Aardrijkskunde
4VWO
Samenvatting
Gianni van Meijl - leerling Teylingencollege
2020 - 2021
,Voorkennis uit de onderbouw
De vier sectoren
De economie delen wij in, in vier sectoren. Dat zijn de volgende:
1. Primaire sector
De primaire sector wordt ook wel de agrarische sector genoemd. Hier werken de mensen die bezig
zijn met grondstoffen produceren. Zoals landbouwers.
2. Secundaire sector
De secundaire sector wordt ook wel de industriële sector genoemd. In deze sector worden producten
bewerkt. Zoals mensen die werken in de fabriek of metselaar zijn bijvoorbeeld.
3. Tertiaire sector
De tertiaire sector wordt ook wel de dienstensector genoemd. Hier wordt winst gemaakt door het
verkopen van hun diensten. Zoals een buschauffeur of een accountant.
4. Quartaire sector
In de quartaire sector vallen onder andere de door de overheid gesubsidieerde instanties. Zoals de
ziekenhuizen of het onderwijs.
Geboortecijfer en sterftecijfer
Het aantal bevallingen of sterfgevallen per duizend
inwoners per jaar in een land of gebied.
Loef- en lijzijde
De loefzijde is de natte kant van de berg en de lijzijde
de droge kant van de berg. Zie ook de afbeelding.
1.0 Introductie
Hoofdstuk 1 gaat vooral over welvaart en verschil in
rijkdom in de wereld. Dit wordt hier van verschillende aspecten bekeken. Bijvoorbeeld de
bevolkingsspreiding en de verschillen in politieke systemen spelen een grote rol.
1.1 Patronen: verschillen in welvaart
Het meten van welvaart
Voor het meten van welvaart zijn verschillende manieren:
- Bruto binnenlands product per inwoner
Dit wordt ook wel het bbp/hoofd genoemd. Totale omzet van bedrijven en overheid min de
inkoopwaarde van goederen en diensten gedeeld door de bevolking. Dan kom je dus op een bedrag
uit in euro’s of dollar.
1
Aardrijkskunde 4VWO Joop de Steeg BuiteNLand derde editie
, Verschillende nadelen van deze methode:
Het nadeel in dit systeem is dat je voor een doller in het ene land meer koopt dan in het andere land.
Hiervoor is de koopkracht bedacht. De koopkracht is hoeveel geld je nodig hebt voor een goed
gevulde boodschappenmand en die is dan in een verhouding gezet.
De inkomsten van de informele sector worden hier ook niet meegerekend. Daardoor is het geen
compleet beeld van alles wat er gebeurt in de wereld.
De regionale ongelijkheid wordt niet meegerekend in het bbp/hoofd. Terwijl per regio van een land
de verschillen heel erg groot kunnen zijn.
- Samenstelling van de beroepsbevolking
Hoeveel mensen werken er in de primaire sector, hoeveel in de secundaire sector en hoeveel in de
tertiaire sector. Primaire sector is de landbouw, de secundaire sector is de industrie en de tertiaire
sector is de dienstensector.
- VN-ontwikkelingsindex/welzijnsindex
Hier wordt vooral gekeken naar het welzijn van mensen. Zo bijvoorbeeld analfabetisme, de
levensverwachting en de beschikking tot schoon drinkwater. Hier wordt een cijfer aan gegeven van 0
tot 1. Hoe hoger het cijfer, hoe beter.
De driedeling binnen ons wereldsysteem
Binnen ons wereldsysteem vandaag de dag is veel ongelijkheid. Deze ongelijkheid kun je
onderverdelen in drie verschillende groepen.
Centrum – rijke landen (vooral het westen)
Semi-periferie – landen die de laatste tijd erg hard groeien (China)
Periferie – de armste landen in de wereld (Niger)
1.2 Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden
Bevolkingsspreiding
Op aarde is de bevolking niet gelijk verspreid. Hoe de bevolking is verspreid noem je de
bevolkingsspreiding. Waarom de mensen niet gelijk over de wereld zijn verdeeld heeft een aantal
oorzaken:
- De natuurlijke omstandigheden
Vaak leven mensen graag op plekken met een gematigd klimaat en op plekken waar veel vruchtbare
grond is. Ook maken bergen het leven lastiger. Op de plekken met de meest ideale omstandigheden
leven vaak de meeste mensen.
- De ligging van een gebied
Naast de natuurlijke omstandigheden van een gebied speelt ook de ligging van een gebied een grote
rol. Een ligging aan zee maakt bijvoorbeeld handel makkelijker. Ook migranten verlaten vaak
plattelandsgebieden voor stedelijke gebieden aan de kust.
2
Aardrijkskunde 4VWO Joop de Steeg BuiteNLand derde editie
4VWO
Samenvatting
Gianni van Meijl - leerling Teylingencollege
2020 - 2021
,Voorkennis uit de onderbouw
De vier sectoren
De economie delen wij in, in vier sectoren. Dat zijn de volgende:
1. Primaire sector
De primaire sector wordt ook wel de agrarische sector genoemd. Hier werken de mensen die bezig
zijn met grondstoffen produceren. Zoals landbouwers.
2. Secundaire sector
De secundaire sector wordt ook wel de industriële sector genoemd. In deze sector worden producten
bewerkt. Zoals mensen die werken in de fabriek of metselaar zijn bijvoorbeeld.
3. Tertiaire sector
De tertiaire sector wordt ook wel de dienstensector genoemd. Hier wordt winst gemaakt door het
verkopen van hun diensten. Zoals een buschauffeur of een accountant.
4. Quartaire sector
In de quartaire sector vallen onder andere de door de overheid gesubsidieerde instanties. Zoals de
ziekenhuizen of het onderwijs.
Geboortecijfer en sterftecijfer
Het aantal bevallingen of sterfgevallen per duizend
inwoners per jaar in een land of gebied.
Loef- en lijzijde
De loefzijde is de natte kant van de berg en de lijzijde
de droge kant van de berg. Zie ook de afbeelding.
1.0 Introductie
Hoofdstuk 1 gaat vooral over welvaart en verschil in
rijkdom in de wereld. Dit wordt hier van verschillende aspecten bekeken. Bijvoorbeeld de
bevolkingsspreiding en de verschillen in politieke systemen spelen een grote rol.
1.1 Patronen: verschillen in welvaart
Het meten van welvaart
Voor het meten van welvaart zijn verschillende manieren:
- Bruto binnenlands product per inwoner
Dit wordt ook wel het bbp/hoofd genoemd. Totale omzet van bedrijven en overheid min de
inkoopwaarde van goederen en diensten gedeeld door de bevolking. Dan kom je dus op een bedrag
uit in euro’s of dollar.
1
Aardrijkskunde 4VWO Joop de Steeg BuiteNLand derde editie
, Verschillende nadelen van deze methode:
Het nadeel in dit systeem is dat je voor een doller in het ene land meer koopt dan in het andere land.
Hiervoor is de koopkracht bedacht. De koopkracht is hoeveel geld je nodig hebt voor een goed
gevulde boodschappenmand en die is dan in een verhouding gezet.
De inkomsten van de informele sector worden hier ook niet meegerekend. Daardoor is het geen
compleet beeld van alles wat er gebeurt in de wereld.
De regionale ongelijkheid wordt niet meegerekend in het bbp/hoofd. Terwijl per regio van een land
de verschillen heel erg groot kunnen zijn.
- Samenstelling van de beroepsbevolking
Hoeveel mensen werken er in de primaire sector, hoeveel in de secundaire sector en hoeveel in de
tertiaire sector. Primaire sector is de landbouw, de secundaire sector is de industrie en de tertiaire
sector is de dienstensector.
- VN-ontwikkelingsindex/welzijnsindex
Hier wordt vooral gekeken naar het welzijn van mensen. Zo bijvoorbeeld analfabetisme, de
levensverwachting en de beschikking tot schoon drinkwater. Hier wordt een cijfer aan gegeven van 0
tot 1. Hoe hoger het cijfer, hoe beter.
De driedeling binnen ons wereldsysteem
Binnen ons wereldsysteem vandaag de dag is veel ongelijkheid. Deze ongelijkheid kun je
onderverdelen in drie verschillende groepen.
Centrum – rijke landen (vooral het westen)
Semi-periferie – landen die de laatste tijd erg hard groeien (China)
Periferie – de armste landen in de wereld (Niger)
1.2 Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden
Bevolkingsspreiding
Op aarde is de bevolking niet gelijk verspreid. Hoe de bevolking is verspreid noem je de
bevolkingsspreiding. Waarom de mensen niet gelijk over de wereld zijn verdeeld heeft een aantal
oorzaken:
- De natuurlijke omstandigheden
Vaak leven mensen graag op plekken met een gematigd klimaat en op plekken waar veel vruchtbare
grond is. Ook maken bergen het leven lastiger. Op de plekken met de meest ideale omstandigheden
leven vaak de meeste mensen.
- De ligging van een gebied
Naast de natuurlijke omstandigheden van een gebied speelt ook de ligging van een gebied een grote
rol. Een ligging aan zee maakt bijvoorbeeld handel makkelijker. Ook migranten verlaten vaak
plattelandsgebieden voor stedelijke gebieden aan de kust.
2
Aardrijkskunde 4VWO Joop de Steeg BuiteNLand derde editie
