Psychologie
hoofdstuk 1: geest, gedrag en psychologische wetenschap
1.1 Wat is psychologie en wat is het niet?
Psychologie = De wetenschap van gedrag en geestelijke processen
● Heel algemeen begrip
● Psyche = geest / -logie= gebied van studie (nl. studie van ons brein/ geest)
● Hoe werkt de geest? Waarom werkt de geest op die manier?
○ Interne geestelijke processen: denken, voelen, begeren => niet indirect
waarneembaar
○ Externe processen: ( bv: praten, lachen, lopen)=> direct waarneembaar
○ Wetenschap: → gebaseerd op objectieve, verifieerbare gebeurtenissen
Waar situeren we ergotherapie?
→ sub wetenschappen:
● natuurwetenschappen: bv fysica
● sociale wetenschappen: bv politieke
wetenschappen, eco…
● humanities: kunstwetenschappen, filo, taalkunde
⇒ Psycho is een samengaan van de 3 wetenschappe
1.1.1 psychologie: het is meer dan je denkt
Drie soorten psychologen
● Experimenteel psychologen - onderzoek
● Docenten psychologie - lesgevers
● Toegepast psychologen – verschillende werkplaatsen
● Psychologisch Consulenten
Specialisaties in de toegepaste psychologie
● Arbeids- en organisatiepsychologen
● Sportpsychologen
● Schoolpsychologen
● Klinisch psychologen
● Forensisch psychologen:
○ bv gevangenis -> daar werken ook ergoth/psycho
● Omgevingspsychologen:
○ beginnen zich te spec. In de geest op het gedrag
○ Omgeving gaat ons beïnvloeden
○ Dichtbij wa ergoth doen
● Gerontopsychologen
,1.1.2 psychologie is geen psychiatrie
Psychiatrie = Een medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en de behandeling
van mentale stoornissen
→ gaan mensen behandelen met een mentale stoornis, elke psychiater is een arts,
psycholoog niet: heeft geen geneeskunde gedaan
1.1.3 kritisch nadenken over psychologie en pseudopsychologie
Pseudopsychologie = Niet-onderbouwde psychologische aannamen die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd → ≠ gebaseerd op wetenschap maar
doet wel alsof
BV:
● het zesde zintuig = proprioceptie? = weten waar uw lichdelen zich in de ruimte
bevinden zonder dat je ze ziet → er is discussie over
● horoscopen
Wat is kritisch denken?
Stellen van zes vragen
1. Wat is de bron?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
3. Wat is het bewijsmateriaal?
4. Kan de conclusie beïnvloed zijn door bias?
○ Emotionele bias
○ Confirmation bias:
5. Worden veel voorkomende denkfouten vermeden?
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
bias
● = vooroordeel
● = een vervorming van de werkelijkheid op basis van eigen ervaring
● Emotionele bias = oordelen vellen obv attitudes en gevoelens, ipv op een rationele
analyse van het bewijsmateriaal.
○ je emotie wilt dat het waar is, ook al is het niet waar
● Confirmation bias = gebeurtenissen of informatie die onze aannames bevestigen en
tegenstrijdige bewijzen negeren of vergeten
○ als je denkt van een aantal zaken iets te weten en datgene wordt bevestigd
door iemand → zal wel waar zijn dan
● Expectancy bias = Onbewust invloed uitoefenen op het gedrag van participanten
en/of het resultaat van een onderzoek, gebaseerd op de verwachting(en) van de
onderzoeker(s)
,1.2 wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?
Basis van de psychologie:
● Griekse filosofen
● Aziatische samenleving
● Afrikaanse samenleving
● Rooms-katholieke kerk
de perspectieven: het biologische, cognitieve, behavioristische, whole-person-,
ontwikkelings- en socioculturele perspectief. Alle kwamen ze voort uit radicale nieuwe
ideeën over geest en gedrag.
1.2.1 scheiding van lichaam en geest en het moderne biologische
perspectief
Descartes: filosoof, heeft invloed tot op vandaag de dag
● Scheiding tussen spirituele geest en lichaam
● Biologische processen liggen aan de basis van sensaties en reflexen
● Behoorde tot de rationalisme: denken is het enige middel om wetenschap te
verrichten
→ kritiek vanuit: Empirisme
Waarnemingen, ervaringen en experimenten zijn enige ware bronnen van kennis
● Bacon en Locke: je moet u baseren op de empirie: op hetgeen dat je ziet (knikker
laten vallen zie je: wat gebeurt er?)
Moderne biologische perspectief
● Onze persoonlijkheid, voorkeuren, gedragspatronen en vaardigheden vloeien uit
onze lichamelijke eigenschappen
○ Zoekt naar de oorzaak van gedrag in het ZS (in genen, hersenen, en
hormonaal stelsel (kijken naar lich en brein)
● Lichaam en geest worden terug samengevoegd → is 1 geheel = holistisch denken
Variaties:
● Neurowetenschappen: beschrijft hoe het brein/neuronen werken → hoe zorgen die
ervoor dat je kunt leren/info kunt opslaan
● Evolutionaire psychologie: Wilt kijken hoe dat gedrag tot stand is gekomen en
probeert mentale processen te beschouwen
○ hoe heeft de evolutie ervoor gezorgd dat ons brein zo tot stand is gekomen
○ Wat doe ik hier?
○ welke genetische aanpassingen
, 1.2.2 het begin van de wetenschappelijke psychologie en het moderne
cognitieve perspectief
Introspectie naar de elementen van de bewuste ervaring
● Scheikunde: periodiek systeem
● Eerste experimenten in een psychologisch laboratorium werden uitgevoerd door
Wilhelm Wundt
● Gebruik van introspectie: beschrijving van eigen innerlijke, bewuste ervaringen
Wilhelm Wundt:
● Duitser die als 1e psycho laboratorium heeft gemaakt: moesten bv aanvoelen welk
vwp het zwaarste weegt
○ Kleinst waarneembare verschil dat je kan waarnemen
■ Aanvoelen
■ Horen
■ Zien
○ Limen: → subliminaal: verschil is zo klein da je da ni merkt, maar je wordt er
toch door beïnvloed
● Bewuste ervaringen
De erfenis van Wundt: structuralisme
● Structuralisme: stroming die de basisstructuren van de geest en de gedachten
trachtte te ontrafelen en zochten naar de elementen van bewustzijn
○ gewaarwording en waarneming, geheugen, aandacht, emotie, denken, leren
en taal
● Veel kritiek: introspectie is te subjectief
vb: 1e afb: iedereen denkt dat het een maluma is: met
ieders zijn eigen redenen ⇒ erg subjectief: niemand weet waarom maluma
● Toch grote invloed
Gestalt reactie: “het geheel, niet de delen”
Gestaltpsychologie
● Tegenreactie focus op elementen (structuralisme): “het omvat veel meer dan
zintuigelijke ervaringen”
○ “het geheel is meer dan de som van delen”
○ focussen op het geheel van onze bewustzijns ervaringen
● Ervaringen kunnen niet worden gereduceerd tot afzonderlijke elementen
● ‘Perceptuele gehelen’ (‘Gestalt’ = geheel)
● je ziet een beer, maar toch zijn dat aparte lijnen
hoofdstuk 1: geest, gedrag en psychologische wetenschap
1.1 Wat is psychologie en wat is het niet?
Psychologie = De wetenschap van gedrag en geestelijke processen
● Heel algemeen begrip
● Psyche = geest / -logie= gebied van studie (nl. studie van ons brein/ geest)
● Hoe werkt de geest? Waarom werkt de geest op die manier?
○ Interne geestelijke processen: denken, voelen, begeren => niet indirect
waarneembaar
○ Externe processen: ( bv: praten, lachen, lopen)=> direct waarneembaar
○ Wetenschap: → gebaseerd op objectieve, verifieerbare gebeurtenissen
Waar situeren we ergotherapie?
→ sub wetenschappen:
● natuurwetenschappen: bv fysica
● sociale wetenschappen: bv politieke
wetenschappen, eco…
● humanities: kunstwetenschappen, filo, taalkunde
⇒ Psycho is een samengaan van de 3 wetenschappe
1.1.1 psychologie: het is meer dan je denkt
Drie soorten psychologen
● Experimenteel psychologen - onderzoek
● Docenten psychologie - lesgevers
● Toegepast psychologen – verschillende werkplaatsen
● Psychologisch Consulenten
Specialisaties in de toegepaste psychologie
● Arbeids- en organisatiepsychologen
● Sportpsychologen
● Schoolpsychologen
● Klinisch psychologen
● Forensisch psychologen:
○ bv gevangenis -> daar werken ook ergoth/psycho
● Omgevingspsychologen:
○ beginnen zich te spec. In de geest op het gedrag
○ Omgeving gaat ons beïnvloeden
○ Dichtbij wa ergoth doen
● Gerontopsychologen
,1.1.2 psychologie is geen psychiatrie
Psychiatrie = Een medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en de behandeling
van mentale stoornissen
→ gaan mensen behandelen met een mentale stoornis, elke psychiater is een arts,
psycholoog niet: heeft geen geneeskunde gedaan
1.1.3 kritisch nadenken over psychologie en pseudopsychologie
Pseudopsychologie = Niet-onderbouwde psychologische aannamen die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd → ≠ gebaseerd op wetenschap maar
doet wel alsof
BV:
● het zesde zintuig = proprioceptie? = weten waar uw lichdelen zich in de ruimte
bevinden zonder dat je ze ziet → er is discussie over
● horoscopen
Wat is kritisch denken?
Stellen van zes vragen
1. Wat is de bron?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
3. Wat is het bewijsmateriaal?
4. Kan de conclusie beïnvloed zijn door bias?
○ Emotionele bias
○ Confirmation bias:
5. Worden veel voorkomende denkfouten vermeden?
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
bias
● = vooroordeel
● = een vervorming van de werkelijkheid op basis van eigen ervaring
● Emotionele bias = oordelen vellen obv attitudes en gevoelens, ipv op een rationele
analyse van het bewijsmateriaal.
○ je emotie wilt dat het waar is, ook al is het niet waar
● Confirmation bias = gebeurtenissen of informatie die onze aannames bevestigen en
tegenstrijdige bewijzen negeren of vergeten
○ als je denkt van een aantal zaken iets te weten en datgene wordt bevestigd
door iemand → zal wel waar zijn dan
● Expectancy bias = Onbewust invloed uitoefenen op het gedrag van participanten
en/of het resultaat van een onderzoek, gebaseerd op de verwachting(en) van de
onderzoeker(s)
,1.2 wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?
Basis van de psychologie:
● Griekse filosofen
● Aziatische samenleving
● Afrikaanse samenleving
● Rooms-katholieke kerk
de perspectieven: het biologische, cognitieve, behavioristische, whole-person-,
ontwikkelings- en socioculturele perspectief. Alle kwamen ze voort uit radicale nieuwe
ideeën over geest en gedrag.
1.2.1 scheiding van lichaam en geest en het moderne biologische
perspectief
Descartes: filosoof, heeft invloed tot op vandaag de dag
● Scheiding tussen spirituele geest en lichaam
● Biologische processen liggen aan de basis van sensaties en reflexen
● Behoorde tot de rationalisme: denken is het enige middel om wetenschap te
verrichten
→ kritiek vanuit: Empirisme
Waarnemingen, ervaringen en experimenten zijn enige ware bronnen van kennis
● Bacon en Locke: je moet u baseren op de empirie: op hetgeen dat je ziet (knikker
laten vallen zie je: wat gebeurt er?)
Moderne biologische perspectief
● Onze persoonlijkheid, voorkeuren, gedragspatronen en vaardigheden vloeien uit
onze lichamelijke eigenschappen
○ Zoekt naar de oorzaak van gedrag in het ZS (in genen, hersenen, en
hormonaal stelsel (kijken naar lich en brein)
● Lichaam en geest worden terug samengevoegd → is 1 geheel = holistisch denken
Variaties:
● Neurowetenschappen: beschrijft hoe het brein/neuronen werken → hoe zorgen die
ervoor dat je kunt leren/info kunt opslaan
● Evolutionaire psychologie: Wilt kijken hoe dat gedrag tot stand is gekomen en
probeert mentale processen te beschouwen
○ hoe heeft de evolutie ervoor gezorgd dat ons brein zo tot stand is gekomen
○ Wat doe ik hier?
○ welke genetische aanpassingen
, 1.2.2 het begin van de wetenschappelijke psychologie en het moderne
cognitieve perspectief
Introspectie naar de elementen van de bewuste ervaring
● Scheikunde: periodiek systeem
● Eerste experimenten in een psychologisch laboratorium werden uitgevoerd door
Wilhelm Wundt
● Gebruik van introspectie: beschrijving van eigen innerlijke, bewuste ervaringen
Wilhelm Wundt:
● Duitser die als 1e psycho laboratorium heeft gemaakt: moesten bv aanvoelen welk
vwp het zwaarste weegt
○ Kleinst waarneembare verschil dat je kan waarnemen
■ Aanvoelen
■ Horen
■ Zien
○ Limen: → subliminaal: verschil is zo klein da je da ni merkt, maar je wordt er
toch door beïnvloed
● Bewuste ervaringen
De erfenis van Wundt: structuralisme
● Structuralisme: stroming die de basisstructuren van de geest en de gedachten
trachtte te ontrafelen en zochten naar de elementen van bewustzijn
○ gewaarwording en waarneming, geheugen, aandacht, emotie, denken, leren
en taal
● Veel kritiek: introspectie is te subjectief
vb: 1e afb: iedereen denkt dat het een maluma is: met
ieders zijn eigen redenen ⇒ erg subjectief: niemand weet waarom maluma
● Toch grote invloed
Gestalt reactie: “het geheel, niet de delen”
Gestaltpsychologie
● Tegenreactie focus op elementen (structuralisme): “het omvat veel meer dan
zintuigelijke ervaringen”
○ “het geheel is meer dan de som van delen”
○ focussen op het geheel van onze bewustzijns ervaringen
● Ervaringen kunnen niet worden gereduceerd tot afzonderlijke elementen
● ‘Perceptuele gehelen’ (‘Gestalt’ = geheel)
● je ziet een beer, maar toch zijn dat aparte lijnen
