Samenvatting CT 2.2 Onderwijs
Onderwijskunde 2.2
,Hoorcollege 1: Onderwijs toen, nu en later
Onderwijskunde 2.2
Terug in de tijd
1500/1600
Er waren vijf ontwikkelingen die grote invloed hebben gehad op het onderwijs:
1. Uitvinding boekdrukkunst.
2. Uitbreiding wetenschap.
3. Ontdekkingstochten.
4. Hervorming.
5. Opkomst van de bergerij in nijverheid en handel.
1700
Kinderen gingen naar de dorpsschool. Hier werkten de leerlingen voornamelijk individueel
aan hun schoolwerk. De focus lag bij lezen en schrijven en soms ook bij rekenen. Ook de
bijbel was belangrijk binnen het onderwijs (leerstellig onderwijs).
1800
De eerste onderwijswetten kwamen van stand; 1801, 1803 en 1806. Dit zorgde op drie
punten voor aangrijpende veranderingen: didactiek, kwalificatie en onderwijsinspectie.
Leerlingen kregen in groepjes klassikaal les, er was meer oog voor hygiëne, geen leerstelling
onderwijs meer en het doel van het onderwijs was het opvoeden tot staatsburger.
1900
Steeds meer leerlingen kregen klassikaal les en leerlingen van dezelfde leeftijd werden bij
elkaar in een lokaal geplaatst. Het Kinderwetje van Houten (1874) maakte kinderarbeid
verboden en de Leerplichtwet (1900) verplichtte alle kinderen van 7 t/m 13 jaar naar school
te gaan. Het onderwijs ontwikkelde zich steeds verder naar het onderwijs dat we nu kennen.
Traditionele vernieuwingsscholen
In de 20e eeuw waren er een aantal internationale onderwijsvernieuwers die het niet eens
waren met de traditionele vorm van onderwijs.
Maria Montessori
Kenmerken van het Montessorionderwijs:
- Er wordt kindgericht gewerkt en de leerkracht observeert.
- Er zijn zelfcorrigerende materialen beschikbaar voor leerlingen.
- Er wordt met een verticale groepsstructuur gewerkt.
- Leerlingen hebben keuzevrijheid, tempovrijheid, niveauvrijheid en bewegingsvrijheid.
- Leerlingen hebben grote zelfstandigheid.
- Aansluiten op de gevoelige periodes van het kind is belangrijk.
Helen Parkhurst
Kenmerken van het Daltononderwijs:
- Er wordt gewerkt met vrijheid in gebondenheid: leerlingen waren vrij om zelf een
keuze te maken, maar docenten hebben wel het aanbod gekozen.
- Zelfstandigheid en samenwerking spelen een grote rol.
- Leerlingen hebben grote zelfstandigheid. Bij problemen moeten zij een eigen
oplossing bedenken of elkaar helpen.
- Leerlingen werken op hun eigen tempo en op hun eigen niveau.
- Er wordt gewerkt in homogene jaargroepen.
- Er wordt met dag- en weektaken gewerkt.
, Célestin Freinet
Kenmerken van het Freinetonderwijs:
- Onderwijs moet aansluiten op de belevingswereld en ervaringen van kinderen.
- Natuurlijk leren in een sociale omgeving stond centraal.
- Er wordt veel waarde gehecht aan de drukpers, hierdoor konden leerlingen
ervaringen uitschrijven en delen met anderen.
- Leerlingen maken eigen dag- en weekplanningen.
- De leerkracht heeft een gelijkwaardige rol aan de leerlingen.
- Er is sprake van een sociocratische methode voor besluitvorming (er wordt samen
beslist). Ook waren er vaak klassenvergaderingen.
Peter Petersen
Kenmerken van het Jenaplanonderwijs:
- De gemeenschap staat centraal, maar wel is ieder kind uniek.
- Er wordt geleerd in stamgroepen.
- Er zijn vier basisactiviteiten: spreken, spelen, werken en vieren. Deze basisactiviteiten
worden gezamenlijk uitgevoerd en worden afgewisseld in ritmisch weekplan.
- Er wordt veel aandacht besteed aan wereldoriëntatie.
Rudolf Steiner
Kenmerken van de vrije school:
- Muziek, bewegingskunst (euritmie), handwerken, kunst en toneelspelen staat
centraal.
- Er moet binnen het onderwijs sprake zijn van expressie.
- Er wordt gewerkt met periodeonderwijs. Eén onderwerp staat gedurende 2 à 3
weken centraal en wordt op alle mogelijke manieren uitgediept.
- De klassen zijn genummerd van 1 (zevenjarigen) tot 14.
Kees Boeke
Kenmerken van de werkplaats kindergemeenschap:
- Er wordt gewerkt met het hoofd, het hart en de handen.
- Het onderwijs moet aansluiten bij het kind.
- Het schoolse leren mag niet overheersen.
- Kinderen waren ‘werkers’ en leerkrachten ‘medewerkers’, zo werden zij ook
aangesproken.
- Sociale vorming, ontwikkeling van het karakter en zelfredzaamheid was belangrijker
dan kennis.
- In de middag werd een siësta gehouden.
- Er was ruimte voor koken, handenarbeid, kartonnage en werken in de tuin.
Recentere vernieuwingsinitiatieven
Ook nu zijn er onderwijsvernieuwers die het niet eens zijn met de traditionele vorm van
onderwijs.
Ervaringsgericht onderwijs
Kenmerken van het ervaringsgericht onderwijs:
- Kinderen krijgen de ruimte om zelf het initiatief te nemen, dit bevordert de
betrokkenheid van het kind.
- Milieuverrijking is belangrijk, dit houdt in dat het kind zich in een uitdagende en rijke
leeromgeving bevindt, dit bevordert het leren.
Onderwijskunde 2.2
,Hoorcollege 1: Onderwijs toen, nu en later
Onderwijskunde 2.2
Terug in de tijd
1500/1600
Er waren vijf ontwikkelingen die grote invloed hebben gehad op het onderwijs:
1. Uitvinding boekdrukkunst.
2. Uitbreiding wetenschap.
3. Ontdekkingstochten.
4. Hervorming.
5. Opkomst van de bergerij in nijverheid en handel.
1700
Kinderen gingen naar de dorpsschool. Hier werkten de leerlingen voornamelijk individueel
aan hun schoolwerk. De focus lag bij lezen en schrijven en soms ook bij rekenen. Ook de
bijbel was belangrijk binnen het onderwijs (leerstellig onderwijs).
1800
De eerste onderwijswetten kwamen van stand; 1801, 1803 en 1806. Dit zorgde op drie
punten voor aangrijpende veranderingen: didactiek, kwalificatie en onderwijsinspectie.
Leerlingen kregen in groepjes klassikaal les, er was meer oog voor hygiëne, geen leerstelling
onderwijs meer en het doel van het onderwijs was het opvoeden tot staatsburger.
1900
Steeds meer leerlingen kregen klassikaal les en leerlingen van dezelfde leeftijd werden bij
elkaar in een lokaal geplaatst. Het Kinderwetje van Houten (1874) maakte kinderarbeid
verboden en de Leerplichtwet (1900) verplichtte alle kinderen van 7 t/m 13 jaar naar school
te gaan. Het onderwijs ontwikkelde zich steeds verder naar het onderwijs dat we nu kennen.
Traditionele vernieuwingsscholen
In de 20e eeuw waren er een aantal internationale onderwijsvernieuwers die het niet eens
waren met de traditionele vorm van onderwijs.
Maria Montessori
Kenmerken van het Montessorionderwijs:
- Er wordt kindgericht gewerkt en de leerkracht observeert.
- Er zijn zelfcorrigerende materialen beschikbaar voor leerlingen.
- Er wordt met een verticale groepsstructuur gewerkt.
- Leerlingen hebben keuzevrijheid, tempovrijheid, niveauvrijheid en bewegingsvrijheid.
- Leerlingen hebben grote zelfstandigheid.
- Aansluiten op de gevoelige periodes van het kind is belangrijk.
Helen Parkhurst
Kenmerken van het Daltononderwijs:
- Er wordt gewerkt met vrijheid in gebondenheid: leerlingen waren vrij om zelf een
keuze te maken, maar docenten hebben wel het aanbod gekozen.
- Zelfstandigheid en samenwerking spelen een grote rol.
- Leerlingen hebben grote zelfstandigheid. Bij problemen moeten zij een eigen
oplossing bedenken of elkaar helpen.
- Leerlingen werken op hun eigen tempo en op hun eigen niveau.
- Er wordt gewerkt in homogene jaargroepen.
- Er wordt met dag- en weektaken gewerkt.
, Célestin Freinet
Kenmerken van het Freinetonderwijs:
- Onderwijs moet aansluiten op de belevingswereld en ervaringen van kinderen.
- Natuurlijk leren in een sociale omgeving stond centraal.
- Er wordt veel waarde gehecht aan de drukpers, hierdoor konden leerlingen
ervaringen uitschrijven en delen met anderen.
- Leerlingen maken eigen dag- en weekplanningen.
- De leerkracht heeft een gelijkwaardige rol aan de leerlingen.
- Er is sprake van een sociocratische methode voor besluitvorming (er wordt samen
beslist). Ook waren er vaak klassenvergaderingen.
Peter Petersen
Kenmerken van het Jenaplanonderwijs:
- De gemeenschap staat centraal, maar wel is ieder kind uniek.
- Er wordt geleerd in stamgroepen.
- Er zijn vier basisactiviteiten: spreken, spelen, werken en vieren. Deze basisactiviteiten
worden gezamenlijk uitgevoerd en worden afgewisseld in ritmisch weekplan.
- Er wordt veel aandacht besteed aan wereldoriëntatie.
Rudolf Steiner
Kenmerken van de vrije school:
- Muziek, bewegingskunst (euritmie), handwerken, kunst en toneelspelen staat
centraal.
- Er moet binnen het onderwijs sprake zijn van expressie.
- Er wordt gewerkt met periodeonderwijs. Eén onderwerp staat gedurende 2 à 3
weken centraal en wordt op alle mogelijke manieren uitgediept.
- De klassen zijn genummerd van 1 (zevenjarigen) tot 14.
Kees Boeke
Kenmerken van de werkplaats kindergemeenschap:
- Er wordt gewerkt met het hoofd, het hart en de handen.
- Het onderwijs moet aansluiten bij het kind.
- Het schoolse leren mag niet overheersen.
- Kinderen waren ‘werkers’ en leerkrachten ‘medewerkers’, zo werden zij ook
aangesproken.
- Sociale vorming, ontwikkeling van het karakter en zelfredzaamheid was belangrijker
dan kennis.
- In de middag werd een siësta gehouden.
- Er was ruimte voor koken, handenarbeid, kartonnage en werken in de tuin.
Recentere vernieuwingsinitiatieven
Ook nu zijn er onderwijsvernieuwers die het niet eens zijn met de traditionele vorm van
onderwijs.
Ervaringsgericht onderwijs
Kenmerken van het ervaringsgericht onderwijs:
- Kinderen krijgen de ruimte om zelf het initiatief te nemen, dit bevordert de
betrokkenheid van het kind.
- Milieuverrijking is belangrijk, dit houdt in dat het kind zich in een uitdagende en rijke
leeromgeving bevindt, dit bevordert het leren.
