Statistiek 2020-2021
Inhoudsopgave
MODULE 1: (ONDERZOEK: WAT, HOE EN WAAROM).............................................................................................................. 2
MODULE 2: (ONDERZOEK: SOORTEN EN ONDERZOEKSVRAGEN) ............................................................................................ 5
MODULE 3: (METEN IS WETEN: MEETSCHALEN & INTRO STATISTIEK) ..................................................................................... 7
MODULE 4: (DATA-ANALYSE: BESCHRIJVEND & NORMAALVERDELING) ................................................................................ 12
MODULE 5: (ONDERZOEKSOPZET: POPULATIES, STEEKPROEVEN) ......................................................................................... 16
MODULE 6: (DATA-ANALYSE: STATISTISCHE INFERENTIE) ..................................................................................................... 18
MODULE 7: (ONDERZOEKSOPZET: INTERVENTIES & DESIGNVALIDITEIT) ............................................................................... 24
M8: (METEN IS WETEN: BETROUWBAARHEID & VALIDITEIT) ................................................................................................ 30
MODULE 9: (ONDERZOEKSOPZET: EXPERIMENTEEL ONDERZOEK) ........................................................................................ 38
MODULE 10: (ONDERZOEKSOPZET: EXPLORATIEF ONDERZOEK) ........................................................................................... 46
MODULE 11: (ONDERZOEKSOPZET: DESCRIPTIEF ONDERZOEK) ............................................................................................ 53
MODULE 12: (ONDERZOEK: ETHIEK & KENNIS) .................................................................................................................... 58
1
, Module 1: (Onderzoek: Wat, hoe en waarom)
Inductief onderzoek: niet uitgaan van een bepaalde theorie. We gaan gewoon eens observeren en kijken
naar de patronen. Via deze patronen komen we uiteindelijk aan een hypothese
Deductief onderzoek: we vertrekken uitgaande van een bepaalde theorie bv. oudere studenten geven
volwassenere antwoorden op vragen.
Kwalitatief onderzoek: we proberen iets te begrijpen en gaan met mensen praten/ze observeren. Je hebt
geen idee, je begint met niets maar je gaat ideeën ontwikkelen op basis wat je ziet. Het is inductief,
gebaseerd op sociaal constructivisme (= alleen dingen begrijpen als je ze zelf ervaart). Bv. hoe is het om
ouder te zijn? zelf in een berjaardetehuis gaan leven, niet gewoon ouderen ondervragen.
Kwantitatief onderzoek: We gaan bepaalde hypotheses testen. We zoeken een probleem en stellen een
vraagstelling op (bv. effect van een bepaald geneesmiddel op patiënten). Het is deductief en logisch
positivisme. Op dit onderzoek kunnen we nummers plakken, het is meetbaar (bv. ROM).
KWALITATIEF KWANTITATIEF
Doel -begrijpen / inzicht krijgen: ervaringen, -kwanitificeren en generaliseren
meningen, … -focus ligt op het testen v/d hypothese
-ideeën ontwikkelen/theorie
formuleren
-hypotheses opstellen
Basis -inductief -deductief
-sociaal constructivisme: -logisch positivisme:
-werkelijkheid is fundamenteel sociaal -menselijke ervaring is gebaseerd op
-kan alleen worden begrepen door logsiche en gecontroleerde relaties tss
ervaringen gedefinieerde variabelen
Metingen -subjectieve verhalende informatie (?) -meetbaar
Methodologie -bv. focusgroepen, interviews, -bv. enquëtes, interventies
observatie
Steekproefgrootte -Eerder klein -groter, gebaseerd op
vermogensanalyse
Analyze -thema’s identificeren -statistische analyse
Wetenschappelijke methode: we gebruiken logitivisme, we kunnen meestal een oorzaak-gevolg
aanduiden. We gaan dingen aan andere dingen verbinden. Het is systematisch, empirisch, gecontroleerd
en kritisch. We willen de bias verminderen (= verstoringen in het onderzoek).
2
,Stappen in onderzoeksproces:
1. Wat is het probleem? Onderzoeksvraag opstellen
2. Studiedesign kiezen
3. Studie uitvoeren
4. Uitkomsten analyseren
5. Onderzoek opschrijven/indienen bij wetenchappelijke
tijdschriften, naar congressen gaan, …
Fundamenteel onderzoek: verkrijgen van kenning / begrijpen
van mechanismes. Vrij theoretisch onderzoek (geen real wordl), puur basic onderzoek vaak adhv testen en
onderzoeken in een labratorium bv. op proefdieren.
Toegepast onderzoek: we hebben een probleem en gaan kijken of onze oplossing in de echte wereld goed
is. Het is een vele praktischere manier van onderzoek. Bv. klinisch onderzoek
FUNDAMENTEEL TOEGEPAST
AKA: bench / preclinical research AKA: klinisch onderzoek?
Doel -kennis vergroten -praktische problemen oplossen
-mechanismen begrijpen -past vaak bestaande kennis uit
fundamenteel onderzoek toe in
bv. gezondheid, landbouw, …
Onderzoeksvraag -waarom, wat, hoe? -gerelateerd aan toepassingen
-niet gerelateerd aan Bv. wat zijn de effecten van
toepassingen meststoffen op het aantal
Bv. hoe sturen zenuwen signalen plantenziektes?
naar de hersenen via
biochemicaliën?
Methodologie -experimenten, labowerk, -bred gamma inclusief studies
dierenstudies (meer theoretisch) met dieren, computermodellen,
mensen (praktsicher
Disciplines Bv. biologie, chemie, fysica, … Bv. gezondheidswetenschappen,
…
Niet klinisch onderzoek: niet in een klinische of medische omgeving
Klinisch onderzoek: gestructureerd proces v/h onderzoeken van feiten en theorieën en het verkennen van
verbanden, met als doel de individuele en de volksgezondheid te verbeteren.
• Patiëntgericht onderzoek we willen bepaalde mechanismen begrijpen
• Epidemiologie en gedragsstudies we willen patronen beschrijven + preventie en risicofactoren
identificeren
• Methode: gecontroleerde klinische studies (controlled clinical trials)
3
,Evidence based practice (EBP): goed geïnformeerde beslissingen nemen voor interventie gebaseerd op
een combinatie van factoren. Het uitvoeren van een handeling door een beroepsbeoefenaar op zo'n wijze
dat de uitvoering is gebaseerd op de best beschikbare informatie over doelmatigheid en doeltreffendheid.
Translationeel onderzoek: toepassing van
wetenschappelijke ontdekkingen in de klinische praktijk en
omgekeerd. Het bevordert de multidirectionele integratie
van fundamenteel onderzoek, patiëntgericht onderzoek en
populatieonderzoek.
Langetermijdoelstelling: gezondheid van de populatie
verbeteren
bench to bedside and bedside to bench
Fases translationeel onderzoek
FASE TRANSLATION BLOCK GEBRUIK
T0 Basis onderzoek Focus op de theorie en mechanisms
T1 Vertaling naar mensen Werkt het?
T2 Vertaling naar patiënten Werkt het onder ideale opmstandigheden?
(=efficacy)
T3 Vertaling naar de praktijk Werkt het in de echte wereld?
(=effectiveness)
T4 Vertaling naar populaties Is het het waard?
Efficacy
• Randomized controlled trial is gouden standard (controlegroepen en behandelinggroepen
vergelijken)
• Er is een specifiek behanelingsprotocol
• Er zijn strenge inclusion en exclusion criteria
• Kleine steekproefgrootte
• Kunstmatige omgeving
• Er wordt vooral gekeken naar de fysiologische respons
Effectiveness
• Werkt het in de echte wereld?
• Minder strenge inclusion en exclusion criteria
• Behandeling is eerder zoals die in de praktijk zou zijn (niet elke patiënt wordt op exact dezelfde
manier behandeld)
• Het zijn grotere steekproefgroottes
• Er wordt gekeken naar hoe de behandeling wordt ervaren door de patiënten. Een behandeling kan
goed zijn, maar als niemand hem wil ondergaan is er geen nut. (bv. pijn, hoeveel kost het, …)
Implementatiestudies (=volgende en laatste stap): richten zich op de snelheid en de kwaliteit van het
gebruik van EBP en niet zozeer op hun effecten. Wordt het gebruikt? En waarom niet/wel? …
4
, Module 2: (Onderzoek: Soorten en onderzoeksvragen)
Een onderzoeksvraag ontwikkelen
STAP 1: EEN PROBLEEM STAP 2: IDENTIFICEER STAP 3: SELECTEER HET STAP 4: UITEINDELOIJKE
IDENTIFICEREN DE GRONDGEDACHTE TYPE ONDERZOEK VRAAG OPSTELLEN
Gebaseerd op: Theoretisch kader Exploratief -onderzoeksvraag
-klinische ervaring gebaseerd op -vergelijkende -doelstelling?
-klinische theorie generalisatie bestaande interventies -hypothese
-literatuur studies - oorzaak-gevolg
• Leegtes • Waarom zou Verklarend
• Tegenstrijdigheden interventie -relaties
• Methodologische werken? -voorspellende
beperkingen • Waarom diagnostische testen
zouden deze Beschrijvend
variabelen -voorwaarden
gerelateerd karakteriseren
moeten zijn? Methodologsicg
Voorbeeld hiervan:
Stap 4: onderzoeksvraag opstellen
ONDERZOEKSVRAAG (PICO)
Populatie
- Wie? Subgroep? Setting?
- Wie kan/mag er precies deelnemen? inclusion en exclusion criteria
Interventie
- Wat? Waarom?
- Kunnen ook diagnostische tests of voorspellende factoren / risicofactoren zijn bij exploratief
onderzoek
Controle/comparison
- Verklarend minimaal 2 groepen
• Controle of comparison? Waarom?
- Exploratief associaties van gedrag / risicofactoren vergeleken met andere levels of afwezigheid
- Descriptief niet relevant
Outcome
- Verklarend: interventie-effect
- Exploratief: kracht van associatie
5
Inhoudsopgave
MODULE 1: (ONDERZOEK: WAT, HOE EN WAAROM).............................................................................................................. 2
MODULE 2: (ONDERZOEK: SOORTEN EN ONDERZOEKSVRAGEN) ............................................................................................ 5
MODULE 3: (METEN IS WETEN: MEETSCHALEN & INTRO STATISTIEK) ..................................................................................... 7
MODULE 4: (DATA-ANALYSE: BESCHRIJVEND & NORMAALVERDELING) ................................................................................ 12
MODULE 5: (ONDERZOEKSOPZET: POPULATIES, STEEKPROEVEN) ......................................................................................... 16
MODULE 6: (DATA-ANALYSE: STATISTISCHE INFERENTIE) ..................................................................................................... 18
MODULE 7: (ONDERZOEKSOPZET: INTERVENTIES & DESIGNVALIDITEIT) ............................................................................... 24
M8: (METEN IS WETEN: BETROUWBAARHEID & VALIDITEIT) ................................................................................................ 30
MODULE 9: (ONDERZOEKSOPZET: EXPERIMENTEEL ONDERZOEK) ........................................................................................ 38
MODULE 10: (ONDERZOEKSOPZET: EXPLORATIEF ONDERZOEK) ........................................................................................... 46
MODULE 11: (ONDERZOEKSOPZET: DESCRIPTIEF ONDERZOEK) ............................................................................................ 53
MODULE 12: (ONDERZOEK: ETHIEK & KENNIS) .................................................................................................................... 58
1
, Module 1: (Onderzoek: Wat, hoe en waarom)
Inductief onderzoek: niet uitgaan van een bepaalde theorie. We gaan gewoon eens observeren en kijken
naar de patronen. Via deze patronen komen we uiteindelijk aan een hypothese
Deductief onderzoek: we vertrekken uitgaande van een bepaalde theorie bv. oudere studenten geven
volwassenere antwoorden op vragen.
Kwalitatief onderzoek: we proberen iets te begrijpen en gaan met mensen praten/ze observeren. Je hebt
geen idee, je begint met niets maar je gaat ideeën ontwikkelen op basis wat je ziet. Het is inductief,
gebaseerd op sociaal constructivisme (= alleen dingen begrijpen als je ze zelf ervaart). Bv. hoe is het om
ouder te zijn? zelf in een berjaardetehuis gaan leven, niet gewoon ouderen ondervragen.
Kwantitatief onderzoek: We gaan bepaalde hypotheses testen. We zoeken een probleem en stellen een
vraagstelling op (bv. effect van een bepaald geneesmiddel op patiënten). Het is deductief en logisch
positivisme. Op dit onderzoek kunnen we nummers plakken, het is meetbaar (bv. ROM).
KWALITATIEF KWANTITATIEF
Doel -begrijpen / inzicht krijgen: ervaringen, -kwanitificeren en generaliseren
meningen, … -focus ligt op het testen v/d hypothese
-ideeën ontwikkelen/theorie
formuleren
-hypotheses opstellen
Basis -inductief -deductief
-sociaal constructivisme: -logisch positivisme:
-werkelijkheid is fundamenteel sociaal -menselijke ervaring is gebaseerd op
-kan alleen worden begrepen door logsiche en gecontroleerde relaties tss
ervaringen gedefinieerde variabelen
Metingen -subjectieve verhalende informatie (?) -meetbaar
Methodologie -bv. focusgroepen, interviews, -bv. enquëtes, interventies
observatie
Steekproefgrootte -Eerder klein -groter, gebaseerd op
vermogensanalyse
Analyze -thema’s identificeren -statistische analyse
Wetenschappelijke methode: we gebruiken logitivisme, we kunnen meestal een oorzaak-gevolg
aanduiden. We gaan dingen aan andere dingen verbinden. Het is systematisch, empirisch, gecontroleerd
en kritisch. We willen de bias verminderen (= verstoringen in het onderzoek).
2
,Stappen in onderzoeksproces:
1. Wat is het probleem? Onderzoeksvraag opstellen
2. Studiedesign kiezen
3. Studie uitvoeren
4. Uitkomsten analyseren
5. Onderzoek opschrijven/indienen bij wetenchappelijke
tijdschriften, naar congressen gaan, …
Fundamenteel onderzoek: verkrijgen van kenning / begrijpen
van mechanismes. Vrij theoretisch onderzoek (geen real wordl), puur basic onderzoek vaak adhv testen en
onderzoeken in een labratorium bv. op proefdieren.
Toegepast onderzoek: we hebben een probleem en gaan kijken of onze oplossing in de echte wereld goed
is. Het is een vele praktischere manier van onderzoek. Bv. klinisch onderzoek
FUNDAMENTEEL TOEGEPAST
AKA: bench / preclinical research AKA: klinisch onderzoek?
Doel -kennis vergroten -praktische problemen oplossen
-mechanismen begrijpen -past vaak bestaande kennis uit
fundamenteel onderzoek toe in
bv. gezondheid, landbouw, …
Onderzoeksvraag -waarom, wat, hoe? -gerelateerd aan toepassingen
-niet gerelateerd aan Bv. wat zijn de effecten van
toepassingen meststoffen op het aantal
Bv. hoe sturen zenuwen signalen plantenziektes?
naar de hersenen via
biochemicaliën?
Methodologie -experimenten, labowerk, -bred gamma inclusief studies
dierenstudies (meer theoretisch) met dieren, computermodellen,
mensen (praktsicher
Disciplines Bv. biologie, chemie, fysica, … Bv. gezondheidswetenschappen,
…
Niet klinisch onderzoek: niet in een klinische of medische omgeving
Klinisch onderzoek: gestructureerd proces v/h onderzoeken van feiten en theorieën en het verkennen van
verbanden, met als doel de individuele en de volksgezondheid te verbeteren.
• Patiëntgericht onderzoek we willen bepaalde mechanismen begrijpen
• Epidemiologie en gedragsstudies we willen patronen beschrijven + preventie en risicofactoren
identificeren
• Methode: gecontroleerde klinische studies (controlled clinical trials)
3
,Evidence based practice (EBP): goed geïnformeerde beslissingen nemen voor interventie gebaseerd op
een combinatie van factoren. Het uitvoeren van een handeling door een beroepsbeoefenaar op zo'n wijze
dat de uitvoering is gebaseerd op de best beschikbare informatie over doelmatigheid en doeltreffendheid.
Translationeel onderzoek: toepassing van
wetenschappelijke ontdekkingen in de klinische praktijk en
omgekeerd. Het bevordert de multidirectionele integratie
van fundamenteel onderzoek, patiëntgericht onderzoek en
populatieonderzoek.
Langetermijdoelstelling: gezondheid van de populatie
verbeteren
bench to bedside and bedside to bench
Fases translationeel onderzoek
FASE TRANSLATION BLOCK GEBRUIK
T0 Basis onderzoek Focus op de theorie en mechanisms
T1 Vertaling naar mensen Werkt het?
T2 Vertaling naar patiënten Werkt het onder ideale opmstandigheden?
(=efficacy)
T3 Vertaling naar de praktijk Werkt het in de echte wereld?
(=effectiveness)
T4 Vertaling naar populaties Is het het waard?
Efficacy
• Randomized controlled trial is gouden standard (controlegroepen en behandelinggroepen
vergelijken)
• Er is een specifiek behanelingsprotocol
• Er zijn strenge inclusion en exclusion criteria
• Kleine steekproefgrootte
• Kunstmatige omgeving
• Er wordt vooral gekeken naar de fysiologische respons
Effectiveness
• Werkt het in de echte wereld?
• Minder strenge inclusion en exclusion criteria
• Behandeling is eerder zoals die in de praktijk zou zijn (niet elke patiënt wordt op exact dezelfde
manier behandeld)
• Het zijn grotere steekproefgroottes
• Er wordt gekeken naar hoe de behandeling wordt ervaren door de patiënten. Een behandeling kan
goed zijn, maar als niemand hem wil ondergaan is er geen nut. (bv. pijn, hoeveel kost het, …)
Implementatiestudies (=volgende en laatste stap): richten zich op de snelheid en de kwaliteit van het
gebruik van EBP en niet zozeer op hun effecten. Wordt het gebruikt? En waarom niet/wel? …
4
, Module 2: (Onderzoek: Soorten en onderzoeksvragen)
Een onderzoeksvraag ontwikkelen
STAP 1: EEN PROBLEEM STAP 2: IDENTIFICEER STAP 3: SELECTEER HET STAP 4: UITEINDELOIJKE
IDENTIFICEREN DE GRONDGEDACHTE TYPE ONDERZOEK VRAAG OPSTELLEN
Gebaseerd op: Theoretisch kader Exploratief -onderzoeksvraag
-klinische ervaring gebaseerd op -vergelijkende -doelstelling?
-klinische theorie generalisatie bestaande interventies -hypothese
-literatuur studies - oorzaak-gevolg
• Leegtes • Waarom zou Verklarend
• Tegenstrijdigheden interventie -relaties
• Methodologische werken? -voorspellende
beperkingen • Waarom diagnostische testen
zouden deze Beschrijvend
variabelen -voorwaarden
gerelateerd karakteriseren
moeten zijn? Methodologsicg
Voorbeeld hiervan:
Stap 4: onderzoeksvraag opstellen
ONDERZOEKSVRAAG (PICO)
Populatie
- Wie? Subgroep? Setting?
- Wie kan/mag er precies deelnemen? inclusion en exclusion criteria
Interventie
- Wat? Waarom?
- Kunnen ook diagnostische tests of voorspellende factoren / risicofactoren zijn bij exploratief
onderzoek
Controle/comparison
- Verklarend minimaal 2 groepen
• Controle of comparison? Waarom?
- Exploratief associaties van gedrag / risicofactoren vergeleken met andere levels of afwezigheid
- Descriptief niet relevant
Outcome
- Verklarend: interventie-effect
- Exploratief: kracht van associatie
5
