, vaccins, ouderenzorg…
2. Agentschap Opgroeien
-> jeugdhulpverlening
3. Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH)
4. Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden (VIPA)
-> subsidies voor infrastructuur, gebouwen…
5. Vlaams Agentschap voor Samenwerking rond Gegevensdeling tussen de Actoren in de Zorg
(VASGAZ)
-> bv. rond privacy
6. Agentschap Vlaamse Sociale Bescherming (VSB)
-> ~ Vlaamse sociale zekerheid
7. Agentschap Uitbetaling Groeipakket
8. Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Geel
9. Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Rekem
=> beheersovereenkomst met de overheid
=> tendens van samensmelting van agentschappen; doel: 2 inhoudelijke agentschappen
