WETENSCHAPPEN EN TECHNIEK – EINDTERMEN
mens
ruimte
mens &
maatschappij Overkoepeld: brongebruik
maatschappij
wero tijd
natuur
wetenschappe
n & techniek
techniek
Waarom opsplitsing WERO?
meer aandacht aan wetenschappen & techniek
Leergebieden W&T, M&M: BEGRIPSOMSCHRIJVING
Volgens de eindtermen
1- Kennis en inzicht verwerven in
* zichzelf
* hun omgeving
* hun relatie tot die omgeving
2- competentie verwerven voor interactie met die omgeving
3- positieve houding ontwikkelen tav zichzelf en hun omgeving
(omgeving = de fysische, sociale & culturele omgeving)
,INHOUD NIET-LEVENDE NATUUR ‘AARDRIJKSKUNDE’: WEER EN KLIMAAT
INLEIDING
WEER= veranderlijk in tijd en ruimte
ONS WEER
Voordelen Nadelen
Het is nooit echt koud in de winter Soms niet warm genoeg in de zomer
Het is hier nooit veel te warm in de zomer Te weinig zonnedagen
Er is voldoende neerslag voor landbouw Soms teveel neerslag op korte tijd
INVLOED VAN HET WEER
- aardoppervlak en de wereld
* economische wereld: landbouw, veeteelt
* fauna en flora
* toerisme: zonnekloppers
* verkeer: regenfiles
- op de mens zelf
* vrije tijd
* humeur
* voeding
* gezondheid
VERSCHIJNSELEN IN DE ATMOSFEER
Atmosfeer = dampkring = mengsel van gassen
Geen leven mogelijk op aarde zonder atmosfeer
WAAROM?
- schadelijk UV stralen worden gefilterd in de atmosfeer
- houdt zuurstof vast die we nodig hebben om te leven
- bescherming invallende objecten
Meteoroïde (ruimte) meteoor (atmosfeer) meteoriet (aarde)
Broeikaseffect: iets natuurlijks in de atmosfeer
gassen die warmte vasthouden: leven op aarde mogelijk door de temperatuur
aarde wordt niet verwarmd door invallend zonlicht
≠ verhoogd broeikaseffect: temperatuur stijgt door menselijke activiteiten
Atmosfeer: gelaagde opbouw
I-> TROPOSFEER = onderste laag van de atmosfeer weer en klimaat
I-> veel dynamiek
I-> luchtmassa’s verschillen in: temperatuur, #vocht, #moleculen & samenstelling
I-> 15 km
I-> hoe hoger ik ga, hoe kouder het wordt
I-> motor: zon zonnestralen = energie voor dynamische troposfeer
Ozonlaag: temperatuur stijgt opnieuw
Nut: UV-stralen filteren
, WEER EN KLIMAAT
Weer Klimaat
Kleine gebied Uitgestrekt gebied
Één tot enkele dagen Een seizoen of langer
Meten Berekenen
Plaatselijk en veranderlijk Gemiddelde atmosferische toestand wordt
Weer kennen? dagelijks de grootheden van afgeleid uit de gemiddelde waarnemingen over
de verschillende weerelementen meten een periode van ongeveer 30 jaar
DEF: toestand van de troposfeer op een DEF: gemiddelde weertoestand van de
bepaalde plaats & op een bepaald tijdstip troposfeer voor een uitgestrekt gebied en een
langere periode
WEERELEMENTEN
WEERELEMENT TEMPERATUUR
TEMPERATUUR = maat voor de energie-inhoud
I-> energie afkomstig van de zon
Temperatuur METEN
* 1,5m boven gras
* schaduw
* Eenheid: °C, K, F
* thermometerhut
* weercentrum (KMI) meet alle weerelementen
Temperatuur VOORSTELLEN op een kaart
isotherm: lijn die plaatsen verbindt met dezelfde temperatuur in dezelfde periode
WARMTEBUDGET AARDE
straling van de zon:
lichtstralen (geel) in de atmosfeer
worden omgezet in warmtestralen (rood)
! aarde zet grootste deel zelf om in warmte
warmer op aardoppervlak dan hoger
(dichter bij de zon)
Albedo-effect
= weerkaatsingsvermogen van een object
Zwart absorbeert, wit reflecteert
Aarde: gemiddelde albedo van 37% tot 39%
BEWEGINGEN VAN DE AARDE
1- Aardrotatie: aarde om de aardas dag en nacht
2- Aardrevolutie: 1 jaar rond de zon op het eclipticavlak seizoenen
LUCHTTEMPERATUUR VERSCHILT…
1- Door variaties in invallende lichtintensiteit
2- Door variaties in omzetting licht warmte
3- Door verschillen in warmtetransport
mens
ruimte
mens &
maatschappij Overkoepeld: brongebruik
maatschappij
wero tijd
natuur
wetenschappe
n & techniek
techniek
Waarom opsplitsing WERO?
meer aandacht aan wetenschappen & techniek
Leergebieden W&T, M&M: BEGRIPSOMSCHRIJVING
Volgens de eindtermen
1- Kennis en inzicht verwerven in
* zichzelf
* hun omgeving
* hun relatie tot die omgeving
2- competentie verwerven voor interactie met die omgeving
3- positieve houding ontwikkelen tav zichzelf en hun omgeving
(omgeving = de fysische, sociale & culturele omgeving)
,INHOUD NIET-LEVENDE NATUUR ‘AARDRIJKSKUNDE’: WEER EN KLIMAAT
INLEIDING
WEER= veranderlijk in tijd en ruimte
ONS WEER
Voordelen Nadelen
Het is nooit echt koud in de winter Soms niet warm genoeg in de zomer
Het is hier nooit veel te warm in de zomer Te weinig zonnedagen
Er is voldoende neerslag voor landbouw Soms teveel neerslag op korte tijd
INVLOED VAN HET WEER
- aardoppervlak en de wereld
* economische wereld: landbouw, veeteelt
* fauna en flora
* toerisme: zonnekloppers
* verkeer: regenfiles
- op de mens zelf
* vrije tijd
* humeur
* voeding
* gezondheid
VERSCHIJNSELEN IN DE ATMOSFEER
Atmosfeer = dampkring = mengsel van gassen
Geen leven mogelijk op aarde zonder atmosfeer
WAAROM?
- schadelijk UV stralen worden gefilterd in de atmosfeer
- houdt zuurstof vast die we nodig hebben om te leven
- bescherming invallende objecten
Meteoroïde (ruimte) meteoor (atmosfeer) meteoriet (aarde)
Broeikaseffect: iets natuurlijks in de atmosfeer
gassen die warmte vasthouden: leven op aarde mogelijk door de temperatuur
aarde wordt niet verwarmd door invallend zonlicht
≠ verhoogd broeikaseffect: temperatuur stijgt door menselijke activiteiten
Atmosfeer: gelaagde opbouw
I-> TROPOSFEER = onderste laag van de atmosfeer weer en klimaat
I-> veel dynamiek
I-> luchtmassa’s verschillen in: temperatuur, #vocht, #moleculen & samenstelling
I-> 15 km
I-> hoe hoger ik ga, hoe kouder het wordt
I-> motor: zon zonnestralen = energie voor dynamische troposfeer
Ozonlaag: temperatuur stijgt opnieuw
Nut: UV-stralen filteren
, WEER EN KLIMAAT
Weer Klimaat
Kleine gebied Uitgestrekt gebied
Één tot enkele dagen Een seizoen of langer
Meten Berekenen
Plaatselijk en veranderlijk Gemiddelde atmosferische toestand wordt
Weer kennen? dagelijks de grootheden van afgeleid uit de gemiddelde waarnemingen over
de verschillende weerelementen meten een periode van ongeveer 30 jaar
DEF: toestand van de troposfeer op een DEF: gemiddelde weertoestand van de
bepaalde plaats & op een bepaald tijdstip troposfeer voor een uitgestrekt gebied en een
langere periode
WEERELEMENTEN
WEERELEMENT TEMPERATUUR
TEMPERATUUR = maat voor de energie-inhoud
I-> energie afkomstig van de zon
Temperatuur METEN
* 1,5m boven gras
* schaduw
* Eenheid: °C, K, F
* thermometerhut
* weercentrum (KMI) meet alle weerelementen
Temperatuur VOORSTELLEN op een kaart
isotherm: lijn die plaatsen verbindt met dezelfde temperatuur in dezelfde periode
WARMTEBUDGET AARDE
straling van de zon:
lichtstralen (geel) in de atmosfeer
worden omgezet in warmtestralen (rood)
! aarde zet grootste deel zelf om in warmte
warmer op aardoppervlak dan hoger
(dichter bij de zon)
Albedo-effect
= weerkaatsingsvermogen van een object
Zwart absorbeert, wit reflecteert
Aarde: gemiddelde albedo van 37% tot 39%
BEWEGINGEN VAN DE AARDE
1- Aardrotatie: aarde om de aardas dag en nacht
2- Aardrevolutie: 1 jaar rond de zon op het eclipticavlak seizoenen
LUCHTTEMPERATUUR VERSCHILT…
1- Door variaties in invallende lichtintensiteit
2- Door variaties in omzetting licht warmte
3- Door verschillen in warmtetransport
