Inhoud
HC1: AFP Spijsverteringsstelsel ............................................................................................................... 3
Anatomie & fysiologie: H16 Spijsverteringsstelsel (blz. 638-673)....................................................... 3
Pathologie: H9 Aandoeningen van het SK (blz. 160-183) .................................................................. 16
LB anamnese: H11.5 Tractus digestivus (blz. 237-259) ..................................................................... 16
College aantekeningen ...................................................................................................................... 25
HC2: Anamnese en LO tractus digestivus .............................................................................................. 27
LB anamnese: H10.9+10.10 Tractus digestivus en urinewegen (blz. 170-176)................................. 27
Fysische diagnostiek: H6 De buik (blz. 130-149) ............................................................................... 28
HC3: Omgaan met een chronische ziekte ............................................................................................. 32
VTM1: Maagsonde en -lavage ............................................................................................................... 33
Procedures SEH: Procedure 54-55 (blz. 243-254) ............................................................................. 33
Verpleegkundige V dl.1: H11.10 Maag hevelen ................................................................................ 33
WC1: Interviewopdracht ....................................................................................................................... 34
WC2: Diabetes mellitus ......................................................................................................................... 35
Pathologie: H12.7 + 14.3.2 Hypofunctie pancreas en diabetische retinopathie .............................. 35
LB SEHV: H9.6.2 + 10.7-10.8 Diabetes mellitus ................................................................................. 35
LB interne geneeskunde: H20 Diabetes mellitus .............................................................................. 35
HC4: AF Nieren & urinewegen............................................................................................................... 38
Anatomie & fysiologie: H18 Het urinair stelsel (blz. 722-756) .......................................................... 38
HC5: Nieren en urinewegen deel 2 ....................................................................................................... 46
Anatomie & fysiologie: H13.3 Cardiovasculaire regulering (blz. 522-528) ....................................... 46
LB SEHV: H9.3.4-9.3.5 Diabetes insipidus en SIADH (blz. 232) .......................................................... 48
Farmacologie: H5 Cardiovasculaire systeem (2) (blz. 122-147) ........................................................ 48
HC6: Nierinsufficiëntie & pathologie ..................................................................................................... 52
Pathologie: H10 Aandoeningen urinewegstelsel (blz. 195-209) ....................................................... 52
LB anamnese: H11.6 Urinewegen (blz. 259-268) .............................................................................. 52
LB SEHV: H12.5 Nieren (blz. 272-273) ............................................................................................... 57
Interne geneeskunde: H14.12-14.12.1 Niervervangende therapie (blz. 472-477) ........................... 57
VTM2: Blaascatheterisatie .................................................................................................................... 58
Procedures SEH: Procedure 58 Katheteriseren (blz. 262-267).......................................................... 58
Verpleegkundige V dl. 1: H13.4 + 13.6-13.7 Mictie ........................................................................... 58
HC12: Bloedcelaanmaak ........................................................................................................................ 58
Anatomie & fysiologie: H11 Bloed (blz. 450-473) ............................................................................. 58
Pathologie: H7 Aandoeningen van het bloed (blz. 118-128) ............................................................ 65
1
, LB anamnese: H10.17 Bloed, bloedvormende organen en lymfestelsel (blz. 184)........................... 67
LB SEHV: H11.4 Verhoogde bloedingsneiging (blz. 253-258) ............................................................ 68
HC aantekeningen ............................................................................................................................. 68
WC4: Bloedgroepen en -transfusies ...................................................................................................... 69
Interne geneeskunde: H8.6 Bloedtransfusies indicaties en risico’s (blz. 274-279) ........................... 69
HC9: (Onder)voeding en ziekte ............................................................................................................. 70
Voeding bij gezondheid en ziekte: H19 + 21 + 27.2 + 33.4 ............................................................... 70
HC aantekeningen ............................................................................................................................. 70
HC13: AFP Hormoonregulatie ............................................................................................................... 73
Anatomie & fysiologie: H10.1-10.8 Het endocriene stelsel + KA DM (blz. 408-430) ........................ 73
Pathologie: H12 Aandoeningen endocriene systeem (blz. 260-272) ................................................ 78
LB SEHV: H9 Hormoonstelsel en water- en zouthuishouding (blz. 230-239) .................................... 82
WC3: Infecties van de urinewegen........................................................................................................ 83
LB SEHV: H12 Nieren, urinewegen en geslachtsorganen van de man (blz. 267-279) ....................... 83
HC7: Acute buik ..................................................................................................................................... 84
LB SEHV: H1.6 Patiënt met acute buik (blz. 18-20) ........................................................................... 84
LB Chirurgie: H12 Acute buik bij volwassenen .................................................................................. 85
College aantekeningen ...................................................................................................................... 86
HC14: Immuunsysteem, vaccinatie en auto-immuunziekten ............................................................... 87
Anatomie & fysiologie: H14 Het lymfestelsel en immuniteit (blz. 560-589) ..................................... 87
Pathologie: H2 Afweer en het lymfestelsel (blz. 16-30) .................................................................... 94
LB SEHV: H10.5 Anafylactische reacties (blz. 245) ............................................................................ 95
HC8: Buikpijn & chronische darmziekten .............................................................................................. 95
College aantekeningen ...................................................................................................................... 95
WC5: Acute buikpijn .............................................................................................................................. 96
LB Chirurgie: H22.2 Dunne darm ....................................................................................................... 96
LB Chirurgie: H38.2.1-38.2.8 Abdominale aorta ............................................................................... 96
Interne geneeskunde: H17.8.1-17.8.2 + 17.14.1 + 18.13.1-18.13.2.................................................. 96
HC10: Oncologie tractus digestivus ....................................................................................................... 97
Oncologie handboek + college aantekeningen ................................................................................. 97
Pathologie: H4 Kanker ..................................................................................................................... 101
VTC2: Slechts nieuws gesprek ............................................................................................................. 101
VTM4: Stomaverzorging ...................................................................................................................... 102
Verpleegkundige V dl.1: Stoma’s..................................................................................................... 102
2
,HC1: AFP Spijsverteringsstelsel
Anatomie & fysiologie: H16 Spijsverteringsstelsel (blz. 638-673)
Anabolisme is dat stoffen als grondstof gebruikt worden voor de synthese van belangrijke
verbindingen. Katabolisme is dat deze stoffen worden afgebroken om energie te leveren aan cellen
die het nodig hebben.
Het spijsverteringsstelsel bestaat uit het spijsverteringskanaal (SK, gastro-intestinale kanaal) en
accessoire organen. Functies van de spijsvertering:
▪ Ingestie (wanneer voedsel dat via de mond binnenkomt)
▪ Mechanische verwerking (fysieke bewerking van vast voedsel, waardoor het makkelijker
door het SK bewogen kan worden en het makkelijker wordt afgebroken)
▪ Vertering (chemische afbraak van voedsel; afbraak tot organische bouwstoffen)
▪ Secretie (afgifte van water, zuren, enzymen en buffers door heel het stelsel)
▪ Opname (verplaatsing van kleine organische moleculen, elektrolyten, vitaminen en water)
▪ Uitscheiding (verwijdering van afvalstoffen uit de lichaamsvloeistoffen)
De bekleding van het SK speelt ook een rol bij de afweer; bescherming tegen slijtage en bacteriën.
Het darmepitheel en de klierproducten zijn hierbij onderdeel van de niet-specifieke afweer.
Histologie spijsverteringskanaal
Er zijn vier lagen (binnen naar buiten): de mucosa, submucosa, muscularis externa en serosa.
3
, Mucosa
Dit bestaat uit een slijmvlies en een onderliggende laag los bindweefsel (lamina propria). In het
grootste deel van het SK ligt de mucosa in plooien (plicae circulares), waardoor een groter oppervlak
voor opname beschikbaar is en de darm na een grote maaltijd kan uitzetten. In de dunne darm zijn
die plooien nog ook nog bedekt met kleinere plooien (villi) waardoor het opnameoppervlak nog
groter wordt. De mondholte, farynx, oesofagus en anus zijn met gelaagd plaveiselepitheel bekleed
omdat de mechanische belasting groter is. In overige delen is het enkelvoudig cilinderepitheel. In
veel delen van het SK een smalle strook glad spierweefsel met elastische vezels (muscularis mucosae)
waardoor de darmplooien bewogen kunnen worden.
Submucosa
Dit is een tweede laag van los bindweefsel, direct onder de muscularis mucosa. Het bevat grote
bloedvaten, lymfevaten, een netwerk van zenuwvezels, sensibele neuronen en parasympathische
motorische neuronen. Dit zenuwweefsel (meissnerplexus) is betrokken bij het reguleren en
coördineren van contracties van het gladde spierweefsel en reguleren van klierproductie.
Muscularis externa
Een laag van gladde spiercellen die verdeeld is in een binnenste laag van kringspieren en buitenste
laag van lengtespieren. Gecoördineerde contracties in de wanden van het SK spelen een belangrijke
rol bij twee processen: peristaltiek (verplaatsing door het SK) en segmentatiebewegingen
(mechanische vermenging van stoffen). Peristaltiek wordt behaald door contractie van de kringspier
(brij kan niet terug), dan van de lengtespieren (SK wordt verkort) en dan weer door de kringspier (brij
wordt voortgestuwd). De segmentatiebewegingen volgen geen vast patroon. Dit wordt voornamelijk
door de plexus myentericus gereguleerd, die er anatomisch tussenin ligt. Sympathische prikkeling
remt deze activiteit, parasympathisch stimuleert dit.
Serosa
Dit is het sereus membraan; het viscerale peritoneum, wat door loopt in het pariëtale peritoneum.
Sommige delen van het SK zijn opgehangen aan mesenteria (beide peritonea). Het losse bindweefsel
wat hiertussen ligt, biedt plaats voor bloedvaten, zenuwen en lymfevaten. Daarnaast zorgt de
mesenteria dat organen op hun plek blijven. Er ligt geen serosa over de muscularis externa van de
mondholte, farynx, oesofagus en endeldarm, maar een dicht netwerk van collagene vezels
(adventitia).
Ascites
Het buikvlies produceert voordurend peritoneale vloeistof om de wrijving tussen de oppervlakken te
beperken. Dagelijks is dit circa 7 L afgifte en terugresorptie. Door verschillende aandoeningen (bijv.
lever-, nier- of hartaandoeningen) kan zich meer vloeistof naar de buikholte verplaatsen. De
resulterende ophoping is ascites. De vervorming van inwendige organen door de opgehoopte
vloeistof kan leiden tot symptomen als brandend maagzuur, spijsverteringsstoornissen en pijn in de
onderrug.
Mondholte
Functies van de mondholte:
▪ Betast en onderzoekt voedsel voordat het wordt ingeslikt
▪ Verwerkt materiaal mechanisch (door gebitselementen, tong en gehemelte)
▪ Bevochtigt materiaal (door slijm en klierproducten)
▪ Begint de vertering van koolhydraten en vetten (door enzymen)
Terminologie:
▪ Mondholte = cavitas oris
▪ Tandvlees = gingiva
4
HC1: AFP Spijsverteringsstelsel ............................................................................................................... 3
Anatomie & fysiologie: H16 Spijsverteringsstelsel (blz. 638-673)....................................................... 3
Pathologie: H9 Aandoeningen van het SK (blz. 160-183) .................................................................. 16
LB anamnese: H11.5 Tractus digestivus (blz. 237-259) ..................................................................... 16
College aantekeningen ...................................................................................................................... 25
HC2: Anamnese en LO tractus digestivus .............................................................................................. 27
LB anamnese: H10.9+10.10 Tractus digestivus en urinewegen (blz. 170-176)................................. 27
Fysische diagnostiek: H6 De buik (blz. 130-149) ............................................................................... 28
HC3: Omgaan met een chronische ziekte ............................................................................................. 32
VTM1: Maagsonde en -lavage ............................................................................................................... 33
Procedures SEH: Procedure 54-55 (blz. 243-254) ............................................................................. 33
Verpleegkundige V dl.1: H11.10 Maag hevelen ................................................................................ 33
WC1: Interviewopdracht ....................................................................................................................... 34
WC2: Diabetes mellitus ......................................................................................................................... 35
Pathologie: H12.7 + 14.3.2 Hypofunctie pancreas en diabetische retinopathie .............................. 35
LB SEHV: H9.6.2 + 10.7-10.8 Diabetes mellitus ................................................................................. 35
LB interne geneeskunde: H20 Diabetes mellitus .............................................................................. 35
HC4: AF Nieren & urinewegen............................................................................................................... 38
Anatomie & fysiologie: H18 Het urinair stelsel (blz. 722-756) .......................................................... 38
HC5: Nieren en urinewegen deel 2 ....................................................................................................... 46
Anatomie & fysiologie: H13.3 Cardiovasculaire regulering (blz. 522-528) ....................................... 46
LB SEHV: H9.3.4-9.3.5 Diabetes insipidus en SIADH (blz. 232) .......................................................... 48
Farmacologie: H5 Cardiovasculaire systeem (2) (blz. 122-147) ........................................................ 48
HC6: Nierinsufficiëntie & pathologie ..................................................................................................... 52
Pathologie: H10 Aandoeningen urinewegstelsel (blz. 195-209) ....................................................... 52
LB anamnese: H11.6 Urinewegen (blz. 259-268) .............................................................................. 52
LB SEHV: H12.5 Nieren (blz. 272-273) ............................................................................................... 57
Interne geneeskunde: H14.12-14.12.1 Niervervangende therapie (blz. 472-477) ........................... 57
VTM2: Blaascatheterisatie .................................................................................................................... 58
Procedures SEH: Procedure 58 Katheteriseren (blz. 262-267).......................................................... 58
Verpleegkundige V dl. 1: H13.4 + 13.6-13.7 Mictie ........................................................................... 58
HC12: Bloedcelaanmaak ........................................................................................................................ 58
Anatomie & fysiologie: H11 Bloed (blz. 450-473) ............................................................................. 58
Pathologie: H7 Aandoeningen van het bloed (blz. 118-128) ............................................................ 65
1
, LB anamnese: H10.17 Bloed, bloedvormende organen en lymfestelsel (blz. 184)........................... 67
LB SEHV: H11.4 Verhoogde bloedingsneiging (blz. 253-258) ............................................................ 68
HC aantekeningen ............................................................................................................................. 68
WC4: Bloedgroepen en -transfusies ...................................................................................................... 69
Interne geneeskunde: H8.6 Bloedtransfusies indicaties en risico’s (blz. 274-279) ........................... 69
HC9: (Onder)voeding en ziekte ............................................................................................................. 70
Voeding bij gezondheid en ziekte: H19 + 21 + 27.2 + 33.4 ............................................................... 70
HC aantekeningen ............................................................................................................................. 70
HC13: AFP Hormoonregulatie ............................................................................................................... 73
Anatomie & fysiologie: H10.1-10.8 Het endocriene stelsel + KA DM (blz. 408-430) ........................ 73
Pathologie: H12 Aandoeningen endocriene systeem (blz. 260-272) ................................................ 78
LB SEHV: H9 Hormoonstelsel en water- en zouthuishouding (blz. 230-239) .................................... 82
WC3: Infecties van de urinewegen........................................................................................................ 83
LB SEHV: H12 Nieren, urinewegen en geslachtsorganen van de man (blz. 267-279) ....................... 83
HC7: Acute buik ..................................................................................................................................... 84
LB SEHV: H1.6 Patiënt met acute buik (blz. 18-20) ........................................................................... 84
LB Chirurgie: H12 Acute buik bij volwassenen .................................................................................. 85
College aantekeningen ...................................................................................................................... 86
HC14: Immuunsysteem, vaccinatie en auto-immuunziekten ............................................................... 87
Anatomie & fysiologie: H14 Het lymfestelsel en immuniteit (blz. 560-589) ..................................... 87
Pathologie: H2 Afweer en het lymfestelsel (blz. 16-30) .................................................................... 94
LB SEHV: H10.5 Anafylactische reacties (blz. 245) ............................................................................ 95
HC8: Buikpijn & chronische darmziekten .............................................................................................. 95
College aantekeningen ...................................................................................................................... 95
WC5: Acute buikpijn .............................................................................................................................. 96
LB Chirurgie: H22.2 Dunne darm ....................................................................................................... 96
LB Chirurgie: H38.2.1-38.2.8 Abdominale aorta ............................................................................... 96
Interne geneeskunde: H17.8.1-17.8.2 + 17.14.1 + 18.13.1-18.13.2.................................................. 96
HC10: Oncologie tractus digestivus ....................................................................................................... 97
Oncologie handboek + college aantekeningen ................................................................................. 97
Pathologie: H4 Kanker ..................................................................................................................... 101
VTC2: Slechts nieuws gesprek ............................................................................................................. 101
VTM4: Stomaverzorging ...................................................................................................................... 102
Verpleegkundige V dl.1: Stoma’s..................................................................................................... 102
2
,HC1: AFP Spijsverteringsstelsel
Anatomie & fysiologie: H16 Spijsverteringsstelsel (blz. 638-673)
Anabolisme is dat stoffen als grondstof gebruikt worden voor de synthese van belangrijke
verbindingen. Katabolisme is dat deze stoffen worden afgebroken om energie te leveren aan cellen
die het nodig hebben.
Het spijsverteringsstelsel bestaat uit het spijsverteringskanaal (SK, gastro-intestinale kanaal) en
accessoire organen. Functies van de spijsvertering:
▪ Ingestie (wanneer voedsel dat via de mond binnenkomt)
▪ Mechanische verwerking (fysieke bewerking van vast voedsel, waardoor het makkelijker
door het SK bewogen kan worden en het makkelijker wordt afgebroken)
▪ Vertering (chemische afbraak van voedsel; afbraak tot organische bouwstoffen)
▪ Secretie (afgifte van water, zuren, enzymen en buffers door heel het stelsel)
▪ Opname (verplaatsing van kleine organische moleculen, elektrolyten, vitaminen en water)
▪ Uitscheiding (verwijdering van afvalstoffen uit de lichaamsvloeistoffen)
De bekleding van het SK speelt ook een rol bij de afweer; bescherming tegen slijtage en bacteriën.
Het darmepitheel en de klierproducten zijn hierbij onderdeel van de niet-specifieke afweer.
Histologie spijsverteringskanaal
Er zijn vier lagen (binnen naar buiten): de mucosa, submucosa, muscularis externa en serosa.
3
, Mucosa
Dit bestaat uit een slijmvlies en een onderliggende laag los bindweefsel (lamina propria). In het
grootste deel van het SK ligt de mucosa in plooien (plicae circulares), waardoor een groter oppervlak
voor opname beschikbaar is en de darm na een grote maaltijd kan uitzetten. In de dunne darm zijn
die plooien nog ook nog bedekt met kleinere plooien (villi) waardoor het opnameoppervlak nog
groter wordt. De mondholte, farynx, oesofagus en anus zijn met gelaagd plaveiselepitheel bekleed
omdat de mechanische belasting groter is. In overige delen is het enkelvoudig cilinderepitheel. In
veel delen van het SK een smalle strook glad spierweefsel met elastische vezels (muscularis mucosae)
waardoor de darmplooien bewogen kunnen worden.
Submucosa
Dit is een tweede laag van los bindweefsel, direct onder de muscularis mucosa. Het bevat grote
bloedvaten, lymfevaten, een netwerk van zenuwvezels, sensibele neuronen en parasympathische
motorische neuronen. Dit zenuwweefsel (meissnerplexus) is betrokken bij het reguleren en
coördineren van contracties van het gladde spierweefsel en reguleren van klierproductie.
Muscularis externa
Een laag van gladde spiercellen die verdeeld is in een binnenste laag van kringspieren en buitenste
laag van lengtespieren. Gecoördineerde contracties in de wanden van het SK spelen een belangrijke
rol bij twee processen: peristaltiek (verplaatsing door het SK) en segmentatiebewegingen
(mechanische vermenging van stoffen). Peristaltiek wordt behaald door contractie van de kringspier
(brij kan niet terug), dan van de lengtespieren (SK wordt verkort) en dan weer door de kringspier (brij
wordt voortgestuwd). De segmentatiebewegingen volgen geen vast patroon. Dit wordt voornamelijk
door de plexus myentericus gereguleerd, die er anatomisch tussenin ligt. Sympathische prikkeling
remt deze activiteit, parasympathisch stimuleert dit.
Serosa
Dit is het sereus membraan; het viscerale peritoneum, wat door loopt in het pariëtale peritoneum.
Sommige delen van het SK zijn opgehangen aan mesenteria (beide peritonea). Het losse bindweefsel
wat hiertussen ligt, biedt plaats voor bloedvaten, zenuwen en lymfevaten. Daarnaast zorgt de
mesenteria dat organen op hun plek blijven. Er ligt geen serosa over de muscularis externa van de
mondholte, farynx, oesofagus en endeldarm, maar een dicht netwerk van collagene vezels
(adventitia).
Ascites
Het buikvlies produceert voordurend peritoneale vloeistof om de wrijving tussen de oppervlakken te
beperken. Dagelijks is dit circa 7 L afgifte en terugresorptie. Door verschillende aandoeningen (bijv.
lever-, nier- of hartaandoeningen) kan zich meer vloeistof naar de buikholte verplaatsen. De
resulterende ophoping is ascites. De vervorming van inwendige organen door de opgehoopte
vloeistof kan leiden tot symptomen als brandend maagzuur, spijsverteringsstoornissen en pijn in de
onderrug.
Mondholte
Functies van de mondholte:
▪ Betast en onderzoekt voedsel voordat het wordt ingeslikt
▪ Verwerkt materiaal mechanisch (door gebitselementen, tong en gehemelte)
▪ Bevochtigt materiaal (door slijm en klierproducten)
▪ Begint de vertering van koolhydraten en vetten (door enzymen)
Terminologie:
▪ Mondholte = cavitas oris
▪ Tandvlees = gingiva
4
