3- Domein maatschappij
DEMOCRATIE EN RECHTSTAAT
MACHT
WAT?
essentieel onderdeel van de politiek
de invloed die je hebt als actor uitvoeren op andere actoren (jij & ik, iedereen)
MACHT IS…
- INTENTIONEEL: persoon die de macht uitvoert doet het doelbewust
-EFFECTIEF: macht leidt tot resultaat
- DAAD EN VERMOGEN: uitoefen van macht is effectieve daad, vermogen om daden uit te lokken
- ASYMMETRISCH: machthebbende meer overheersing heeft over het machtssubject
Bv. Intentioneel: Politie zal iemand tegenhouden als die door rood fietst
Daad en vermogen: hij zal je werkelijk tegenhouden en je zal een sanctie krijgen
Effectief: het feit dat je zal stoppen doordat zijn macht resultaat houdt
Asymmetrisch: jij kan de politie niet doen stoppen als hij iets fout doet
MACHTSMIDDELEN
om macht uit te oefenen
bv. Dwang, gezag, informatie, wetten, benoeming,…
LATENTE MACHT
latent = sluimerend
het hebben van macht zonder dat je die eigenlijk echt uitoefent
mensen anticiperen op veronderstelde macht om terechtwijzing vermijden
rekening houden met wat de machthebber zal doen
Vb. Je bent bij de rode lichten en je denkt het maakt niet uit om door het rood te rijden.
Als je dan een politie ziet ga je besluiten om toch niet door het rood te rijden.
Ook al weet de politie niet dat je dat van plan bent ga je toch anticiperen op de politie.
DEMOCRATIE
WAT?
Het bestuur van, voor en door het volk
Van: mensen die ons besturen zijn ook mensen
Voor: de mens staat centraal
Door: wij kiezen de besturen
3 CRITERIA
SOCIAAL CONTACT
stilzwijgende afspraken
wij geven onze macht aan de politici, zij moeten ons centraal zetten
REGELS EN PROCEDURES
om burger centraal te zetten; procedures en regels afgesproken
staat macht niet misbruiken
scheiding der machten: uitvoerende, wetgevende, rechterlijke macht
RESPECT VOOR INDIVIDUELE RECHTEN
elke burger heeft aantal individuele rechten
staat medeverantwoordelijk om die individuele rechten te beschermen
,DE DRIE MACHTEN
WAT?
Montesquieu (18de eeuw)
Scheiding van de machten, met elk hun eigen verantwoordelijkheden
De drie machten zijn even belangrijk
WETGEVENDE MACHT
FUNCTIE
voorstellen en stemmen van wetten; wetten ontwerpen – wetvoorstel
WIE
Parlementen
- federaal parlement (kamer van volksvertegenwoordigers)
- het Vlaams parlement
- de Franse gemeenschapsraad (Franstalige gemeenschap)
- Het Waals Parlement (Waals gewest)
- Het Brussels Hoofdstedelijk Parlement
- Het Parlement van de Duitstalige gemeenschappen
Nuance: in ons land komen de voorstellen meer en meer van de regeringen.
Stemmen gebeurt door parlementen
UITVOERENDE MACHT
FUNCTIE
uitvoeren goedgekeurde wetten
WIE
Regering, burgemeester & schepen
- de Belgische regering
- de Vlaamse regering
- de Frans gemeenschapsregering
- de Waalse gewestregering
- de Brusselse hoofdstedelijk gewestregering
- de regering van de Duitstalige gemeenschap
RECHTERLIJKE MACHT
FUNCTIE
rechtspraak in België
WIE
onafhankelijke rechterlijke macht (rechtbanken en hoven)
VIERDE MACHT
pers
vrijheid van meningsuiting
grote impact
, VERKIEZINGEN
WAT
kern democratisch bestel
per land andere invulling
FUNCTIE
de wil van het volk duidelijk maken
via het aantal verkozen krijgen de politieke partijen dotaties van de overheid
hoe meer inkomsten voor die politieke partij
DE EVOLUTIE IN VERKIEZINGEN IN BELGIË
Vroeger: mannen, meer financiële middelen meer stemmen
1918: algemeen stemrecht – elk 1 stem
1948: vrouwen kunnen stemmen
Vandaag: elke burger die ouder is dan 18 jaar stemmen + opkomstplicht
I-> aanmelden, vrij al dan niet stemmen
HET BELGISCH KIESSTELSEL
Stelsel gebaseerd op EVENREDIGHEID
partij krijgt aantal zetels in verhouding met het aantal stemmen
KIESDREMPEL
partij meer dan 5% van de stemmen om te kunnen zetelen in parlement
vermijden van te kleine partijen
moeilijker om tot meerderheid te komen
WANNEER STEMMEN afhankelijk van niveau
* gemeentelijk
* provinciaal
* regionaal 6 kieskringen – Vlaamse provincies + Brussels gewest
* federaal 11 kieskringen – 10 Belgische provincies + Brussels Hoofdstedelijk Gewest
* Europees 2 kieskringen + 3 kiescolleges (Vlaams, Franstalig, Duitstalig)
DEMOCRATIE EN RECHTSTAAT
MACHT
WAT?
essentieel onderdeel van de politiek
de invloed die je hebt als actor uitvoeren op andere actoren (jij & ik, iedereen)
MACHT IS…
- INTENTIONEEL: persoon die de macht uitvoert doet het doelbewust
-EFFECTIEF: macht leidt tot resultaat
- DAAD EN VERMOGEN: uitoefen van macht is effectieve daad, vermogen om daden uit te lokken
- ASYMMETRISCH: machthebbende meer overheersing heeft over het machtssubject
Bv. Intentioneel: Politie zal iemand tegenhouden als die door rood fietst
Daad en vermogen: hij zal je werkelijk tegenhouden en je zal een sanctie krijgen
Effectief: het feit dat je zal stoppen doordat zijn macht resultaat houdt
Asymmetrisch: jij kan de politie niet doen stoppen als hij iets fout doet
MACHTSMIDDELEN
om macht uit te oefenen
bv. Dwang, gezag, informatie, wetten, benoeming,…
LATENTE MACHT
latent = sluimerend
het hebben van macht zonder dat je die eigenlijk echt uitoefent
mensen anticiperen op veronderstelde macht om terechtwijzing vermijden
rekening houden met wat de machthebber zal doen
Vb. Je bent bij de rode lichten en je denkt het maakt niet uit om door het rood te rijden.
Als je dan een politie ziet ga je besluiten om toch niet door het rood te rijden.
Ook al weet de politie niet dat je dat van plan bent ga je toch anticiperen op de politie.
DEMOCRATIE
WAT?
Het bestuur van, voor en door het volk
Van: mensen die ons besturen zijn ook mensen
Voor: de mens staat centraal
Door: wij kiezen de besturen
3 CRITERIA
SOCIAAL CONTACT
stilzwijgende afspraken
wij geven onze macht aan de politici, zij moeten ons centraal zetten
REGELS EN PROCEDURES
om burger centraal te zetten; procedures en regels afgesproken
staat macht niet misbruiken
scheiding der machten: uitvoerende, wetgevende, rechterlijke macht
RESPECT VOOR INDIVIDUELE RECHTEN
elke burger heeft aantal individuele rechten
staat medeverantwoordelijk om die individuele rechten te beschermen
,DE DRIE MACHTEN
WAT?
Montesquieu (18de eeuw)
Scheiding van de machten, met elk hun eigen verantwoordelijkheden
De drie machten zijn even belangrijk
WETGEVENDE MACHT
FUNCTIE
voorstellen en stemmen van wetten; wetten ontwerpen – wetvoorstel
WIE
Parlementen
- federaal parlement (kamer van volksvertegenwoordigers)
- het Vlaams parlement
- de Franse gemeenschapsraad (Franstalige gemeenschap)
- Het Waals Parlement (Waals gewest)
- Het Brussels Hoofdstedelijk Parlement
- Het Parlement van de Duitstalige gemeenschappen
Nuance: in ons land komen de voorstellen meer en meer van de regeringen.
Stemmen gebeurt door parlementen
UITVOERENDE MACHT
FUNCTIE
uitvoeren goedgekeurde wetten
WIE
Regering, burgemeester & schepen
- de Belgische regering
- de Vlaamse regering
- de Frans gemeenschapsregering
- de Waalse gewestregering
- de Brusselse hoofdstedelijk gewestregering
- de regering van de Duitstalige gemeenschap
RECHTERLIJKE MACHT
FUNCTIE
rechtspraak in België
WIE
onafhankelijke rechterlijke macht (rechtbanken en hoven)
VIERDE MACHT
pers
vrijheid van meningsuiting
grote impact
, VERKIEZINGEN
WAT
kern democratisch bestel
per land andere invulling
FUNCTIE
de wil van het volk duidelijk maken
via het aantal verkozen krijgen de politieke partijen dotaties van de overheid
hoe meer inkomsten voor die politieke partij
DE EVOLUTIE IN VERKIEZINGEN IN BELGIË
Vroeger: mannen, meer financiële middelen meer stemmen
1918: algemeen stemrecht – elk 1 stem
1948: vrouwen kunnen stemmen
Vandaag: elke burger die ouder is dan 18 jaar stemmen + opkomstplicht
I-> aanmelden, vrij al dan niet stemmen
HET BELGISCH KIESSTELSEL
Stelsel gebaseerd op EVENREDIGHEID
partij krijgt aantal zetels in verhouding met het aantal stemmen
KIESDREMPEL
partij meer dan 5% van de stemmen om te kunnen zetelen in parlement
vermijden van te kleine partijen
moeilijker om tot meerderheid te komen
WANNEER STEMMEN afhankelijk van niveau
* gemeentelijk
* provinciaal
* regionaal 6 kieskringen – Vlaamse provincies + Brussels gewest
* federaal 11 kieskringen – 10 Belgische provincies + Brussels Hoofdstedelijk Gewest
* Europees 2 kieskringen + 3 kiescolleges (Vlaams, Franstalig, Duitstalig)
